"Ежелгі дәуір әдебиет" (VII-XIV ғғ.) деп аталатын жеті ғасырды қамтыған әдебиетіміздің, ұзақ тарихына қатысты ескерткіштер, шығармалар аз емес. Олардың алғашқылары деп түркі ру-тайпаларына ортақ Орхон ескерткіштерін (VII ғ.), "Қорқыт" (VIII ғ.) және "Оғыз-наманы" (IX ғ.) атаймыз. Ежелгі дәуір әдебиетін Мұхаммед Хорезми, Әбу Насыр әл-Фараби, Әбу Райхан әл-Бируни, Махмұд Қашқари, Қожа Ахмет Йасауи, Сүлеймен Бақырғани, Жүсіп Баласағұни тәрізді түркі халықтарының біразына ортақ ойшылдары, ғалымдары, ақындары жалғастырады (X-XII ғғ.) – Аталған ғұламалар түркі халықтарынан шыға тұра кезінде араб әдебиетін, араб ғылымын, сонымен бірге дүние жүзі ғылымын дамытуға үлкен үлес қосқан. Ежелгі дәуір әдебиетінің негізіне қыпшақ тілінде дамыған кезеңінде (ХIII-ХVI ғғ.) "Кодекс куманикус", "Махаббатнама", "Жүсіп-Зылиха", "Гүлстан", "Домбауыл", т.б. қиссалар, дастандар, шежірелер, тарихи мұралар енеді.
Етістіктің райлары – орындаушының іс-қимылға қатысты ой-пікірін,қатынасын білдіреді.
1) Ашық рай – іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.Мысалы:Мен бүгін ауылдан келдім.Ертең сабаққа барармын.
2) Бұйрық рай – іс-қимылдың бұйыру,талап ету,өтіну ретінде айтылу мағынасын білдіреді.Мысалы:Сендер ертең жарысқа қатысыңдар.Әңгімені олар бірінші бастасын.
3) Шартты рай – іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.Мысалы:Күн ашық болса,тауға шығамыз.Егер сен жыласаң,мен жылаймын.
4) Қалау рай – қалау,тілекті білдіреді.Мысалы:Сенің оны көргің келе ме?Мен бірінші орын алғым келеді.
Ежелгі дәуір әдебиетін Мұхаммед Хорезми, Әбу Насыр әл-Фараби, Әбу Райхан әл-Бируни, Махмұд Қашқари, Қожа Ахмет Йасауи, Сүлеймен Бақырғани, Жүсіп Баласағұни тәрізді түркі халықтарының біразына ортақ ойшылдары, ғалымдары, ақындары жалғастырады (X-XII ғғ.) – Аталған ғұламалар түркі халықтарынан шыға тұра кезінде араб әдебиетін, араб ғылымын, сонымен бірге дүние жүзі ғылымын дамытуға үлкен үлес қосқан.
Ежелгі дәуір әдебиетінің негізіне қыпшақ тілінде дамыған кезеңінде (ХIII-ХVI ғғ.) "Кодекс куманикус", "Махаббатнама", "Жүсіп-Зылиха", "Гүлстан", "Домбауыл", т.б. қиссалар, дастандар, шежірелер, тарихи мұралар енеді.
Етістіктің райлары – орындаушының іс-қимылға қатысты ой-пікірін,қатынасын білдіреді.
1) Ашық рай – іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.Мысалы:Мен бүгін ауылдан келдім.Ертең сабаққа барармын.
2) Бұйрық рай – іс-қимылдың бұйыру,талап ету,өтіну ретінде айтылу мағынасын білдіреді.Мысалы:Сендер ертең жарысқа қатысыңдар.Әңгімені олар бірінші бастасын.
3) Шартты рай – іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.Мысалы:Күн ашық болса,тауға шығамыз.Егер сен жыласаң,мен жылаймын.
4) Қалау рай – қалау,тілекті білдіреді.Мысалы:Сенің оны көргің келе ме?Мен бірінші орын алғым келеді.