3) Мәтіндегі тәуелдік жалғауы бар сөздер:білімнің, адамның.
20-билет
1) Мәтінді оқып,сұрақтар қой.
1.Қандай адам болашақта дегеніне жетеді? (Арманшыл адам)
2.Қай кезден бастап адам өзінің жүрегі қалаған мамандыққа бейімделе бастайды? (Жас кезден)
3.Жастардың басты міндеті қандай? (Ата-ананың, ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып, түсініп оқу ).
23-билет
2) Жалғаудың түрлері,мысал.
Жалғау — сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаудың төрт түрі бар: көптік, тәуелдік, септік, жіктік.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша.Мысалы: менің қаламым; сенің қаламың; сіздің қаламыңыз, оның қаламы.
Септік жалғаулары арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.Мысалы,еңбек,еңбектің,еңбекке,еңбектен,еңбекті,еңбекте,еңбекпен т.б.
Көптік жалғау — жалғанған сезіне көптік мағына беретін қосымша. Көптік жалғауының дыбыс үндестігіне қарай алты варианты қолданылады: -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер(қала-лар, мекеме-лер, ғалым-дар, езен-дер, ат-тар, шөп- тер).
Жіктік жалғау – баяндауышқа ғана тән жалғау.Мысалы,мен бардым,ол отырды,біз келдік т.б.
25-билет
2) Үндестік заңының ережесі,мысал.
Үндестік заңы – түбір мен қосымшаның және сөз аралығындағы дыбыстардың бір-біріне ықпал жасап, өзара үйлесіп, айтылуын үндестік заңы дейміз.
Оның екі түрі бар: 1) буын үндестігі, 2) дыбыс үндестігі.
Тіліміздегі сөздердің басым көпшілігі не біркелкі жуан, не біркелкі жіңішке айтылады.
Өзінің шығар кезде мен болашақтағы жайлы айта алмаймын, тіпті ол болады. Олар көптеген жасөспірімдер келеді, кім білмейді керек. Бірақ мен үшін ең маңызды заттарын болашақта отбасы мен сенімдімін болады және жұмыс. Менің пікірім - жақсы жұмысқа орналасу үшін жақсы білім алуы үшін қажет. Кәсіп - бұл өте маңызды анықтайтын таңдау бүкіл болашақ өмірі. Жақсы болды, бұл менің ата-анам мені қолдайды. Мектепті бітіргеннен кейін барып тұратын университеті мен не істеу керек. Мен менеджер және банкте жұмыс болғым келеді. Менің бір білетінім, қазір көптеген менеджерлер жұмыс таба алмай отыр. Алайда, менің үлкен қызығушылығы және одан да бар - ұйымдастыру қабілетінің немесе. Оның үстіне, мен жұрттың еңбекқор және жауапты адам, сондықтан табысқа деп үміттенемін. Біліктілігі жоғары мамандар әрқашан керек. Оның үстіне, менің болашақта өзінің отбасын өзімнің ие болғым келеді. Сен сүйесің бе, жоқ емес екен, сенімді және оның жақын адамның кетіп еді. Мен өмір сүру жоспарлаймын балалары болу өз үйінде. Себебі қазір біздің отбасымыз едәуір үлкен болады, ал біздің кішкентай 8 қабатындағы пәтер де алмаймын үй жануары. Ал мен иттерді өте жақсы көремін. Өйткені ол міндетті түрде ит болашақта менің нағыз дос болады. Әрине, менің саяхаттау мүмкіндігі болмақ деп үміттенемін және болашақта да қызықты адамдармен танысады. Машина жүргізу айтқым келеді. Қазір бұл барша қиял сияқты, бірақ ол материя айтқым келеді және де айналысуға болуы. Жалынды жоспарларын сенімдімін басталады. Менің таң маған көп сыйлықтар мен тағы даярлады болашағы деп үміттенемін!
Жауаптары:
Жауаптары:12 - билет
3) Мәтіндегі тәуелдік жалғауы бар сөздер:білімнің, адамның.
20-билет
1) Мәтінді оқып,сұрақтар қой.
1.Қандай адам болашақта дегеніне жетеді? (Арманшыл адам)
2.Қай кезден бастап адам өзінің жүрегі қалаған мамандыққа бейімделе бастайды? (Жас кезден)
3.Жастардың басты міндеті қандай? (Ата-ананың, ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып, түсініп оқу ).
23-билет
2) Жалғаудың түрлері,мысал.
Жалғау — сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаудың төрт түрі бар: көптік, тәуелдік, септік, жіктік.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша.Мысалы: менің қаламым; сенің қаламың; сіздің қаламыңыз, оның қаламы.
Септік жалғаулары арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.Мысалы,еңбек,еңбектің,еңбекке,еңбектен,еңбекті,еңбекте,еңбекпен т.б.
Көптік жалғау — жалғанған сезіне көптік мағына беретін қосымша. Көптік жалғауының дыбыс үндестігіне қарай алты варианты қолданылады: -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер(қала-лар, мекеме-лер, ғалым-дар, езен-дер, ат-тар, шөп- тер).
Жіктік жалғау – баяндауышқа ғана тән жалғау.Мысалы,мен бардым,ол отырды,біз келдік т.б.
25-билет
2) Үндестік заңының ережесі,мысал.
Үндестік заңы – түбір мен қосымшаның және сөз аралығындағы дыбыстардың бір-біріне ықпал жасап, өзара үйлесіп, айтылуын үндестік заңы дейміз.
Оның екі түрі бар: 1) буын үндестігі, 2) дыбыс үндестігі.
Тіліміздегі сөздердің басым көпшілігі не біркелкі жуан, не біркелкі жіңішке айтылады.
Мысалы:
Жуан сөздер: балалар, қалалар, қызылдау.
Жіңішке сөздер: жерлерді, ініміз, күнделік.
3) "Азамат","қайраткер" сөздерін жіктеу.
Жекеше:
І жақ:Мен азаматпын,қайраткермін.
ІІ жақ: Сен азаматсың,қайраткерсің.
Сыпайы түрде:Сіз азаматсыз,қайраткерсіз.
ІІІ жақ:Ол азамат,қайраткер.
Көпше:
І жақ: Біз азаматпыз,қайраткерміз.
ІІ жақ:Сендер азаматсыңдар,қайраткерсіңдер.
Сыпайы түрде:Сіздер азаматсыздар,қайраткерсіздер.
ІІІ жақ:Олар азамат,қайраткер.
Мектепті бітіргеннен кейін барып тұратын университеті мен не істеу керек. Мен менеджер және банкте жұмыс болғым келеді. Менің бір білетінім, қазір көптеген менеджерлер жұмыс таба алмай отыр. Алайда, менің үлкен қызығушылығы және одан да бар - ұйымдастыру қабілетінің немесе. Оның үстіне, мен жұрттың еңбекқор және жауапты адам, сондықтан табысқа деп үміттенемін. Біліктілігі жоғары мамандар әрқашан керек.
Оның үстіне, менің болашақта өзінің отбасын өзімнің ие болғым келеді. Сен сүйесің бе, жоқ емес екен, сенімді және оның жақын адамның кетіп еді. Мен өмір сүру жоспарлаймын балалары болу өз үйінде. Себебі қазір біздің отбасымыз едәуір үлкен болады, ал біздің кішкентай 8 қабатындағы пәтер де алмаймын үй жануары. Ал мен иттерді өте жақсы көремін. Өйткені ол міндетті түрде ит болашақта менің нағыз дос болады.
Әрине, менің саяхаттау мүмкіндігі болмақ деп үміттенемін және болашақта да қызықты адамдармен танысады. Машина жүргізу айтқым келеді. Қазір бұл барша қиял сияқты, бірақ ол материя айтқым келеді және де айналысуға болуы. Жалынды жоспарларын сенімдімін басталады. Менің таң маған көп сыйлықтар мен тағы даярлады болашағы деп үміттенемін!