Биотехнологиялық жаңалықтар Сіз мектеп телестудиясында жас тілшісіз. Мектебіңізде биотехнология саласындағы
Ғылыми жобалар сайысы өтіп жатыр. Бұл шараға қонақ ретінде NASA жанындағы
университетті бітірген жас ғалым қазақстандық Дәмелі Мектепбаева да келді. Іс- шараның
өту барысы туралы шағын репортаж мәтінін жазыңыз.
Алтын ұямыздағы қайырымдылық жәрмеңкесі.
Тәуелсіздік күні – барша қазақстандықтар үшін айтулы күндердің бірі.Бұл егемендікке ата-бабаларымыз үлкен қажыр-қайраттың,халықтың татулығының арқасында қол жеткізген еді.Міне,бүгінде кең байтақ жерімізде мамыражай өмір сүріп келеміз.Ал еліміз болса күн санап көркеюде.
Тәуелсіздік мерекесіне орай мектебімізде көптеген шаралар өткізілді.Солардың бірі – қайырымдылық жәрмеңкесі.Мен жәрмеңкеден алған әсеріммен,өз ойыммен бөліссем деймін.Ең қызықтысы жәрмеңкеде неше түрлі заттар мен тағамдар сатылды.Яғни,көп салалы болды.Бір бөлігінде халқымыздың ұлттық тағамдары,енді бірінде дүкен сөрелерінен сатып алынып,кейін арзанға сатылып тұрған зиян да болса,оқушылар сүйіп жейтін тағамдар сатылды.Енді бір бөлікте оқушылардың өз қолымен жасаған қолөнер бұйымдары,картиналар, әшекей заттар көздің жауын алып тұрды.Тағы бір жерінде қазақ ақын-жазушыларының төл туындылары мен кітаптары әлдеқайда арзан бағаға сатылымда тұрды.Сонымен қатар мектеп оқушыларына аса қажет оқу және кеңсе құралдары да сатылды.Қоңырау сайын оқушылар да,мұғалімдер мен кіші қызметкерлер де жәрмеңкеге асықты.Үйме-жүйме болған көпшілік бейне бір илеудегі құмырсқалар секілді.Менің пікірімше, жәрмеңкеге ұйымдасқан түрде жоғары деңгейде өтті.Сатушы да,сатып алушы да мәз.Жиналған қаржыны мектеп ұжымы тиімді қолданады деген пікірдемін.Осындай қайрымдылық шаралары көп болғай!
Мұқағали Мұқатаевтың 85 жылдығына орай
Жарияланды 30-03-2016, 10:03 Категориясы: Қазақ тілі және әдебиеті
Павлодар қаласы, №16 лицей - мектебі
Құмарова Анар Ерболатқызы
Мұқағали Мақатаев шығармаларындағы адам мен табиғат.
Шын дарын өз заманының шындығын шығарма арқауына айналдырып, халық көңіліне ұяласа, ол мәңгі өмір сүреді. Халық сеніміне ие болу, қас - қабағын бағып, көңілі қалағанын жырға түсіру, сыр ғып шерту келешектің жарқын сәулесімен нұрландыра түсуі сирек кездесетін бақыт. Оны Мұқағали ақынның поэзиясынан танып, көруге болады.
Мұқағали өлеңдері – ұлттық поэзияның жаңа бір белеске көтерілгендігін, жаппай евроцентристік ағымға ойысқан заманда қазақтың қара өлеңінің шынайы қасиеттерінің қадірі артып, бұрынғыдан да толысып, кемелдене түскендігінің куәсі. Ол қазақ өлеңінің ұлттық бояуы мен рухын ұстанды, оны түрлендіре байытты, сөйтіп қалың қазақ оқырмандарының жүрегіне жол ашты. Сонымен қатар ақын қазақ лирикасын ХХ ғасыр әдебиетінің озық үлгілерімен құнарландырды. Мұқағали сыршыл ыстық лирикасымен өз оқушыларының жүрегіне жол тапты, оларды жақсы жырдың ләззатына қандырып, өзінің менімен адамзатқа ортақ ақиқатты жырлап, қалың оқырманның жан жүрегін баурады.
Ақынның шын мәнінде шеберлігі – ол қолданған әрбір амал - адам бейнесін ашуға қызмет еткен. Ақын поэзиясында табиғат көріністерін, пейзажды әшейін бір уақыт кеңістіктің дерегі ретінде даралап қарамайды, онда адам бейнесін толықтыра түсетін тәсілдер мол. Әрі көркемдік - философиялық иірімдер мен сарындар, түйіндер мен мазмұндар арқылы өте жарқырап көрінеді. Ақын адам мен жаратылыстың үндестігін жырлайды. Ол жаратылыстың көп құбылысынан адам болмысына тән сипаттарды аңғарады. Содан да болар ақын табиғаттың әр бөлшегімен, көрінісімен ашық сырласады, мұңына ортақтасады. Ақын атаулы табиғат пен жаратылыстың құбылысына жақын болады.
Ақын өлеңдерінде бірде қуаныш пен қайғы болса, бірде көз жасы, наз бен мұң жүреді. Осы бір алма - кезек ауысқан көңіліне жұбаныш, жанына тыныш беру үшін ақын көңілі басқаны аңсайды. Ол халқымыздың табиғатына тән кеңдікті, кеңістікті іздейді, сахараны көргісі келеді. Табиғаттан пана іздейді.
Адам мен табиғат. Ақын бұлардың тұтастығын сұңғыла философтарға тән түйсікпен ұғынған. Белгілі суреттерден белгісіз сырларды аңғарды. Ақынның «Тау өзені» деген өлеңінде бала шопаннан таяқ жеген серке ата шопанның соңынан маңырайды. Ол бекер маңырап тұрған жоқ, адам мен табиғаттың арасы алшақтанып, оның соңы дүлей құбылыстарға ұрындыратынын сезді. Сол үшін де шығар, ақын қайыңнан «өмір сүрейік алмасып» деп өтінеді. Сол қайыңнан адамдар тіршілігін көргісі келеді. Ол адамдар арасындағы қарым - қатынасты суреттесе де, табиғат көріністеріне үңілсе де, өткен тарих жолына көз салса да, адамның таусылмайтын арманын, өлмейтін махаббатты, үзілмейтін сағыныш сезімін, біріне - бірі жалғасып жатқан тіршілік сабағын жазды.
Адамның әлдебір күйініш - сүйініш немесе кескін - кейпін, қимыл - әрекетін суреттеу, оның өз сөзін немесе өзгемен сөйлесуін келтіру, ең арғы жағы, түрліше табиғат құбылыстарын суреттеу – осылардың бәрі, әдебиеттегі адамның сыртқы түрін анықтап, ішкі сырын ашу үшін керек. Кезінде Абай «Сөз өнері дертпен тең» екендігін ескертіп кеткен. Ал, шын дарын иесі өнердің азабын тартқанына дән разы. Отыз мың сурет пен бес жүз безендірілген кітаптың иесі, өнерде бағы жанған жапон суретшісі Кацусика Хокусай (1760 - 1819) өзі туралы: «Мені сурет дуалаған, мен сурет тұтқынымын»- деген екен. Ақын Мұқағали да: «Поэзия, сен менімен егіз бе едің,» - деп өзімен туысып кеткен өлеңін жанына жақын тұтады.
Жырым - Сырым екеуі егіздерім,
Екеуін екі бөліп емізбедім.
Жатсам - тұрсам мұң шағып дәптеріме
Жабырқаған жаныма ем іздедім, - деп өлеңінен жанына шипа табады.
Қазақ поэзиясындағы дәстүрлі тақырыптардың бірі – туған жер, оның бауырында өткен балалық шақ, ата-мекеннің тағдыры, оған деген сүйіспеншілік екені белгілі. Ғалым Т. Жұртбай «Көшпелі халықтың нысаналық атауына сүйенсек, жер деген сөздің мағынасының өзі ұлы ұғымдық астардан шыққан. Жер. Біз жердің жемісін жеп, ырыздығымызды айырамыз. Есесіне ол біздің тәнімізді қойнына жасырады, денемізді азық етеді,» - деп жазса, А. Шәріп: «Ұлттық идеяны халықтың қонысқа көзқарасына қатыссыз елестету мүмкін» еместігін ескере отырып, тұжырым жасайды. Мұқағали Мақатаев – туған жерінің суретін бейнелеуде өзіндік өрнек таныта, өзгеше поэтикалық әлем аша жырлайды. Табиғат аясында туып - өскен әрбір ақынның сол тақырыпқа қалам тартпауы мүмкін емес. Туған жерді, оның әдемі табиғатын жырлау – барлық ақынның перзенттік парызы. Қазақ даласының табиғатын Мұқағали пәк, таза күйінде көргісі келеді. Адам мен табиғатты ол тұтастықта таниды. Табиғат та адам сияқты кейде көңілді, кейде мұңды. Соған лайық ақын да оны әр күйде суреттейді. Бірде ол дала бетін жапқан жібектей жасыл шөптер мен асқар тау, балдан тәтті сулар көрсе, кейде сол даладағы бабасы өскен Кеңбұлақты ғасырлардан оралған көштерге теңейді. Кейде сарғайған сары белін сәулелі лағылға теңесе, енді бірде сол даланың соққан самалынан таңдайына қымыздың дәмі келген.