«Хан Шатыр» - Астанадағы сауда, ойын- сауық орталықтарының бірі. Ол 2010
жылы ашылды. Бұл әлемдегі киіз үй
пішіндес ең үлкен ғимарат болып
саналады. Оның ішінде сауда
орындары мен ойын - сауық кешендері,
тамақтану орын бар.
2-мәтін
Жазда біз Астанаға саяхатқа бардық.
Қалада әдемі ғимарттар көп екен. Маған
«Хан Шатыр» орталығы ұнады. Ол үлкен
Киіз үйге ұқсайды. Ішінде көптеген ойын
алаңдары, кинотеатрлар бар. Біз
жасанды жағажайда демалдық. Кино
көрдік. Саяхаткөңiлдiболды.
3-тапсырма. Мәтіндегі қарамен берілген
сөздерге жұрнақ жалғау арқылы туынды
сөз жаса.
1.​

Жайлау – жазғы қоныс. Жайлауды суы мол, шөбі шүйгін, маса-сона, шыбын-шіркейі аз жерлерден таңдайды. Қазақ елінің дәстүрлі жайлауы Сарыарқаатырабы мен орманды, желді өлкелерде, Қазақстанның солтүстік-батысында (Мұғалжарда), солтүстік-шығысында (Алтай, Сауыр және Тарбағатай өңірінде), оңтүстік-шығысында (Жетісу Алатауы, Іле Алатауы және Тянь-Шань тауының солтүстік атырабында), оңтүстігінде (Қаратау өңірінде) болды. Қазақстанныңәр өңіріндегі жайлауды рулы ел, қала берді жеке ата ұрпақтары пайдаланған. Халық қыстаудан көктеуге, көктеуден жайлауға, жайлаудан күзеуге көшіп отырды. Жайлау мен қыстау малға тиімді, тіршілікке қолайлы, көшіп-қонуға ыңғайлы жерлерден таңдап алынды. Мысалы, Жетісу өлкесінде қыстау Балқаш көлінің оңтүстігіндегі құмды, қамысты аймақта орналасса, жайлаулардың көбі оның солтүстігіндегі таулы атырабында жатты. Қазақстан жеріндегі жайлау мен қыстау арасының қашықтығы да әр түрлі болды. Мысалы, көшпелі өмір сүрген адай – табын, шөмекей – шекті, бағаналы – балталы руларының Маңғыстау түбегінен Мұғалжар тауларына, ҚызылқұмнанТорғай даласына, Шу өзенінің төмен алабынан Ұлытау төңірегіне дейінгі көш жолдарының арақашықтығы 1000 км-ге дейін жететін. Ал Қазақстанның солтүстік бөлігіндегі жартылай көшпелі қауымның көш жолдары 10 – 20 км-ден 40 – 80 км-ге дейін болды. Бұл төңіректегі жайлаулар құдықтар мен көлдердің айналасына орналасты. Жетісудағы жайлаулар мен қыстаулардың арасы солтүстіктен оңтүстікке қарай 100 – 200 км-ге жететін. Қазақстан жеріндегі жайлаулардың адамға да, малға да ең қолайлысы – тау алаптары. Солтүстіктегі жазық даладағы жайлауларда мал, негізінен, құдық суынан суарылатындықтан қол еңбегін көп қажет етеді. Қазір де малшылар жазғы жайылымды жайлау ретінде пайдаланады, жайлауға көшеді. Қой, түйе, сиыр жайлауға шығарылады.[1]

1. Алтын адамның көму - қарақшылардың шабуылдарының жалғыз қалғаны. Барлық жақын жерлердегі қорғандар тоналған. Сака жауынгерінің денесі негізгі бөлікте жатпады, бәлкім, сол себепті ол қалды.



2. Корольдік меншікке жататын әкесі мен ұлы қабірге қойылды. Алтын адамды тауып, ұлы.



3. Алтын Адамға арналған алтынның нақты салмағы белгісіз.



4. Алтын адамның костюміндегі патч таза алтыннан жасалмаған. Негізі ағаштан жасалынған, оның үстіне алтын фольга жарылған. Сондықтан алтынның нақты салмағын білу мүмкін емес.



5. Есік-Қорғанда табылған Алтын адам 16 жаста, оның биіктігі 165 см болатын.



6. 80 см сантиметрлік бас киімде төрт жебе бар, бұл әлемнің төрт жағын білдіреді және борттың белгісі болып табылады. Осы негізде алтын адамның билеуші ​​әулетке тиесілі екендігі туралы қорытынды жасалды.



7. Бас киім-аяқ киімдегі тағы бір белгі. Аңыз бойынша, аттың қанаттар мен ірі ешкі мүйіздері бейнеленген, бәлкім, күн тәнінің және клан тотемінің суреттерінің бірігуі бейнеленген. Қанаттарға келетін болсақ, қанатты жануарлардың бейнесі Батыс Азияда кеңінен таралған және тәуелсіз биліктің символы - патша белгісі болған.



8. Екі алтын сақина да табылды: біреуі тегіс, екіншісі - манек немесе пудралы адам бейнесі. Тағы бір жұмбақ табылған - түпнұсқасы әлі күнге дейін белгісіз, жазулары бар күміс ыдыс.



9. Алтын адамның сүйегі сынған. Сака жауынгері орналасқан жерлеу камерасы Тянь-Шань шыршасының журналдарымен жабылған. Уақыт өте келе, журналдардың біреуі «Алтын адамның» сүйегіне құлап түсті. Алтын адамның өзі арқадағы соққымен қайтыс болды.



10. Алтын адамның костюмі қызыл матадан жасалған. Археологтар жерлеуді тауып алған кезде, тек алтын қорғаныс, зергерлік бұйымдар мен ыдыс-аяқ қалды.