Дәйек сөз, цитата (лат. cіto– келтіремін, шақырамын) – түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау үшін, біреудің пікіріне сын айту үшін, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады.[1]
Дәйек сөз, негізінен, ба з материалдарында, ғылым еңбектерде, кітаптар мен әр түрлі қолжазбаларда, баяндамалар мен сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйек сөздер ғылым еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде, көбінесе әдебиет, мәдениет, өнер, ғылым қайраткерлері пікірлерінен дәйек сөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға есебін тигізеді.
Өзге ғаламшарлықтардың болуы немесе болмауы заманауи қоғамның ең қызықты мәселелерінің бірі болып табылады. Шынында да себептерді түсінуге болады. Біріншіден, галактиканың аяғы мен шеті жоқ екенін, жер бетінде ғана тірі және ұтымды тіршілік пайда болып жатқанын айта кету керек. Бұл екіталай көрінеді. Екіншіден, егер басқа планеталарда өмір сүргеннен кейін ол Жердегіден әлдеқайда ұзақ өмір сүре берсе, сондықтан шетелдіктер бізге өмір туралы нақты белгі бермегені өте таңқаларлық. Мұның бәрі мүмкін бөтен өмір туралы ойлануға мүмкіндік береді және оның ықтимал салдары. Бұдан басқа, біздің ғаламшарымызға бір рет келуге болатын ықтимал ғарыштық қонақтар туралы ойлану өте қызықты.
Ғарыш қонақтарының бәрі түсініксіз және белгісіз. Оларда мүлдем басқа дене формасы, органдардың түрі, беті және т.б. болуы мүмкін. Алайда, егер бөтен адамдар адамның денесін қалай алуға болатынын білмесе, онда тіпті оларды оңай анықтау мүмкін емес.
Ең бастысы, жер бетіне келген шетелдіктерге бару олардың келуінің басты мақсаты болып табылады. Іс жүзінде бұл мақсат міндетті түрде достық болмайды. Егер олар бізден әлдеқайда дамыған деп есептесе және қандай да бір себептермен әлі келмеген болса, олардың сапары қажетті шара болады. Мүмкін, олар бізге бір нәрсе керек, мүмкін олар біздің планетамызға шабуыл жасайды. Бұл жағдайда шетелдіктердің сапары біздікі мен жер бетінен болатын өліммен күресетін болады.
Бірақ, әрине, сіз солай болатынын айта алмайсыз. Мүмкін, олар шынымен де кездесіп, ештеңе қаламайтын шығар. Егер бұл сапар бейбіт болса және оның мақсаты тәжірибе мен технологиямен алмасу болса, мұндай сапардан көп нәрсе болады деп ойлаймын. Мүмкін, бөтен адамдар бізге ғарышты зерттеуге мүмкіндік беретін кем дегенде озық технологияларды береді. Бұдан басқа, олар бізді пайдалы ақпаратпен қамтамасыз ете алады: бәлкім, кейбір дәрі-дәрмек, қоршаған айналаны білу, заманауи адамдардан айрылған айрықша дағдылар. Егер бұл шын мәнінде болса, адамзат басқа дамудың жылдам дамуына жол ашады, дегенмен, басқа планетадағы адамдар Жердің тұрғындарымен бір нәрсе бөлісуі керек.
Қалай болғанда да, менің ойымша, жер бетіндегі қонақтардың бейбіт өмірге баруының мақсаты өте ұнады. Егер олар шынымен бар болса, адамзаттың жай ғана жойылуына жеткілікті күші бар сияқты, сондықтан бұл сапар барлық адамдар үшін қайғылы болуы мүмкін. Егер олар қалыпты түрде әрекет етсе, мұндай қонақтардың артықшылығы артық бағалануы мүмкін, олар біздің өмірімізге, әсіресе ғылымға әсер етеді.
Дәйек сөз, цитата (лат. cіto– келтіремін, шақырамын) – түпнұсқадан сөзбе-сөз алынған үзінді. Автордың ойын беделді пікірлермен тиянақтау үшін, біреудің пікіріне сын айту үшін, құнды дерек ретінде пайдалану үшін қолданылады.[1]
Дәйек сөз, негізінен, ба з материалдарында, ғылым еңбектерде, кітаптар мен әр түрлі қолжазбаларда, баяндамалар мен сөйлеген сөздерде келтіріледі. Дәйек сөздер ғылым еңбектерде пайдаланғанда, сол еңбекте айтылатын оймен логикалық тұрғыдан қабысып, жарасым табуы тиіс. Айтылмақ ойды одан әрі дамытып, жаңа деректермен толықтырып тұру керек. Сонда ғана ол өз міндетін атқарады. Әдетте, зерттеу еңбектерінде, көбінесе әдебиет, мәдениет, өнер, ғылым қайраткерлері пікірлерінен дәйек сөздер алынып отырады. Мұның өзі үлкен талғаммен, орынды алынса, еңбектің сапасын арттыруға есебін тигізеді.
Ғарыш қонақтарының бәрі түсініксіз және белгісіз. Оларда мүлдем басқа дене формасы, органдардың түрі, беті және т.б. болуы мүмкін. Алайда, егер бөтен адамдар адамның денесін қалай алуға болатынын білмесе, онда тіпті оларды оңай анықтау мүмкін емес.
Ең бастысы, жер бетіне келген шетелдіктерге бару олардың келуінің басты мақсаты болып табылады. Іс жүзінде бұл мақсат міндетті түрде достық болмайды. Егер олар бізден әлдеқайда дамыған деп есептесе және қандай да бір себептермен әлі келмеген болса, олардың сапары қажетті шара болады. Мүмкін, олар бізге бір нәрсе керек, мүмкін олар біздің планетамызға шабуыл жасайды. Бұл жағдайда шетелдіктердің сапары біздікі мен жер бетінен болатын өліммен күресетін болады.
Бірақ, әрине, сіз солай болатынын айта алмайсыз. Мүмкін, олар шынымен де кездесіп, ештеңе қаламайтын шығар. Егер бұл сапар бейбіт болса және оның мақсаты тәжірибе мен технологиямен алмасу болса, мұндай сапардан көп нәрсе болады деп ойлаймын. Мүмкін, бөтен адамдар бізге ғарышты зерттеуге мүмкіндік беретін кем дегенде озық технологияларды береді. Бұдан басқа, олар бізді пайдалы ақпаратпен қамтамасыз ете алады: бәлкім, кейбір дәрі-дәрмек, қоршаған айналаны білу, заманауи адамдардан айрылған айрықша дағдылар. Егер бұл шын мәнінде болса, адамзат басқа дамудың жылдам дамуына жол ашады, дегенмен, басқа планетадағы адамдар Жердің тұрғындарымен бір нәрсе бөлісуі керек.
Қалай болғанда да, менің ойымша, жер бетіндегі қонақтардың бейбіт өмірге баруының мақсаты өте ұнады. Егер олар шынымен бар болса, адамзаттың жай ғана жойылуына жеткілікті күші бар сияқты, сондықтан бұл сапар барлық адамдар үшін қайғылы болуы мүмкін. Егер олар қалыпты түрде әрекет етсе, мұндай қонақтардың артықшылығы артық бағалануы мүмкін, олар біздің өмірімізге, әсіресе ғылымға әсер етеді.