Екі мәтінді салыстырып, олардың тілі мен стилінің формасын, ұқсастығын және айырмашылығын сараптаңыз. 1-мәтін
Ұлттық арнаның көрермендері – біздің достарымыз
Қазақстанның телеарналарында қазақша еркін сөйлейтін өзге ұлт өкілдері көбейіп
келеді. Мая Веронская, Ирина Ким, Оксана Лоскутова, Оксана Питерс сынды
журналистер қазақ тілін шебер меңгеріп, көгілдір экранның сәніне айналып, елді
қуантуда. Біз солардың ізімен жүріп келе жатқан, бүгінде қазақ тілді көрермендердің
көзайымына айналған «Қазақстан» ұлттық телеарнасындағы «Таңшолпан» ақпараттықсазды бағдарламасының жүргізушісі Ирина Тенмен аз-кем сұхбаттасқан едік.
– Ирина, «Таңшолпан» шығармашылық ұжымына бейімделу қиынға соқпады
ма?
– «Таңшолпан» ұжымына келгенде, шынымды айтсам, көңілділер мен тапқырлар
клубына кіріп кеткендей әсер алдым. Ұжым қызметкерлері шетінен тапқыр, қазақы
қалжыңмен орағытып әкеткенде бір күніңнің қалай өтіп кеткенін сезбей де қаласың. Ал
мәселе жұмыс жағына ауысқанда, әрқайсысы өз істеріне жетік, қандай тақырыпқа салсаң
да қамшы салдырмайтын қыз-жігіттер. Бірін аға, бірін әпке тұтып, таңғы бағдарламаның
қиындығынан қызығы басым, қуанышы көп екендігіне тәнті болдым.
– Қазақ тілін жетік меңгеруіңе кімдер ықпал етті?
– Менің туған жерім – Қызылорда облысының Арал өңірі. Қазақ халқының салтдәстүрінің қаймағы бұзылмаған, үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсететін құтты аймақта өскенімді мақтан тұтамын. Өзімді қоршаған жора-жолдас, ұстаздарымның арқасында қазақ тілін жетік меңгердім. Әйтсе де, білгенім бір тоғыз, білмегенім тоқсан тоғыз деген сөздің жаны бар екен. Білгенімнен білмегенім көп. Әріптестерім дайындаған небір
танымдық сюжеттер арқылы сөздік қорымды байытуға, білім көкжиегімді кеңейтуге мол
мүмкіндік алдым.
2-мәтін
Достығымыз әлемге әйгілі
Ел халқын шынайы отансүйгіш әрі нағыз азамат етіп қалыптастыру міндеттерін жүзеге асыру мен әр ұлт өкілінің бойында «мен қазақстандықпын», «мен Қазақстан Республикасынанмын» деген мақтаныш сезімді негіздеу Қазақстанның мемлекеттік
саясатының басты өзегі. Мемлекет тарапынан ұтымды жүргізілген саясат әрбір қоғам мүшесінің бойында демократиялық құндылықтар мен жалпықазақстандық идеяны орнықтырудың баяндылығына кепіл болмақ. Осыған байланысты көптеген ұлттар өкілдері топтасқан мемлекет үшін елдегі ұлттық саяси ақуалды үнемі бақылап, реттеп отыру, ұлттық шығу тегіне қарамастан барлық қоғам мүшелерінің өмірдің түрлі салаларында толыққанды дамуы мен жетілуін қамтамасыз ету
ең басты мәселелердің бірі. Осындай даму жолының тиімділігіне барлық өркениетті елдердің тәжірибесі айғақ. Бұл жайтты ұлтаралық жарасым саясатын ұстанушы Қазақстан қоғамынан да көре аламыз. Өтпелі кезең жағдайында қоғамдағы ұлтаралық қарымқатынастар мәселесі бұрынғыдан да өзекті мәнге ие болды. Бұл ретте Қазақстан Республикасы ынтымағы жарасқан көп ұлтты халықтың теңдігін қамтамасыз ету жолындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыруда. Оның негізгі тұжырымдары демократиялық үлгідегі халықаралық құқық ережелері мен ұстанымдарына сай келетінеліміздің басты Заңы – Конституцияға сәйкес ұлтаралық қарым-қатынастар саясатына қайшы келетін, қоғамда жікшілдікті, шиеленісті, араздықты туындатуға жол беруге тыйым салынған.
Екі мәтіннің ұқсастығы
Екі мәтіннің айырмашылығы
Түрі
Көзделген аудитория (кімдерге арналғандығы)
Мақсаты
Мазмұны
Стилі
Тілі
«Тәуелсіздік» тақырыбына диалог құрастыру.
Мұғалім: Балалар, ертең қандай күн, кім айтып жібереді?
Оқушылар: Апай, ертең – еліміз үшін басты мерекелердің бірі – Тәуелсіздік күні.
Мұғалім: Дұрыс айтасыңдар! Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін қашан жариялады?
Оқушылар: Еліміздің тәуелсіздік күні 1991 жылғы 16 желтоқсанда Президент Нұрсұлтан Назарбаев қол қойған Конституциялық Заңнан бастау алған.
Мұғалім: Бәрекелді. Биыл тәуелсіздігімізге неше жыл толады?
Оқушылар: Биыл тәуелсіздігімізге 19 жыл толды.
Мұғалім: Жарайсыңдар! Елімізде осы жылдардан бері қандай елеулі оқиғаларды атай аласыңдар?
Оқушылар: Жаңа астанамыз бой көтерді! Қазақстанның ЕҚЫҰ-ға төрағалық етті! Елімізде қысқы Азиада ойындары өткізілді! Елордамызда EXPO 2017 халықаралық көрмесі ұйымдастырылды! Назарбаев зияткерлік мектептері мен халықаралық деңгейдегі Назарбаев университеті ашылды!
Мұғалім: Бәрекелді, балалар! Еліміздің тарихынан біршама хабардар екенсіңдер! Тәуелсіздік - ата – бабаларымыз армандап кеткен, желтоқсан оқиғасы кезінде қаншама жастар сол үшін қыршыннан кеткен, оңайлықпен келмегенін үнемі естеріңде сақтаңдар! Енді осы тәуелсіздігімізді тұғырлы етіп, сақтап қалу болашақ жастар – сендердің қолдарыңда екенін ұмытпаңдар!
-Әке,бұл қандай ағаш?
-Балам, бұл емен ағашы. Өте берік, көп жасайтын ағаш. Мен отырғызайын , сен суыңды әкеле бер.
-Бұл ағашты не үшін отырғызып жатырмыз?
-Балам, бұл сенің 1-ші сыныпқа барғаныңның белгісі. Сенімен бірге ағашың да өседі.Енді күнде талыңды суарып, ит-құстан қорғап жүр.Өйткені, бұл да сен сияқты жас қой, күтім мен қамқорлық керек.
-Мен оған қалай қамқор боламын?
-Сен оны бөтен балалардың,млдың сындыруынан қорғайсың, құстардың жапырағын қиып кетуінен қорғайсың.
-Ал, енді суыңды жәйлап құя ғой, балам. Менің айтқанымды есіңде сақта. Атаңның үйінің жанындағы ағашты көрдің ғой, сол менің бала күнгі отырғызған ағашым.Қазір көлеңкесін түсіріп, бізге сая болып тұр.
-Жарайды, әке, мен де Сіздей болғым келеді. Ағашыма өзім қараймын.
Объяснение: