Күн жүйесі Күннен және онымен гравитациялық күштердің әсерімен байланысты болатын аспан нысандарынан тұрады, олардың барлығы шамамен 4,6 млрд жыл бұрын алып молекулалық бұлттың құлауының нәтижесінде пайда болған. Күнге ауырлық күші бойынша байланысты заттардың көп бөлігі дөңгелек орбитаға ие және тегіс дискте орналасқан - эклиптикалық жазықтықта орналасқан сегіз салыстырмалы планетада.
Төрт кішкентай ішкі планеталар: Меркурий, Венера, Жер және Марс деп те аталады, олар жер бетіндегі планеталар негізінен силикаттар мен металдардан тұрады.
Төрт сыртқы планета: Юпитер, Сатурн, Уран және Нептун, сонымен бірге газ алыптары деп аталады, олар негізінен сутегі мен гелийден тұрады және жер тобының планеталарына қарағанда әлдеқайда массаға ие. Екі ірі - Юпитер мен Сатурн негізінен сутегі мен гелийден тұрады; екі сыртқы планета - Уран және Нептун негізінен су, аммиак және метан сияқты мұздардан тұрады, оларды «мұз алыптары» деп те атайды.
Күн жүйесінде кішкене денелермен толтырылған екі аймақ бар. Марс пен Юпитердің арасында орналасқан негізгі астероид белдеуі силикаттар мен металдардан тұратындықтан, жер тобының планеталарына ұқсас. Нептун орбитасынан тыс мұздатылған су, аммиак және метаннан тұратын транс-Нептун нысандары орналасқан. Бұл аудандарда бес жеке объект - Керес, Плутон, Хумеа, Макемаке және Эрис - өз ауырлық күштерінің әсерінен дөңгелек пішінді ұстап тұруға жеткілікті үлкен, оларды ергежейлі планеталар деп атайды. Осы екі аймақтағы мыңдаған ұсақ денелерден басқа, Күн жүйесінің айналасында кішкентай денелердің басқа әртүрлі популяциялары, мысалы, кометалар, метеороидтар және ғарыштық шаңдар қозғалады.
Сегіз және үш ергежейлі алты планета табиғи спутниктермен қоршалған. Сыртқы планеталардың әрқайсысы шаң мен басқа да бөлшектердің сақиналарымен қоршалған.
Біздің отбасымызда апалы – сіңлілі үш қызбыз. Ең үлкен әпкеміз қаламыздағы беделді жоғарғы оқу орындарының бірінде білім алады, оқу озаты, бос уақытында кәсіби би үйірмесіне қатысады. Одан кейін – мен, гимназияның жетінші сыныбында оқимын, бос уақытымда домбыра үйірмесіне қатысамын; және үйіміздің кенжесі – сіңіліміз биыл екінші сыныпта оқиды. Үйде ата – анамыз жоқ кездері үлкен әпкеміз бізге бас – көз болып, сабағымыз бен тәртібімізді қадағалап отырады. Анамыз бізді кішкене кезімізден үй шаруасын жасауға, тамақ әзірлеуге үйретіп, қазіргі уақытта бізді алаңсыз өзімізді үйде қалдырып кете береді, себебі біз үй шаруасын барлығымыз бірлесіп жасаймыз: біріміз еден жусақ, екіншіміз шаң сүртіп, енді басқамыз қоқыс шығарамыз. Бұл ретте анамыз үнемі бізге «Істегенің маған жақсы, үйренгенің өзіңе жақсы» деп айтып отырады. Бұл қағида қашан да біздің есімізде.
Ата – анамыз жұмыстан келгенше, қайсымыз ерте келсек, тамақ әзірлей береміз. Демалыс күндері анамызбен бірге дүкенге барып, үйге керекті азық – түлік алғанды ұнатамыз. Осылайша, ата – анамызға көмектесу арқылы біз болашақта өздігімізше өмір сүріп, шешім қабылдауға үйренеміз деп ойлаймын. Қолымыздан келгенше ата – анамызға көмектесейік.
Күн жүйесі Күннен және онымен гравитациялық күштердің әсерімен байланысты болатын аспан нысандарынан тұрады, олардың барлығы шамамен 4,6 млрд жыл бұрын алып молекулалық бұлттың құлауының нәтижесінде пайда болған. Күнге ауырлық күші бойынша байланысты заттардың көп бөлігі дөңгелек орбитаға ие және тегіс дискте орналасқан - эклиптикалық жазықтықта орналасқан сегіз салыстырмалы планетада.
Төрт кішкентай ішкі планеталар: Меркурий, Венера, Жер және Марс деп те аталады, олар жер бетіндегі планеталар негізінен силикаттар мен металдардан тұрады.
Төрт сыртқы планета: Юпитер, Сатурн, Уран және Нептун, сонымен бірге газ алыптары деп аталады, олар негізінен сутегі мен гелийден тұрады және жер тобының планеталарына қарағанда әлдеқайда массаға ие. Екі ірі - Юпитер мен Сатурн негізінен сутегі мен гелийден тұрады; екі сыртқы планета - Уран және Нептун негізінен су, аммиак және метан сияқты мұздардан тұрады, оларды «мұз алыптары» деп те атайды.
Күн жүйесінде кішкене денелермен толтырылған екі аймақ бар. Марс пен Юпитердің арасында орналасқан негізгі астероид белдеуі силикаттар мен металдардан тұратындықтан, жер тобының планеталарына ұқсас. Нептун орбитасынан тыс мұздатылған су, аммиак және метаннан тұратын транс-Нептун нысандары орналасқан. Бұл аудандарда бес жеке объект - Керес, Плутон, Хумеа, Макемаке және Эрис - өз ауырлық күштерінің әсерінен дөңгелек пішінді ұстап тұруға жеткілікті үлкен, оларды ергежейлі планеталар деп атайды. Осы екі аймақтағы мыңдаған ұсақ денелерден басқа, Күн жүйесінің айналасында кішкентай денелердің басқа әртүрлі популяциялары, мысалы, кометалар, метеороидтар және ғарыштық шаңдар қозғалады.
Сегіз және үш ергежейлі алты планета табиғи спутниктермен қоршалған. Сыртқы планеталардың әрқайсысы шаң мен басқа да бөлшектердің сақиналарымен қоршалған.
Мен ата – анама көмектесемін.
Біздің отбасымызда апалы – сіңлілі үш қызбыз. Ең үлкен әпкеміз қаламыздағы беделді жоғарғы оқу орындарының бірінде білім алады, оқу озаты, бос уақытында кәсіби би үйірмесіне қатысады. Одан кейін – мен, гимназияның жетінші сыныбында оқимын, бос уақытымда домбыра үйірмесіне қатысамын; және үйіміздің кенжесі – сіңіліміз биыл екінші сыныпта оқиды. Үйде ата – анамыз жоқ кездері үлкен әпкеміз бізге бас – көз болып, сабағымыз бен тәртібімізді қадағалап отырады. Анамыз бізді кішкене кезімізден үй шаруасын жасауға, тамақ әзірлеуге үйретіп, қазіргі уақытта бізді алаңсыз өзімізді үйде қалдырып кете береді, себебі біз үй шаруасын барлығымыз бірлесіп жасаймыз: біріміз еден жусақ, екіншіміз шаң сүртіп, енді басқамыз қоқыс шығарамыз. Бұл ретте анамыз үнемі бізге «Істегенің маған жақсы, үйренгенің өзіңе жақсы» деп айтып отырады. Бұл қағида қашан да біздің есімізде.
Ата – анамыз жұмыстан келгенше, қайсымыз ерте келсек, тамақ әзірлей береміз. Демалыс күндері анамызбен бірге дүкенге барып, үйге керекті азық – түлік алғанды ұнатамыз. Осылайша, ата – анамызға көмектесу арқылы біз болашақта өздігімізше өмір сүріп, шешім қабылдауға үйренеміз деп ойлаймын. Қолымыздан келгенше ата – анамызға көмектесейік.