Ежелгі Қазақстан қалаларының ішінде Отырардың аты екі жайтқа байланысты ерекше
айтылады: 1) ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби туған қала ретінде кеңінен танымал,
2) әлемдегі ең ірі кітапхана орналасқан мәдени орталық ретінде белгілі. Алғаш рет «Отырар»
және «Фараб» атаулары біздің заманымыздың IX ғасырындағы жазба деректерде кездеседі.
Отырар XIII ғасырдың ортасында Батыс пен Шығыс арасындағы жолда ірі сауда
орталығына айналды. Себебі Ұлы дала арқылы өткен Ұлы Жібек жолы
өркениеттің кепілі
болды. Түркі қағанаттары жалпыадамзаттық өркениетті ұштастыра айтты. Батыс пен Шығыстан
ездері де үйренді, өзгелерге де үлгі көрсетті. Алтын мен күміс бұйымдарға, «Мәңгілік
тастарға», егіз терісіне, қағазға басылған жазулар, теңгелердегi таңбалар – соның дәлелі.
«Шығыстың гүлдену дәуірі» тұсында христиан уағызшылары мен тақуалары өртеген
Александрия кітапханасын қайта түлету мақсатында араб халифаттары Харун əл-Рашид (786-
809) пен Мамун (813-833) «Даналық үйін» («Байт әл-Хикма») ашады. Аса бай кітапхана,
расытхана ашады. Ғылымның барлық саласына арналған кітаптарды бір орталыққа жинап,
ғылыми-зерттеу, аударма, кітап шығару істерімен белсене айналысады. Бұл ислам ықпалына
кешкен Орта Азиядағы Хорезм, Бұқара, Самарқан, Отырар шаһарына да тікелей әсер етті.
ер қалада өз «Даналық үйлер» ашылды. Жібек жолының бойымен керуен бастаған көпестер
ең құнды сыйлық ретінде Отырар әкіміне кітап сыйлауды дәстүрге айналдырды. Тіпті,
бұл мемлекеттік рәсім ретінде қабылданып, ресми сипат алды. Отырар кітапханасындағы
қолжазба кітаптарды қала тұрғындары ғана емес, шалғайдағы басқа қаланың тұрғындары да
пайдаланды.
Отырар қаласына Мимун халиф ерекше көңіл аударған. Ол араб ғылымы мен мәдениетінің
ең озық үлгілері мен ғұламаларын, сахабаларын Отырарға аттандырды, кітапханалар мен
мектептер, медреселер мен мешіттер салдырды. Сондай «Даналық үйінен» Әбу Насыр әл-
Фараби де дәріс алды.
реально нужно
Облыс аймағында 1600-ге жуық көл бар, оның ішінде 200-ден астамының ауданы 1 шаршы км-ден асады. Облыс жерінің онтүстік-шығыс бөлігінде су айдыны көлемі жағынан Қазақстаңдағы үшінші көл — Балқаш жағалауы кіреді. Көл Батыстан Шығысқа қарай созылыңқы (614 км) орналасқан. Ауданы 18,2 мың км2, су көлемі 106 км3, су айдынының теңіз деңгейінен биіктігі 342 м. Тереңдігі 6-12 м-ден (Батыс), 15 м-ге дейін (Шығыс) ауытқиды, ең терең жері — 26 м. Тұздылығы біркелкі таралмаған, Батыс бөлігі Іле өзенінің суымен тұщыланады, Шығысында тұздылық мөлшері 5г/л дейін жоғарылайды. Антропогендік әсерден Балқаш көлінің деңгейі 2 м төмендеп, суының сапасы да нашарлаған. Аласа таулы және қыратты суайрықтар мен үлкен тұйық ағынсыз алап көлдеріне қарағанда, анғарлық-арналық көлдер түрі көп тараған. Айдын ауданы 0,5-1,5 м2 ұсақ көлдер куаң жылдары жазда кеуіп қалады. Көлдер суының орта минералдылығы 1-10 г/л аралығында.
Мысалы, Ащысу – Қарағанды облысының Бұқар жырау, Павлодар облысының Баянауыл аудандары арқылы ағатын өзен.
Айыр мен Желтаудағы бұлақтардан басталып, Жаркөл көліне құяды. Ірі салалары – Жыландыбұлақ, Қорған, Айрық, Қарасу және Күртіөзек. Аңғарының ені 7,5 км. Қар, жер асты суларымен толығады. Жазда тартылып қарасу тізбектеріне айналады. Теңдік ауылы тұсында жылдық су ағымы 0,44 м3/с. Қараша – сәуір айларында суы қатады. Суы мол кезде тұщы, сабасына түскенде ащы келеді. Мал суаруға пайдаланылады. Ол адамға өте пайдалы. Себебі, емдік су деуге де болады