I. ОҚЫЛЫМ. Мәтінді түсініп оқы. Мәтінге тақырып қой. ... Ал, Дәуренбек, - деді басқарма. - ...Дүкіметіңді оқы, балалардың мән жайын айт.
Стройдың басында тұрған екеуі – қазақ балалары, үлкені сегізде, кішісі алтыда.
Мынаусы – Ертай, анаусы – Нартай, екеуі ағайынды. Бұлардан соңғы – татар баласы, аты
– Рашид, жетіде. Көзі сығырайған жалпақ бет, тақырбас қара – әйел бала, қалмақ я дүнген,
жасы алтыда. Қасындағысының аты – Яков, тоғызда, қолағаштай мұрнына қарағанда,
жойыт тәрізді, бірақ документте: «орыс», - деп жазылған, қайдан кеп, қайдан тұрғаны
белгісіз, әрі мылқау. Ең соңындағы – жаңа алдамен шыққан қасқа, жетіде. Сіздерден
жасыратын не бар, тегі жаман: неміс. Бұл баланың орны – детдом емес еді, әке – шешеден
бірдей айырылып, панасыз қалған соң алынған екен. Өкіметтің кеңшілігі көп. Енді осы
араға келіп тұрған жайы бар.
... Ахмет шал балаларды жағалай басынан сипап өтті де ең шетте тұрған неміс
баласының қолынан ұстады.
Мен осы мықтының өзін қаладым. Баламның атын айт.
- Зигфрид Вольфганг Вагнер. Қарық болдыңыз! – деді Дәуренбек мырс етіп.
- ...Е, жөн – ақ, деді Ахмет ақсақал. – Келісті жақсы ат екен. Айналайын, жүр үйге, кеттік.
Апаң күтіп отыр
...Жылы қымтаулы төсекте жатқан, ет желініп бітпей – ақ ұйқыға кеткен Зигфрид
Вагнер ертеңіне «Зекен Ахметұлы Бегімбетов» болып оянды.
(161сөз)
II. Мәтін бойынша қойылған сұрақтардың дұрыс жауабын таңда.
1. Ахмет ата кімді асырап алды?
А) Яков
Ә) Ертай, Нартай
Б) Зигфрид Вольфганг Вагнер
2. Татар баласы нешеде?
А) жетіде
Ә) тоғызда
Б) алтыда
3. Ертай мен Нартай кім?
А) таныс
Ә) ағайынды
Б) дос
III. ЖАЗЫЛЫМ. Мәтіннен есімдіктерді теріп жаз.
IV. ЖАЗЫЛЫМ.
«Бала», «Үлкен» сөздерін жекеше және көпше түрде жікте
V. «Ата», «Көз» сөздерін септе
ответ
Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845-1904) — ақын, ағартушы, жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы, философ, композитор, аудармашы, саяси қайраткер[1], либералды көзқарасын исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор. Абай ақындық шығармаларында қазақ халқының әлеуметтік, қоғамдық, моральдық мәселелерін арқау еткен.[2]
Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік білген. Бірқатар әлем ойшылдарының еңбектерімен жақсы таныс болған. Философиялық трактаттар стилінде жазылған «Қара сөздері» - тақырып ауқымдылығымен, дүниетанымдық тереңдігімен, саяси-әлеуметтік салмақтылығымен құнды.[
– это высказывание, состоящее из нескольких предложений, объединенных общей темой и связанных друг с другом по смыслу. Например, данные предложения являются текстом:
Развитие современного общества предполагает вовлечение каждого государства в общемировые процессы. В экономической, политической, культурной и религиозной областях происходят процессы взаимопроникновения. Это и есть глобализация.
Тема текста – это то, о ком или о чем говорится в тексте.
Ключевые слова текста – это основа текста, они несут в себе основную смысловую нагрузку, если их убрать, содержание текста становится непонятным.
Основная мысль текста – это то, что хотел сказать автор о предмете речи. Она может быть отражена в заглавии или в одном из предложений текста, но чаще ее можно «найти» в самом тексте.
Алгоритм определения основной мысли текста:
Прочитай весь текст.
Определи его тему.
ответь на вопрос: Что именно сказал автор на эту тему?
Прочитай каждый абзац заново, подчеркни в нем главное предложение.
Сократи выбранные предложения, оставив словосочетания, раскрывающую отношение автора к теме.
Соедини выбранный материал в одно-два предложения и сформулируй основную мысль текста.
Текст может иметь название, заголовок, который указывает на то, о чем пойдет речь в этом тексте. Заголовок может отражать тему текста или его основную мысль.
Цель текста – это конечный желаемый результат, которого хочет добиться автор, создавая этот текст.
Например:
отчитаться о проделанной работе;
проинформировать о планируемом мероприятии;
призвать людей к соблюдению правил;
описать изменения в жизни;
поделиться эмоциями;
привлечь внимание к проблеме;
сформировать отношение к какому-то явлению.
Подробное изложение текста – это передача его содержания близко к оригиналу, то есть нужно передать детально то, что ты прослушал, прочитал или увидел. Краткое изложение предполагает сжатую передачу текста без каких-либо деталей.
Чтобы изложить содержание текста, необходимо составить план. Составить план сочинения – значит выделить основные этапы пути, по которым будет развиваться твоя мысль. Простой план состоит из перечня основных пунктов, отражающих то, о чем нужно написать. Формулировки в плане должны быть краткими и четкими, но при этом должны содержать основную информацию. В качестве названия в план выносятся развернутые словосочетания, несущие информацию в свернутом виде. Возможны формулировки в виде вопросов, на которые в работе даются ответы