Ертеде аспан әлемі патшасының Күн мен Ай деген сұлу да ақылды қыздары болған екен.
Олар аспан әлемінің шырақтары болыпты. Екеуі
шексіз аспан әлемінде серуендеп жүріп,
шоқжұлдыздардың қозғалысын, кей аспан
денелерінің қозғалу бағытын бақылайды екен.
Бір күні олар әкесіне келеді.
Күн: - Әке, адамға қайсымыздың пайдамыз
көбірек? – дейді.
Ай: – Адамға қайсымыздың көмегіміз көп? – деп
сұрайды.
Әкесі: – Оны адамнан сұрайық, – дейді.
Адам: — Екеуің де маған қымбатсыңдар! Екеуің
де адамға қажетсіңдер! Мен сендерді
бөлмеймін.
Күн, сен бүкіл тіршілікке жарық пен жылу
бересің. Күн сәулесімен жасыл өсімдіктер өседі.
Өсімдіктер оттегі шығарады. Оттегімен адамдар
мен жануарлар демалады. Адамдар мен
жануарлар, құстар өмір сүру үшін барлық
азықты өсімдіктен алады. Күн, сенің жарығың
мен жылуыңсыз жер бетінде өмір болмас еді!
Ай: – Мен туралы не айтасыз?
Адам: — Ай, сен де адам үшін маңыздысың! Ай,
сен қараңғы түнде жарық бересің. Жердің
серiгiсiң. Сенің тартылыс күшің арқылы теңіз
суы көтеріліп, толқын мен бу пайда болады. Бу
бұлтқа айналады. Жаңбыр жауып, жер көгереді.
Күн мен Ай: – Екеуміз бірге бола алмаймыз ғой?!
Адам: — Екеуің де бізге керексіңдер. Сондықтан,
бірің күндіз, бірің түнде қызмет етін дер!
Мәтіндегі негізгі ой.
Бір күн Қожанасыр балабақшасында жұмыс істейді. Гүлдену уақыты болды. Қожанасыр
түстен кейін ағаш астында демалады. Өрік және ағашта өсетін жерлер
асқабақты көріп: "Мен осы табиғатқа таңданамын. ағаш өте үлкен. Бұтақтар,
жапырақтары өте күшті. Бірақ жемістер өте кішкентай және жұмсақ асқабақ
сабақ пен жапырақтар өте әлсіз. Жемістер өте үлкен және қатты. Бұл дұрыс емес.
Өйткені өрік пен асқабақтың жемістері өзгерді". Дәл сол кезде
басына өрік түседі. Атып тұрған жері дейді <url> …
2 тапсырма
Сұрақтарға жауап беріп, кестені толтырыңыз.
Сұрақ
Жауабы бар
Мәтіндегі жылдың қандай уақыты
сипатталады?
2
Оқиға қайда болады?
3 басты кейіпкер кім?
Мәтінге қандай атау
сіз бересіз?
Әдебиеттің қандай мәтіні
жанр бойынша?
3 тапсырма
Оқыңыз мәтін. Дұрыс нұсқаны белгілейміз.
"Өнертапқыш" - ғылым, ғылыми ізденіс, жаңа идеялар
адам және түрлі жобаларды іске асыратын. Олар басқа адамдардан мобильді болып табылады
ерекшеленеді. Ұсынылған жобалар жаңа қоғамның жаңа идеяларына айналады. Олар
ел экономикасын дамыту, мемлекеттің гүлденуі үшін қажетті ұтымды жобалар
ұсынады. Біздің елімізде жобаларды ұсынатын өнертапқыштар аз емес. Қазіргі уақытта
қазіргі уақытта Қазақстанда жас өнертапқыштар саны өсуде. Сондай-ақ жас
біздің өнертапқыштарымыздың бірі-Бауыржан Тінәлиев. Атап айтқанда, ол атап өтті
жаңа технология енгізілді. 20 жасар Мақсат Қадырхан электронды киіз үй
ойлап тапты. Электронды киіз үй күн сәулесін алады.
1. өнертапқыш - …
3. өнертапқыштар…
a. ада ғылыми зерттеулері
b. ғылыми жобаны әзірлеген адам
a. үтір жобасын ұсынады
b. үтір айтады
2. рационализаторлық мобильділік…
4. Бауыржан Тінәлиев -
a. бөлінеді
b. әлбетте
a. жас өнертапқыш
b. жас әншілер
5. Мақсат Кәдірхан - …
a. электронды киіз
b. электронды кітап ойлап тапты
6. электронды киіз үй…
a. күн энергиясы
B. ток қуаты
Объяснение СОР ПО КАЗАХСКОМУ 100 БАЛЛОВ ТОЛЬКО НЕ ПИШИТЕ ВСЯКУЮ ЕРУНДУ ЧТОБ БАЛЛЫ ПОЛУЧИТЬ, А РЕАЛЬНО ОЧЕНЬ НАДО Мәтінді мұқият оқып, ойды жалғастырыңыз және оқиғаны дамытыңыз.
Бір күн Қожанасыр балабақшасында жұмыс істейді. Гүлдену уақыты болды. Қожанасыр
түстен кейін ағаш астында демалады. Өрік және ағашта өсетін жерлер
асқабақты көріп: "Мен осы табиғатқа таңданамын. ағаш өте үлкен. Бұтақтар,
жапырақтары өте күшті. Бірақ жемістер өте кішкентай және жұмсақ асқабақ
сабақ пен жапырақтар өте әлсіз. Жемістер өте үлкен және қатты. Бұл дұрыс емес.
Өйткені өрік пен асқабақтың жемістері өзгерді". Дәл сол кезде
басына өрік түседі. Атып тұрған жері дейді <url> …
2 тапсырма
Сұрақтарға жауап беріп, кестені толтырыңыз.
Сұрақ
Жауабы бар
Мәтіндегі жылдың қандай уақыты
сипатталады?
2
Оқиға қайда болады?
3 басты кейіпкер кім?
Мәтінге қандай атау
сіз бересіз?
Әдебиеттің қандай мәтіні
жанр бойынша?
3 тапсырма
Оқыңыз мәтін. Дұрыс нұсқаны белгілейміз.
"Өнертапқыш" - ғылым, ғылыми ізденіс, жаңа идеялар
адам және түрлі жобаларды іске асыратын. Олар басқа адамдардан мобильді болып табылады
ерекшеленеді. Ұсынылған жобалар жаңа қоғамның жаңа идеяларына айналады. Олар
ел экономикасын дамыту, мемлекеттің гүлденуі үшін қажетті ұтымды жобалар
ұсынады. Біздің елімізде жобаларды ұсынатын өнертапқыштар аз емес. Қазіргі уақытта
қазіргі уақытта Қазақстанда жас өнертапқыштар саны өсуде. Сондай-ақ жас
біздің өнертапқыштарымыздың бірі-Бауыржан Тінәлиев. Атап айтқанда, ол атап өтті
жаңа технология енгізілді. 20 жасар Мақсат Қадырхан электронды киіз үй
ойлап тапты. Электронды киіз үй күн сәулесін алады.
1. өнертапқыш - …
3. өнертапқыштар…
a. ада ғылыми зерттеулері
b. ғылыми жобаны әзірлеген адам
a. үтір жобасын ұсынады
b. үтір айтады
2. рационализаторлық мобильділік…
4. Бауыржан Тінәлиев -
a. бөлінеді
b. әлбетте
a. жас өнертапқыш
b. жас әншілер
5. Мақсат Кәдірхан - …
a. электронды киіз
b. электронды кітап ойлап тапты
6. электронды киіз үй…
a. күн энергиясы
B. ток қуаты
Айтыс - халық мұрасы.
Қазақ халқының екі жүзге жуық салт – дәстүрі, сенім – ырымдары, ұлттық ойындары бар, олардың әрқайсысының тәрбиелік те, танымдық та маңызы зор. Осы ретте айтыстың алар орны ерекше.
Айтыс – қазақ халқының ертеден қалыптасқан жыр жарысының бір түрі. Айтысқа суырып салма ақындар мен көркем сөз шеберлері қатысады. Айтыста ел басқарып отырған басшылардың кемшіліктері, сондай – ақ өмірдегі келеңсіздіктер ашық айтылады. Айта кететін бір жайт, айтыс бүгінгі күнге дейін жетіп, тәрбиелік мәнін жоғалтпаған жыр жарысы. «Атамұра – асыл қазына» демекші, осындай салт – дәстүрімізді дәріптеп, одан әрі жалғастыру керек.
Өткен ғасырдың 80-ші жылдары ұмыт болып бара жатқан өнер халыққа қайта қызмет көрсете бастады. Жалпы, Тәуелсіздікті дайындаған айтыс өнері болды деп айтсақ артық емес. Сонау советтік дәуірде халықты оятып, рухын көтерді. Сөйтіп, 80-ші жылдары алысқа бармайды деген өнер ХХ ғасырда өз дамуын тапты. Сосын осыншама жылдар аралығында қайта жаңғырып, өнер ретінде өсті. Салыстырмалы түрде қарасақ, 80-жылдардағы айтыс пен қазіргі айтысты салыстыруға келмейді. Өйткені, қазір айтыстың көркемдік, интеллектуалдық деңгейі өсті. Айтыс өнерінің дәрежесі жазба поэзиямен бақталаса бастады. Айтысты көтеріп берген жекелеген азаматтар бар. Кешегі 80-ші жылдары Манап Көкенов, Қалихан Алтыбаев, Көкен Шәкиев, Тәушен Әбуова, Шынболат Ділдебаев деген сияқты ескінің көзін көрген ақындар болды. Енді солардың ізіне жастар ерді.