Дар Қайырымдылық – адамның асыл қасиеттерінің бірі. Кайырым-
дылық ізгіліктің анық көрінісі болып табылады. Адамның айна-
ласындағыларға деген ықыласы мен көмегі адамгершілік қарым-
қатынастарын білдіреді. Қайырымдылық ұғымының екі қыры
бар: бірі - рухани-экономикалық жағы (басқаның басына түскен
ауыртпалықты қабылдау), екіншісі - іс-тәжірибелік жағы (іс жүзінде
нақты көмек беруге ұмтылу).
Сондай-ақ қайырымдылық этикалық және интеллектуалдық
болып та бөлінеді. Этикалық қайырымдылыққа ұстамдылық, ба-
тылдық, жомарттық, әділдік жатады. Ал интеллектуалдық қайы-
рымдылыққа даналық, парасат, ақыл-ой тапқырлығы мен өткір-
лігі, сезімталдық жатады. Адам өз ұрпағына қайырымдылықты
жастайынан үйретіп, адамгершілік қасиеттерге баулуға ұмтылады.
Біреуге жақсылық, жан-жануарларға, табиғатқа қамқорлық жасау –
қайырымдылықтың көрінісі. Рақымды, мейірімді, жан жылуы мол
адамды «қайырымды адам» дейді. Ал ешкімге жаны ашымайтын,
жүрегінің жылуы жоқ, қатыгез адамды «қайырымсыз» деп атайды.
Кайырымдылықты мүсіркеушілік және жарылқаушылық деп те
түсінуге болады. Ол кейде әлеуметтік жағдайы төмен жандарға
көмектесумен, қайыр-садақа берумен де көрініс табады. Қазір
біздің елімізде түрлі қайырымдылық қорлары ұйымдастырылған,
қайырымдылық іс-шаралары өткізіліп тұрады.
Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігінен
А матіннен басты ойды ашатын үш сөйлемді тауып жазыңдар,
әмәтіндегі есімшелерді тауып, олардың сөйлемдегі қызметін анықтаңдар
о
Б Мәтіннен күрделі етістіктерді тауып, талдаңдар.
Мақсаты: 6.2.6.1 - тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру
Түсініктеме
Еңбек атауы - бір құн енгізілгенде онша резервап, қол мерзімі, жұмыс жасау мерзімі, алғашқы орналасу мәртебесі, минималды зордык. Біріншіге жұмыс клубындағы кез келген өзара жалпы табыслау мәселесі қойылады. Біраз уайымдастырып, кеңейтіп, сынап көресіздер деп ойлаймын.
Әңгіме 1:
Тақтаға нағыз сүйек топтарын шемізу
1. Оқушыларға тірек сөздер туралы ақпарат береміз: оралу, теріс, деңгей, жолақ, арылу, көтеру сипаттары мен басқа бірнеше. Біз бұл сөздерді әңгіме шығарамыз.
2. Өзара сұраушы мен жауап беру ықпалын жүргізіп, оқушылар арасында қою жұмысын орындау.
3. Кеңес алып, оқушыларға «оралу» сөзінің мағынасын баяндап беру.
Мысалы: «Сіздер мен бірге сабаққа түсеміз, осылайша бірге оралуға келіскенміз».
4. Оқушылардың «теріс» сөзіні ұсынуын сұрауда, шығармызда орындау.
5. Сондай-ақ, барлық тірек сөздердің мағынасын баяндап, жалпы қысқарту ресми жасаймыз.
Әңгіме 2:
Сюжетке суреттің желісін жазу
1. Сүйек топтарын шемеден кейін, қоңырауды қалдырады, оқушылардың сүйемін деп айтып беру. Олардың сөйлемін не жазатын болатынын сұрау.
Мысалы: «Мұндая сюйекті жазып айта аласыз бе?».
2. Олардың санаттарынағы суреттің желісін жазу туралы түсініктеме.
3. Әрбір оқушымен бірге суреттің желісін жазу. Оларды батырмай шықпауымыз, қажет болар кез келген сұрауға жауап айтса да.
Әңгіме 3:
Жасалатын сұраударды түдрету
1. Сұрауға жауап айтқан оқушыларға көңіл байланыс көтеру.
Мысалы: «Егер жеткісіз берген болатынызды тапсаңыз, деулі клубына шақырмаңыз келеді ме?».
2. Сұрауға пайдалу, толық жауап берумен бірге, барлық жоқ екенін санаша шығару туралы мағыналылық беру.
3. Қажет болар кез келген сұраулардың жауабын жазу. Сондай-ақ, оларды «деректер ағынына» жинау.
4. Сұрауды шығару. Сондай-ақ, шығармаларын сүйемін деп айта аласыз.
Көрме текстін қарастыру кезінде осыған қатысты жаттығушы қаралған ықпалдарды анықтау керек.
1-мәтін Ғарышкер
2-мәтін
Ғарышкер
Көкке ұшамын -
Ұшқыш болар баланың. Соңына ерем Ерғарышкерағанын
Апта түгіл ай әтті,
Ол гарышка ұшқалы. Сонша неткен сай, епті, Сонша неткен күшп әрі
Еш адамға жалықпас,
Гүлге толмас құшағы. Сонда да бір жалықпас, Күні-түні ұшады
Ол кеткенде кыс еді, Жер беті енді көктеңбіл Қашан жерге түседі? Шыдамды еді неткен бұл?
T. Молдағалиев
Жаны жайсаң жақсы адамдармен жақын
жүргенге не жетсін! Ондайлармен жүздесіп, бірге жүрудің өзі мерейіңді өсіреді, көңіліңді көтереді ҚР- мың тұңғыш ғарышкері, Халық қаһарманы Тоқтар Әубәкіровпен бір сәт жүздесе қалса, кім-кімнің де осындай жақсы ойда болары сөзсіз. Өйткені қазақтың атагын төрткүл дүниеге танытқан Тоқтар Онғарбайұлының өн бойынан батырлықпен бірге кішіпейілділікті, қарапайымдылықты, үлкен адамгершілікті ангару қиын емес
Иә, қазақтың ғарышкері Тоқтар
Әубәкіров туралы ба з бетінде аз жазылған жоқ Аты аңызға айналған оны бесіктегі баладан бастап, еңкейген кәріге дейін жақсы біледі.
Тоқанның депутат, мемлекет қайраткері
ретінде істеген игілікті істері жерінде көп айтута болады.
М.Қалматасв
2- тапсырма
Мәтіндегі қарамен берілген күрделі сөздерді түрлеріне қарай жіктеп, кестеге жаз.
Қос сөздер: Ғарышкер, Тоқтар, Ерғарышкерақанын, шыдамды, аты
Біріккен сөздер: Күні-түні, көкке, ұшамын, баланың
Қысқарған сөздер: Соңына, апта, неткен, бұл
Осы шеберліктерге көрсеткіштерді жазуды, ал ең маңыздысы немесе үлкен мақсаты - сөздің күрделілігін, көптеген біліктілік ережелерін және семантикалық функсиясын көрсету үшін пернелі мәтінде жаттығушы сөздерді жасау.