Берілген үстеулердің жасалу жолын көрсетіңдер; жата-жастанна, куні кеше, енді-енді, ақырын, құстай, биыл. жасалу жолдары; негізгі, туынды, бірігу арқылы, қосарлану аркылы, бір сөздің қайтаналуы арқылы, тіркесу арқылы.

«Қазақтың өмірлік тәжірибесі тілінде сақталған» ЭССЕ

Эссе

Қазақтың өмірлік тәжірибесі тілінде сақталған.

Тіл - жүрегі елім деп соғатын әр адам үшін баға жетпес асыл қазына.Тіл байланыс құралы ғана емес.Тіл - қорғаушы,қолдаушы.Бір тілден кесірінен қиындыққа тап боласың.Осы бір тілден бар мәселеден айырыласын.Өз туған тілдерінен айырылып қалған да, керісінше тілдерін қастерлеп көкке көтеретін де елдер бар.

Қазақ халқы қашан да тілін басты құндылығымыз деп санаған."Тілі өлген ел - тірі өлген ел" демекші,көптеген ел жанашырлары жаным қалмаса да,тілім аман болсыншы деп тәуекелге өз басын тіккен еді.Осылай ата-бабаның қаны мен төккен терінің арқасында тіліміз аман-сау бізге жетіп отыр.

"Қазақтың ақылы – көзінде,қасиеті сөзінде" деп бекер айтылмаған.Шыныменде тіліміз бізге қаншама тарих пен шежірені әкелді.Тіліміз арқылы сонау замандардағы халық басынан өткен нәубеттерге,ерлік істерге куә боламыз.Ана тілімізбен біз салт-дәстүрлер,жөн-жоралғылар,заңдар мен даналы сөздерді санамызға сіңірдік.Асан қайғы,Бұқар жырау,Жиренше шешен,белгілі үш биіміздің әр сөздерінен ақылымызға ақыл қосылды емес пе?Небір аңыздар,ертегілер, мақал-мәтелдер мен жұмбақтар сол кездегі қазақ халқының өмірлік тәжірибесін көз алдымызға әкелетіндігін жасырмауымыз қажет.

Сүйемін туған тілді – анам тілін,

Бесікте жатқанымда-ақ берген білім

Шыр етіп жерге түскен минутімнен

Құлағыма сіңірген таныс үнім,-деп Сұлтанмахмұт Торайғыров жырлағандай,жас өркендер,бізге де тілімізді қастерлеп,оның кіршіксіз тазалығын әрі бай мұрасын жоғалтпауы үшін күш салуымыз керек.

Еңбек етсең — еленерсің,

Еңбегіңе кенелерсің.

Есің жиып, етек жауып,

Елге жетіп теңелерсің.

Күшіңе сенбе,

Ісіңесен.

Өзенжағалағанның

Өзегіталмас.

Түйменің инесіз күні жоқ.

Жігіттің жұмсаған күшін сұрама,

Бітірген ісін сұра.

Елге қылған жақсылық,

Еленбей қалмайды.

Еңбек еткен ерінбей —

Кенелмей қалмайды.

Ергенек болмаса,

Есік тұра ма?

Еңбеккер болмаса,

Несіп тұра ма?

Отты үрлеген жағады.

Шындықты іздеген табады.

Бір еңбектің — бір рахаты бар.

Көңілсіз жұмыс — өнімсіз.

Ерінген екі істейді.

Қалған іске — қар жауар.

Жұмысы жемістінің —

Өмірі келісті.

Сөзі — аз,

Ісі — саз

Даярға — аяр.

Жақсы болар жігіттің

Жұмыссыз жүрген күні жоқ.

Жаман болар жігіттің

Еш жұмысқа қыры жоқ.