Деп уә де бер гем. Со ған ба рам. – Кей ін-ақ бар май сың ба, не ме не, ол бір жақ қа ке тіп қа лар деп пе едің? – де ген әке сө зі не: – Уә де ай тып, ар ты нан ал да сам, ұят бо ла ды ғой. Бұ дан бы лай ол ме нің сө зі ме сен бей ді ғой, – де ді. Шың ғыс Шо қан ға ой ла на қа ра ды да: – Ә, жа рай ды, бар. Екі айт па ған жақ сы, – де ді. Шың ғыс тың өңін де ба ла сы на іш тей ра зы лан ған ажар бар еді. ІІ Шо қан құй ғы та шау ып құ дық ба сы на кел ген де, Мы сық ал ды нан қар сы шық ты. Ол қо лы на ұс та ған жа ңа мү сін де рін жо ға ры кө те ре көр сет ті: – Мі не, Шо қан, іс теп қой дым. Мен се ні кел мей қа лар деп ем!.. – Жоқ, мен айт тым ғой «ке ле мін» деп, не ге кел мей мін?! Уә де ет пеу ке рек, уә де ет тің – орын да. Мі не, сен де ке ше уә де ет тің, айт тың, орын дап, то сып отыр сың, – деп, Шо қан до сы на өзі нің әде тін тү сін дір ді. Мы сық бұл жо лы құс тың (қар шы ға ның) тұл ға сын бей не леп ті жә не пәуес ке ар ба ның бей не сін жа сап ты. Жа ңа дан көр ге нін, жа ңа нәр се ні тез тан ы ғыш Мы сық тың зе рек ті гі Шо қан ға сон дай ұна ды. (Сапарали Бе га лин)
1. Ба ла Шо қан ның бой ын да ғы қан дай қа си ет ұна ды? Не ге?
2. «Уә де ге адал дық» де ген ді қа лай тү сі не сің дер? Осын дай қа си ет ті қай сы нып тас тарың ның бой ынан бай қа дың дар? Әң гі ме леп бе рің дер.
Жинақтық сан есім зат тың жи нақ тал ған са нын біл ді ріп, неш еу? де ген сұ рақ қа жа уап бе ре ді. Жи нақ тық сан есім бір ден же ті ге дей ін гі есепт ік сан есім дер ге -ау,-еу жұр нақ та ры жал ға ну ар қыл ы жа са ла ды: бір еу,екеу,үшеу,төртеу,бесеу, алтау,жетеу. Жи нақ тық сан есімд ер әдет те зат есім дер мен тір кес пей же ке қол да ны ла ды да, зат та нып тұр а ды. Әрі сан дық, әрі зат тық мағ ын а бе реді. Мы са лы: Алтауалаболса,ауыздағыкетеді.Төрт еутүгелболса,төбедегікеледі.
4. Жи нақ тық сан есімд ер ді қа тыс ты ра оты рып, тыңд а лым мә ті ні нің қыс қа ша маз мұмазмұ нын жа зың дар. Жи нақ тық сан есім дер ге сұ рақ тар қой ың дар.
5. Оқы лым ма те ри алын не гіз ге ала оты рып, «Уә де ге адал дық» та қы ры бын да шы ғар ма жа зың дар. Ең үз дік жұ мыс ты «Басбар мақ» әді сі мен ба ға лаң дар. хелп
Сол жазды мен жайдан-жай тамаша жасадым! Мен жүр- қаланың сыртына, на саяжай, на табиғат. Да мен ұзақ уақыт шегінде қаланың жасадым. Үшін барлық сол жазды, мен адамның үлкен санымен шығармашылықпен айналысушылардың танысқан. Арада біреуде дәрежеде олар өмірге деген менің назарларымды өзгертті. Маған бол- қызық олармен аралас-, ғой анда-санда олай жанмен бөлу сүйкімді өзінің бос уақытының. Уақыттың үлкен санын мен саябақтарда жасадым, тынымбақтарда және аллеяларда, отырғышта отыра, ең қызықты кітапты почитывая. Үшін уақыт демалыстардың мен кітаптың көпшілігін оқып тастадым. Бірақ емес менің жатпай-тұрмай арнаулы парасаттың бол- болды. Да үшін сол жатпай-тұрмай мен денені жамап-жасқадым. Ұлы айту "аман денеде аман рух" дұрыс. Мен өзінің уақытын спортқа тәуелдедім. Мен есептеймін, не сол жазды абзал жасады және пайдалы. Мен даңққа деген демалдым!
Қазақстан аумағында қола дәуірін жан-жақты зерттеу 1946 жылы көрнекті қазақ ғалым-энциклопедисті Әлкей Хаканұлы Марғұланның жетекшілігімен археологиялық экспедиция құрылған кезде басталды. А.Х.Марғұлан мен оның серіктерінің зерттеулерінің нәтижесінде Қазақстан аумағында көптеген ежелгі қоныстар мен орындар - қола дәуірінің ескерткіштері табылды.
1953 жылы Қ.Ақышев Орталық Қазақстандағы қола дәуірі ескерткіштерінің периодизациясы мен хронологиясын жасады. Федоровқа сәйкес келетін алғашқы кезең «Нуринский» деп аталды; дамыған қола кезеңі (Алакөл) - «Атасус». Қола дәуірінің үшінші кезеңін К.А. Ақышевті бөлек, Беғазы-Дәндібаев мәдениеті деп атаңыз (атаулар ескерткіштер табылған жердің географиялық атауларына сәйкес берілген).
Орталық Қазақстанның табиғи байлығы ежелгі заманнан бері белгілі. Бұл аймақ - Андронов мәдениеті тайпаларының негізгі орталықтарының бірі. Аймақтың әр түкпірінде жүргізілген археологиялық зерттеулер нәтижесінде көптеген қоныстар мен орындар, тасқа салынған суреттер және басқа ежелгі ескерткіштер анықталды.