ЭТО СОР

ОҚЫЛЫМ
Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.
Бір қалада әйгілі ғалым өмір сүріпті. Оның шәкірттері өте көп болған
екен. Бір күні сол шәкірттердің біріне осы біздің ұстазымыздың жауап бере
алмайтын сұрағы бар ма екен?,- деген ой келеді. Ұстазын сынамақ болған
оймен гүлдеп тұрған шалғынды жерге келіп, гүлге қонып тұрған ең әдемі бір
көбелекті ұстап алады. Ол көбелекті екі қолының алақанына жасырып,
ұстазымнан менің қолымда қандай көбелек бар?- деп сұраймын. Егер
ұстазым сенің қолыңдағы көбелек өлі дейтін болса, мен сол мезетте көбелекті
жібере саламын. Сол кезде ұстазым қателескеніне көзі жетеді. Ал егер сенің
қолыңдағы көбелек тірі дейтін болса, екі алақанымды қысып, ол көбелекті
өлтіремін де, сіз қателестіңіз деп айтамын дейді шәкірт. Сонымен шәкірт
ұстазының алдына келіп, менің қолымда қандай көбелек бар деп сұрайды,
сол кезде ұстазы ... ... ... .
1-тапсырма. Сұрақтардың көмегімен оқиғаның дамуын өз сөзіңмен
болжаңыз.
№ Сұрақ Жауап
1 Шәкірт не себепті ұстазын сынамақ болды деп
ойлайсыз?
2 Оқиғаны дамытып, ойды жалғастырыңыз
3 Ұстаз шәкіртіне қандай жауап қайтаруы
мүмкін?
4 Мәтінге қандай атау берер едіңіз?
Жазылым

3-тапсырма. «Қазақстанның табиғаты көркем жерлері» тақырыбында
эссе жазыңыз. Эсседе етістіктің шақтары мен қалау райлы етістіктерді
қолданыңыз.

Біздің еліміздің табағаты өте ерекше. Жыл мезгілінің қай тұсын алсаң да, я қаламыз, я ауылымыз жайнап тұрады. Қазір қыс мезгілін алсақ, терең тыныс алатын таза ауа, ақ көрпесін жамылған жер, екі беттері алмадай боп шана тепкен балалар. Ал, енді көктемге мезгіліне сипаттама берсек, жан-жақтың бәрі көгеріп, жер астынан бәйшешегіміз бүршік атып шығады, Жаз нағыз жеміс-жидектің пісіп, балалардың мәз-мейрам болатын уақыты. Күзге тоқталсақ, бұл жыл мезгілі әсіресе ақын аға-апаларымыз тілін түсіне білетін алтын уақыт.

Иә, қалай дегенде де менің өлкемнің табиғаты тамаша, кең байтақ! Мен осы елде қазақ болып туылғаныма қуанамын!

1. Пысықтауышы бар сөйлемді белгілеңіз.

Е) Ұлы жібек жолында талай сауда көздері ашылды.

2. Бастауышы тұйық етістік, баяндауышы зат есімнен жасалған сөйлемді көрсетіңіз.

Д) Айту - біздің парызымыз.

3. Дара бастауыш бар сөйлемді белгілеңіз.

С) Біз бірлікті ойлаймыз.

4. Бастауышы тәуелдік жалғауында тұрған сөйлемді табыңыз.

В) Інім маған көмектесті.

5. Анықтауышы бар сөйлемді көрсетіңіз.

С) Көлдің деңгейі төмендеген.

6. Толықтауышты табыңыз. Досым қызық кітап сатып алды.

Е) Кітап.

7. Жақсыз сөйлемде болмайтын сөйлем мүшесін көрсетіңіз.

Е) Бастауыш

8. Бастауыш пен баяндауыштан тұратын сөйлемді белгілеңіз.

Д) Жалаң  

9. Мақсат пысықтауышты табыңыз.

Бауыржан досымен бірге Алматыға оқуға барды.

В) Оқуға

10.Сөйлемде қимыл-әрекеттің жай-күйін, мезгілін, мекенін білдіретін тұрлаусыз мүшені көрсетіңіз

А) Пысықтауыш.

11. Кімдер? Нелер? сұрақтары қай сөйлем мүшесіне қойылатынын көрсетіңіз.

Д) Бастауыш.

12. Пысықтауыштың сұрағың табыңыз.

Е) Қайда?

13. Сөйлемнің баяндауышын толықтырыңыз.

Біз бұлақтардың көзін ... .

Д) Аштық.

14. Себеп – салдар пысықтауышты табыңыз.

Қара алтынды игеру үшін көп жұмыс жасалып жатыр.

С) Игеру үшін.

15. Сөйлемде есімше қандай сөйлем мүшесі екенін белгілеңіз.

Менің айтар сөзім-осы.

Д) Анықтауыш.

16. Атау мен ілік септіктен басқа септік сұрақтарына жауап беретін сөйлем мүшесін көрсетіңіз.

С) Толықтауыш

17. Анықтауышты табыңыз.

Жер бетінде таза су ресурстары көп емес.

А) Таза

18. Баяндауыш қай сөз табынан жасалғанын көрсетіңіз.

Қымыз қандағы гемоглобинді көбейтеді.

В) Етістік.

19. Бастауышы жоқ жай сөйлемнің түрін белгілеңіз.

А) Жақсыз.

20. Тек тұрлаусыз мүшелерді анықтаңыз.

В) Анықтауыш, толықтауыш.