«Биотехнология жаңалықтары» бөлімі бойынша жиынтық бағалау Сөйлеу әрекетінің түрлері Оқылым

Жазылым

Ойлау дағдыларының деңгейі

Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты 15-20 минут

Тапсырма

1. Мәтіндерді оқып. стилін, жанрын салыстырыңыз. Ерекшеліктерін, ұқсастығы мен айырмашылығын ажыратыңыз.

1-мәтін 2-мәтін

- Сәлеметсіз бе, мына алмаларыңыз қаншадан?

- 500 теңге...

- Імм, ммм... Неге СОНША қымбат?

- Бұл алмалар шетелден әкелінген. Құрты жоқ. Ұялмай қоясың дастарқанға. Өте дәмді. Үп-үлкен... Салып берейін, қанша келі аласыз?

- Жо-жоқ, бұл алмалар гендік модификацияланған өнімдер ғой. Оның пайдасынан зияны көп. Сырты жылтыр болғанмен, денсаулыққа зиян. Маған анау тұрған өзіміздің жергілікті жердің құрт жеген алмасынан беріңіз... Жасанды гендік модификация дегеніміз

– лаборатория жағдайында бөлініп алынған геннің басқа ағзаға жасанды жолмен енгізілуі. Бұл реципиент өсімдік адам үшін қолайлы қасиеттерге ие болуы үшін, түрлі вирустар мен ауруларға, сыртқы ортаның қолайсыз факторларына төзімді болуы үшін жасалады. Гендік өзгертілген дақылдардан алынған өнімдердің татымдылық сапасы жақсы әрі ұзақ сақталатын, өнімді мол беретін қасиеттерімен ерекшеленеді.

2. Мәтіндегі қарамен белгіленген сөздердің синонимдік баламасын жазыңыз.

Ахмет Байтұрсынұлы алғашында 1929 жылы НКВД жендеттерінің құрығына ілігіп, 10 жыл мерзімге концлагерьге кесілді. Алайда ол жаза солтүстік өлкеге (Архангельск облысы) жер аударылуға өзгертілді. Айдаудан 1934 жылы аман оралғаннан кейін 3 жылдан соң, 1937 жылдың 8 қазанында қайта ұсталып, «халық жауы» деген жалған айып тағылды. Екі айдан соң, яғни 8 желтоқсанда атылды. 1988 жылы советтің соттың шешімімен айыпсыз деп танылып, ақталды.

Ұлттың рухани көсемі болған Ахмет Байтұрсынұлының әдебиет хақындағы өсиетін соңғы сөз ретінде де бағалаймыз: «Әдебиеттi ешкiм мақтаныш үшiн жазбайды, ол мiнезден туады, ұлтының қажетiн өтейдi сөйтiп…» Оның бұл сөзі Әлиханның «Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден» деген сөзімен үндесіп жатқанын аңғару қиын емес.

Алайла-

Өлкеге-

Аңғару-

Жалған-

Менің ана тілім – шексіз бай, шұрайлы, тегеуріні мықты тіл. Өйткені өмірдің алмастай қырын, абзал сырын түсіне білуіме басты себепкер - сол ана тілім! Мынау жарық дүниеге келгеннен бастап, ананың әлдиімен бойыма сіңіріп келе жатқан тілім мен үшін ең қастерлі, ең қымбат тіл. Ақын С.Торайғыров ана тілімді:

Ана тілім-ата-бабамыздан мирас болып келе жатқан баға жетпес мұра. Демек әр адам ана тілін көзінің қарашығындай қорғауға, оның тазалығын сақтауға тиіс. Амал не, туған тілімізді шұбарлап, басқа тілдің сөздерімен араластырып сөйлейтіндерді жиі көремін. Тіпті, туған тілінен безетін сорақыларды да, менсінбеушілікпен қарап, қазақша сөйлеуге ұялатындарды көргенде, белгілі орыс жазушысы К.Г.Паустовскийдің «Туған тіліне жаны ашымаған адам – жәндік» деген сөзі ойыма еріксіз оралады.

Еңлікгүл - гүл адалдық пен махаббат. Атауы, оның бір музыка ретінде оқылады. Нәзік, ең әсерлі, ол туралы көптеген аңыздар құралған. Итальяндар күміс жартастардың оның гүлі деп атайды. Альпілік француздар - жұлдыз. Ғажап гүл жақсы көреді, бірақ ең қарлы жиектері бар күн сирек гүл өседі, Еңлікгүл қияқтай таулы аймақтарында түседі. Оны көру емес берілген әрбір. Табу мүмкін делінген, оның жүрегі таза, мына жұмбақ адам ғана гүл аңыз ретінде шық махаббат. Епшілдену және қатты болып, аз тырмысып шығу үшін арналған таудың ұшар басына шыға келді. Шын жүректен және адал болуы, өзінің нақсүйерілерге қалтқысыз сүю керек. Гүл былай болған еді, енді оны көру көп қолға түсіру ниет білдірген 19 ғасырда іс жүзінде мүмкін емес. Бу қалды, олар қырылуды қырлары ондаған дана болды. Анадан сирек кездеседі, онда бұл гүл өсіп шықты, ол осы арнайы заң тыйым салған еді, бұл олардың еңлікгүлдер тыйым салады Швейцарияда жұлу шығарылатын жинау қолданылады. Түйіп қалды бұзушыларға айыппұл салу қолданылатын болады. Таулы туристердің арнаулы бекеттері бар, олар мекендеу орындарына осы заттар бар шекараларын жол бермейді.

Эдельвейс - цветок верности и любви. Одно его название звучит, как музыка. Самый трогательный и нежный, о котором сложено множество легенд. Итальянцы его называют серебряным цветком скал. Французы - альпийской звездой. Эдельвейс - удивительный редкий цветок, растущий в горах Цветок любит солнце, но растет высоко в горах у самой снежной кромки. Увидеть его дано не каждому. Легенда гласит, что найти этот таинственный цветок может только человек, в сердце которого чистая, как роса любовь. Мало быть ловким и сильным, чтобы взобраться на вершину горы. Надо любить искренне и беззаветно, быть преданным своим возлюбленным. Желающих заполучить цветок было так много, что уже в 19 веке увидеть его было практически невозможно. Осталось пара десятков экземпляров, которые находились на грани вымирания. Из-за того, что эдельвейсы редко встречаются их запрещают рвать В Швейцарии, где произрастал этот цветок был издан специальный закон, который запрещал сбор этого растения. Нарушителям грозил внушительный штраф. У горных границ существуют специальные посты, которые не допускают туристов к местам обитания этого цветка.