Көкпар - ұлттық ат спорты ойындарының бірі. Ойынның атауы “көк бөрте” (лақ) сөзінен шыққан.
Дәстүрлі қазақ қоғамында Көкпарға жасқа толған серкенің семізі таңдалған. Семіз серке терісі жыртылмайды. Орташа салмағы 20-30кг-дай келеді. Басқа малдың терісі жыртылғыш болғандықтан Көкпарға тартпайды.
Көкпар – Орталық Азия халықтары арасында кең тараған ойын түрі. Ол қырғыз, өзбек тілінде “Улак тартыш”, тәжік тілінде “бузкаши” деп аталады. Көкпар тарту сияқты ұлттық ат спорты ойындары басқа да Шығыс елдерінде де бар. Ауғанстанда кең тараған бузавиш ойыны Көкпарға өте ұқсас. Сондай-ақ, Аргентина халқының да Көкпарға ұқсас ат спорты ойыны болған.
Көкпар жігіттердің күш-жігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Сонымен қатар Көкпар – аттың қалай бапталып үйретілгенін, жүйріктігін де сынайтын спорт. Көкпар жаппай және дода тартыс болып екіге бөлінеді. Жаппай тартыста әркім Көкпарды өзі иелік етуге тырысады. Дода тартыста құрамы бірдей екі топ сынға түседі. Мұны кейде марта тарту деп те атайды. Көкпар алаңындағы тартыс
Қазақстанда 1949 ж. Көкпар жарысының жаңа ережесі бекітілді. Осыған сәйкес Көкпар жарысын арнаулы алаңда, командалық сипатта өткізу белгіленді. Ал 1958 жылдан Көкпар бәйге алаңдарда (ипподромдарда) өткізіліп келеді. Алаң көлемі қатысушылар санына байланысты. Егер әр команда 5 адамнан болса, ұзындығы 300 м, ені 100 м, 10 адам болса – 500х200 м, 15 адамнан болса – 700х300 м, 20 адамнан болса – 1000х500 м болады. Алаңның әр бұрышына қызыл жалаушалар ілініп, ал оның екі жағында диаметрі 10 м-лік шеңбер (“отау”) сызылады. Алаң ортасында диаметрі 6 м-лік шеңбердің дәл ортасына Көкпар қойылады. Жарыс басталар сәтте командалар орталық шеңбердің сыртында тұрады. Жарыс алаңындағы төрешінің хабары бойынша басталады. Көкпар тарту қатысушылардың санына байланысты 8 – 15 мин аралығында өтеді. Көкпаршылардың мақсаты – орталық шеңберде жатқан Көкпарды өз командасының “отауына” жеткізу. Көкпар “отауға” жеткізілгеннен кейін, ойын алаң ортасынан қайта басталады. Белгіленген уақыт ішінде қай команда Көкпарды өз “отауына” көп жеткізсе, сол жеңіске жетеді.[
Қазақ халқында әртүрлі ұлттық ойындар көп,олар бәсекелі сипатта болады.Қазақтың ұлттық ойыны "Көкпарда" жайылымға іргелес жатқан ауылдардың жігіттері қатысады. Олар жарысқа алдын-ала дайындалды, өйткені бұл күш, ептілік, шыдамдылық және ер-тоқым жарысы. Жарыс күні алаңға барлық қатысушылар мен көрермендер жиналды. Бәсекелестерден 50-60 қадам қашықтықта ешкінің қаңқасы тасталып, түстен кешке дейін созылатын көкпар үшін күрес басталды. Жекпе-жек ат үстінде өтеді.Көкпары бар ауыл жеңіске жетіп,ойын аяқталады. Содан кейін жігіттер мақтанышпен «соғыс олжасын" алып ауылды аралайды,тұрғындар оларды құттықтап, сыйлықтар берді.
Қазақтың «Көкпар» ұлттық ойынының тарихы қазақтар көшпелі өмір салтын ұстанған кезден бастау алады. «Көкпар-көкбөрі» орыс тіліне аударғанда «сұр қасқыр» дегенді білдіреді.
Көкпардың екі нұсқасы бар. Бірінші нұсқада екі ауылдың жігіттері күреске қатысады, ал қаңқа үшін күрес ауылдар арасында өтеді. Бұл күрес түрі «дода-тартыс» деп аталады. Ал екінші нұсқада қаңқа үшін күресті бір ауылдың жігіттері өз араларында өткізуі мүмкін. Бұл жағдайда бір жігіт жеңімпаз болады, ал бұл жағдайда күрес «жалпы-тартыс» деп аталады. Көкпар қазіргі таңда да өте танымал.
Перевод:
Сочинение
Кокпар
У казахского народа есть очень много различных национальных игр, носящих чаще всего состязательный характер.В казахской национальной игре "Кокпар" принимали участие жигиты аулов, соседствующих по пастбищу. К состязанию готовились заранее, так как это было состязание и на силу, и на ловкость, и на выносливость, и на умение держаться в седле. В день соревнований все участники и зрители собирались на поле. На расстоянии 50-60 шагов от соревнующихся бросалась туша козла и начиналась борьба за кокпар, которая могла продолжаться с обеда до вечера. Борьба велась верхом на лошадях. Тот аул, у которого в итоге борьбы окажется кокпар - тот и победил. Затем джигиты с гордостью ездили по наиболее уважаемым дворам аула с "боевым трофеем" кокпаром и жители поздравляли их и дарили подарки.
История казахской национальной игры "Кокпар" имеет далекие корни, когда казахи вели кочевой образ жизни. «Кокпар-кокбори» в переводе на русский означает "серый волк".
Существуют два варианта Кокпар. В первом варианте в борьбе принимают участие жигиты с двух разных аулов, и борьба за тушу ведется между аулами. Такой вариант борьбы называется дада-тартыс. А во втором варианте борьба за тушу может вестись жигитами одного аула между собой. В таком случае победителем будет один жигит, и борьба в таком случае называется жалпы-тартыс. Кокпар пользуется большой популярностью и в наши дни.
Дәстүрлі қазақ қоғамында Көкпарға жасқа толған серкенің семізі таңдалған. Семіз серке терісі жыртылмайды. Орташа салмағы 20-30кг-дай келеді. Басқа малдың терісі жыртылғыш болғандықтан Көкпарға тартпайды.
Көкпар – Орталық Азия халықтары арасында кең тараған ойын түрі. Ол қырғыз, өзбек тілінде “Улак тартыш”, тәжік тілінде “бузкаши” деп аталады. Көкпар тарту сияқты ұлттық ат спорты ойындары басқа да Шығыс елдерінде де бар. Ауғанстанда кең тараған бузавиш ойыны Көкпарға өте ұқсас. Сондай-ақ, Аргентина халқының да Көкпарға ұқсас ат спорты ойыны болған.
Көкпар жігіттердің күш-жігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Сонымен қатар Көкпар – аттың қалай бапталып үйретілгенін, жүйріктігін де сынайтын спорт. Көкпар жаппай және дода тартыс болып екіге бөлінеді. Жаппай тартыста әркім Көкпарды өзі иелік етуге тырысады. Дода тартыста құрамы бірдей екі топ сынға түседі. Мұны кейде марта тарту деп те атайды.
Көкпар алаңындағы тартыс
Қазақстанда 1949 ж. Көкпар жарысының жаңа ережесі бекітілді. Осыған сәйкес Көкпар жарысын арнаулы алаңда, командалық сипатта өткізу белгіленді. Ал 1958 жылдан Көкпар бәйге алаңдарда (ипподромдарда) өткізіліп келеді. Алаң көлемі қатысушылар санына байланысты. Егер әр команда 5 адамнан болса, ұзындығы 300 м, ені 100 м, 10 адам болса – 500х200 м, 15 адамнан болса – 700х300 м, 20 адамнан болса – 1000х500 м болады. Алаңның әр бұрышына қызыл жалаушалар ілініп, ал оның екі жағында диаметрі 10 м-лік шеңбер (“отау”) сызылады. Алаң ортасында диаметрі 6 м-лік шеңбердің дәл ортасына Көкпар қойылады. Жарыс басталар сәтте командалар орталық шеңбердің сыртында тұрады. Жарыс алаңындағы төрешінің хабары бойынша басталады. Көкпар тарту қатысушылардың санына байланысты 8 – 15 мин аралығында өтеді. Көкпаршылардың мақсаты – орталық шеңберде жатқан Көкпарды өз командасының “отауына” жеткізу. Көкпар “отауға” жеткізілгеннен кейін, ойын алаң ортасынан қайта басталады. Белгіленген уақыт ішінде қай команда Көкпарды өз “отауына” көп жеткізсе, сол жеңіске жетеді.[
Шығарма
Көкпар
Қазақ халқында әртүрлі ұлттық ойындар көп,олар бәсекелі сипатта болады.Қазақтың ұлттық ойыны "Көкпарда" жайылымға іргелес жатқан ауылдардың жігіттері қатысады. Олар жарысқа алдын-ала дайындалды, өйткені бұл күш, ептілік, шыдамдылық және ер-тоқым жарысы. Жарыс күні алаңға барлық қатысушылар мен көрермендер жиналды. Бәсекелестерден 50-60 қадам қашықтықта ешкінің қаңқасы тасталып, түстен кешке дейін созылатын көкпар үшін күрес басталды. Жекпе-жек ат үстінде өтеді.Көкпары бар ауыл жеңіске жетіп,ойын аяқталады. Содан кейін жігіттер мақтанышпен «соғыс олжасын" алып ауылды аралайды,тұрғындар оларды құттықтап, сыйлықтар берді.
Қазақтың «Көкпар» ұлттық ойынының тарихы қазақтар көшпелі өмір салтын ұстанған кезден бастау алады. «Көкпар-көкбөрі» орыс тіліне аударғанда «сұр қасқыр» дегенді білдіреді.
Көкпардың екі нұсқасы бар. Бірінші нұсқада екі ауылдың жігіттері күреске қатысады, ал қаңқа үшін күрес ауылдар арасында өтеді. Бұл күрес түрі «дода-тартыс» деп аталады. Ал екінші нұсқада қаңқа үшін күресті бір ауылдың жігіттері өз араларында өткізуі мүмкін. Бұл жағдайда бір жігіт жеңімпаз болады, ал бұл жағдайда күрес «жалпы-тартыс» деп аталады. Көкпар қазіргі таңда да өте танымал.
Перевод:
Сочинение
Кокпар
У казахского народа есть очень много различных национальных игр, носящих чаще всего состязательный характер.В казахской национальной игре "Кокпар" принимали участие жигиты аулов, соседствующих по пастбищу. К состязанию готовились заранее, так как это было состязание и на силу, и на ловкость, и на выносливость, и на умение держаться в седле. В день соревнований все участники и зрители собирались на поле. На расстоянии 50-60 шагов от соревнующихся бросалась туша козла и начиналась борьба за кокпар, которая могла продолжаться с обеда до вечера. Борьба велась верхом на лошадях. Тот аул, у которого в итоге борьбы окажется кокпар - тот и победил. Затем джигиты с гордостью ездили по наиболее уважаемым дворам аула с "боевым трофеем" кокпаром и жители поздравляли их и дарили подарки.
История казахской национальной игры "Кокпар" имеет далекие корни, когда казахи вели кочевой образ жизни. «Кокпар-кокбори» в переводе на русский означает "серый волк".
Существуют два варианта Кокпар. В первом варианте в борьбе принимают участие жигиты с двух разных аулов, и борьба за тушу ведется между аулами. Такой вариант борьбы называется дада-тартыс. А во втором варианте борьба за тушу может вестись жигитами одного аула между собой. В таком случае победителем будет один жигит, и борьба в таком случае называется жалпы-тартыс. Кокпар пользуется большой популярностью и в наши дни.