берілген сөйлемдерді көшіріп жазыңдар. синтаксистік талдау жасап, көсемше тұлғалы етістіктердің қай сөйлем мүшесі қызметін атқарып тұрғандығын анықтаңдар. 1. нұраш жиналысқа кешікпей келді. 2. баласы оқудан қайтқалы дәурен екі мал сойды. 3. самат таңертең келіп, кешке қайтты. 4. төрде отырған жігіт жамбастап жата кетті. 5. қал-жайыңызды білгелі келдік. 6. мылжыңдап, малтып, міңгірлегенді місе тұтпайды. 7. асқар суретке түсуге барғалы жатыр екен. 8. ол ұрандап тұрып жылады, жылап тұрып күлді.
ответ: 1. Баяндауыш-келди. Бастауыш-Нураш
2. Баяндауыш-сойды.Бастауыш-Даурен
3. Баян/ыш-кайтты.Бас/ыш-Самат
4. Баян/ыш-кетти.Бас/ыш-жигит
5.Баян/ыш-келдик.Бас/ыш-кал-жагдайынызды
6. Баян/ыш-мисе тутпайды.Бас/ыш-мылжындап
7. Баян/ыш-жатыр екен.Бас/ыш-Аскар
8.Баян/ыш-кулди.Бас/ыш-ол
Объяснение:
1. Нұраш жиналысқа кешікпей келді.
• Қызметті сөйлем: Нұраш
• Тұлғалы етістіктер: жиналысқа, кешікпей
• Жазушыны жасау мүшесі: келді
2. Баласы оқудан қайтқалы дәурен екі мал сойды.
• Қызметті сөйлем: Баласы
• Тұлғалы етістіктер: оқудан, қайтқалы, дәурен, екі мал
• Жазушыны жасау мүшесі: сойды
3. Самат таңертең келіп, кешке қайтты.
• Қызметті сөйлем: Самат
• Тұлғалы етістіктер: таңертең, келіп, кешке
• Жазушыны жасау мүшесі: қайтты
4. Төрде отырған жігіт жамбастап жата кетті.
• Қызметті сөйлем: Жігіт
• Тұлғалы етістіктер: төрде отырған, жамбастап, жата кетті
• Жазушыны жасау мүшесі: кетті
5. Қал-жайыңызды білгелі келдік.
• Қызметті сөйлем: Қал-жайыңызды
• Тұлғалы етістіктер: білгелі, келдік
• Жазушыны жасау мүшесі: келдік
6. Мылжыңдап, малтып, міңгірлегенді місе тұтпайды.
• Қызметті сөйлем: Місе
• Тұлғалы етістіктер: мылжыңдап, малтып, міңгірлегенді, тұтпайды
• Жазушыны жасау мүшесі: тұтпайды
7. Асқар суретке түсуге барғалы жатыр екен.
• Қызметті сөйлем: Асқар
• Тұлғалы етістіктер: суретке, түсуге, барғалы
• Жазушыны жасау мүшесі: жатыр
8. Ол ұрандап тұрып жылады, жылап тұрып күлді.
• Қызметті сөйлем: Ол
• Тұлғалы етістіктер: ұрандап, тұрып жылады, жылап тұрып, күлді
• Жазушыны жасау мүшесі: жылады, күлді
Солайша, берілген сөйлемдерде көсемше тұлғалы етістіктерді жазушы көмекшілер (мүшелер) қызметті, суретке түсуге, төрде отырған, білгелі келдік сөйлем мүшелері көрсетіледі.
Ученикқа қорытындылық беру үшін сөйлемдерді бәсе толықтыру және анықтамалап, көсемше тұлғалардың қай наҚызметті сөйлем мүшесін жазуды көрсетуіміз керек.