Әдеби тіл нормалары 3.
Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөздер мен фразеологизмдерді синонимдерімен ауыс
тырып баяндаңдар. Ауыстырған сөздерді дәптерге жазыңдар.
Бір жесір кемпірдің жалғыз баласы болады. Ол құс салып, ит жүгірткен
саятшы екен. Қашқан аңды құтқармайтын «Үшар» деген тазысы, желмен
жарысқан жүйрік аты бар екен. Күндердің күнінде жігіт кенеттен қайтыс
болады. Сол кездегі елдің әдет-ғұрпы бойынша, өлген кісіні жерлегеннен
кейін жұрт қоныс жаңартып, басқа жерге көшеді екен. Жаңа орынға көшіп
келгеннен кейін кемпір баласынан қалған көз
тазыны іздесе, ол ұшты-
күйлі жоқ болып шығады. «Ескі жұртта қалған шығар»,
— деп, бұрынғы
қоныстарына қайтып келсе, айтқандай-ақ, Үшар иесін қиып кете алмай,
мола басында сай-сүйекті сырқырата аспанға қарап ұлып отыр екен. Мұны
көрген анасы да:
Жалғызымнан айырылдым, қанатымнан қайырылдым. Үшар, Үшар,
ке, ко... деп аңырайды. Иен далада жалғызының артында қалған ана мен
иесінен айырылған тазы
қос мұңлық қосылып күңіренеді. Қорқыттың
осы оқиғаға байланысты тебіреніп шығарған күйі «Үшардың ұлуы» деп
аталады.

Жалпы а өмірге келген күннен бастап еңбекпен тығыз байланыста болады. Себебі, шыр етіп өмір есігін ашқан сәттен бастап ана сүтін емудің өзі еңбекке жатады емес пе?

Еңбек дегенміз бойымыздағы күшімізді пайдалану.

«Еңбек – адамның екінші анасы», «Еңбек мұратқа жеткізер», «Жалқаулық аздырады, еңбек оздырады»,- деген мақалдар да еңбектенудің адамдарға қажетті нағыз байлық екендігін көрсетеді. Ал іс-әрекетсіз бос жүру, еріншектік, жалқаулық – жаман әдет болса керек.

Адамдар еңбек ету арқылы көптеген жетістіктерге қол жеткізеді. Күнделікті ішіп- жейтін тамағының, киетін киімінің өзі еңбекпен келеді. Қысқасы қоғамдағы байлықтың бәрі еңбектен тұрады.

1. Әрбір қазақ Абай шығармаларымен таныс болуы міндет. Мен оның 45 қара сөзін жаттаймын.

2. Мұқағалидің өлеңдерін жатқа білуім керек.

3. Қазақтың көнерген, қолданыстан шыққан сөздерін және олардың мағыналарын білуім қажет.

4. Қазақ халқының тарихы туралы деректі тарихи фильмдерді көп көремін.

5. Қазақ тілім мен Отаным жайлы эссе шығармалар жазуым керек.

6. Түрлі Қазақ тілі мен әдебиетіне қатысты қоғамдық іс-шараларға көптеп қатысуға тиіспін.

7. Бүгіннен бастап мейілінше тілдің тазалығын сақтап сөйлеймін.