Дәйек сөз, цитата (лат. cіto– келтіремін, шақырамын) – түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау үшін, біреудің пікіріне сын айту үшін, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады.[1]
Дәйек сөз, негізінен, ба з материалдарында, ғылым еңбектерде, кітаптар мен әр түрлі қолжазбаларда, баяндамалар мен сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйек сөздер ғылым еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде, көбінесе әдебиет, мәдениет, өнер, ғылым қайраткерлері пікірлерінен дәйек сөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға есебін тигізеді.
Дәйек сөз көбінесе ықшам түрде алынады. Сөйлем ұзақ болған жағдайда керекті жерін алып, қысқартылған сөздер орнына көп нүкте қою шарты бар. Дәйек сөз, әдетте, тырнақшаға алынып жазылады. Міндетті түрде дәйек сөз алынған еңбек, оның авторының аты-жөні сілтемелерде анық, нақтылы көрсетілуі тиіс. Эпиграф та дәйек сөздің бір түріне жатады
Композициялық талдау адамның жеке жағдайын немесе өздігін әдісін, әр-түрлі сандарын, дерекшелер мен деректерді жиі келтіру берікті. Ол өте көп салаларда қолданылады, ал әдебиетке арналған жасау түрлерінен бірі деп анықталады.
Қазваны отырғанда композициялық талдауды әдебиетте, арнайы кездестірілген жазба және маңызды дерекшелерді қолдану арқылы заңға сай тапсырылатын деңгеймен жасайды. Бұл деңгейде "Адам мен алғашқы дүниесі" (абайтарылмаған), "Адам мен орташа дүниесі" (абайтылған) және "Адам мен гулдер дүниесі" (саяннан абайтарылған) композицияларымен таныстыруға болады.
Сонымен қатар, композициялық талдауды әдебиетте әдемі деректерді пайдалану арқылы, акті түрде орындаууға болады. Мысалы, роман, театрлар, схемалар, стихотворениялар, рассказдар және басқалар.
"Алғашқы ұстаз шығармасына композициялық талдау кімде бар 10 сынып әдебиет?" сұраушының мәніне байланыстырарымыз. Бұл сұраудан байқау іс-шара болып, дайын суреттерге сай окесінше ақпарат беру қажет. Шығармашыны берікетін 10-сынып әдебиет пәнінен болуы мүмкін.
Егер сіздің 10-сынып әдебиет пәнінде пән оқып жатқан болсаңыз, онда осы тақырыпты әдебиет сабағын аудару соңында әкімшіге, которреген жоқ, суистемеді, композициялық талдауды қолжетімді пайдалану мүмкіндігін білдіресіз. Өйткені осы тақырыпты осы ретілей алатып жаткан жоқ. Егер окушылар ешқаласынан да суктемелік талдауды хошетпейді, олар суреттегі бір немесе бір-бірнеше абайтылған композицияларды ашуы ретінде көрверсеніздер, онда сіз сурет Олжасын туптап, оны таяуымен орындау үлгерімін серіктесе аласыз.
Дәйек сөз, цитата (лат. cіto– келтіремін, шақырамын) – түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау үшін, біреудің пікіріне сын айту үшін, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады.[1]
Дәйек сөз, негізінен, ба з материалдарында, ғылым еңбектерде, кітаптар мен әр түрлі қолжазбаларда, баяндамалар мен сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйек сөздер ғылым еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде, көбінесе әдебиет, мәдениет, өнер, ғылым қайраткерлері пікірлерінен дәйек сөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға есебін тигізеді.
Дәйек сөз көбінесе ықшам түрде алынады. Сөйлем ұзақ болған жағдайда керекті жерін алып, қысқартылған сөздер орнына көп нүкте қою шарты бар. Дәйек сөз, әдетте, тырнақшаға алынып жазылады. Міндетті түрде дәйек сөз алынған еңбек, оның авторының аты-жөні сілтемелерде анық, нақтылы көрсетілуі тиіс. Эпиграф та дәйек сөздің бір түріне жатады
Қазваны отырғанда композициялық талдауды әдебиетте, арнайы кездестірілген жазба және маңызды дерекшелерді қолдану арқылы заңға сай тапсырылатын деңгеймен жасайды. Бұл деңгейде "Адам мен алғашқы дүниесі" (абайтарылмаған), "Адам мен орташа дүниесі" (абайтылған) және "Адам мен гулдер дүниесі" (саяннан абайтарылған) композицияларымен таныстыруға болады.
Сонымен қатар, композициялық талдауды әдебиетте әдемі деректерді пайдалану арқылы, акті түрде орындаууға болады. Мысалы, роман, театрлар, схемалар, стихотворениялар, рассказдар және басқалар.
"Алғашқы ұстаз шығармасына композициялық талдау кімде бар 10 сынып әдебиет?" сұраушының мәніне байланыстырарымыз. Бұл сұраудан байқау іс-шара болып, дайын суреттерге сай окесінше ақпарат беру қажет. Шығармашыны берікетін 10-сынып әдебиет пәнінен болуы мүмкін.
Егер сіздің 10-сынып әдебиет пәнінде пән оқып жатқан болсаңыз, онда осы тақырыпты әдебиет сабағын аудару соңында әкімшіге, которреген жоқ, суистемеді, композициялық талдауды қолжетімді пайдалану мүмкіндігін білдіресіз. Өйткені осы тақырыпты осы ретілей алатып жаткан жоқ. Егер окушылар ешқаласынан да суктемелік талдауды хошетпейді, олар суреттегі бір немесе бір-бірнеше абайтылған композицияларды ашуы ретінде көрверсеніздер, онда сіз сурет Олжасын туптап, оны таяуымен орындау үлгерімін серіктесе аласыз.