Латын әліпбиіне көшудің тиімділігі мен маңыздылығы туралы.
Еліміз бен халқымыз үшін 2017 жылдың 26 қазаны айтулы күн болып, есте қалды. Бұл күні Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы» Жарлыққа қол қойған болатын.
Бүгінгі жаһандану дәуірінде қазақ тілінің латын әліпбиіне көшуі қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашатыны анық.
Елбасымыз кезекті жолдауларының бірінде "Біз 2025 жылдан бастап әліпбиімізді латын қарпіне, латын әліпбиіне көшіруге кірісуіміз керек" деген болатын. Латын әліпбиіне көшу тіл тазалығын қалыптастырады.
Латын әліпбиінің қажеттілігіне біздің көзіміз айқын жетіп отыр.
Бұған көршілес елдердің әліпбиі мысал бола алады: Түркия латын әліпбиіне 1928 жылы көшсе, Өзбекстан, Әзірбайжан КСРО ыдырағаннан кейін ауысты.
Дегенмен, бұл мәселеде асығыстық танытпай, қоғаммен де талқылап, әліпбиді құрастыруда үлкен сауаттылық таныту қажет. Себебі ғылым мен техниканың талап етуі арасында тілімізге нұқсан келмеуі керек.
Қазақ жазуының тарихына тоқталар болсақ, 900 жыл бойы қазақ жерінде араб әліпбиі қолданылып келді. Латын әліпбиінің негізінде жасалған жазу үлгісі 1929 жылдан 1940 жылға дейін қолданылып, ол кейін кириллицаға ауыстырылды. 1940 жылғы 13 қарашада «Қазақ жазуын латындандырылған әліпбиден орыс графикасы негізіндегі жаңа әліпбиге көшіру туралы» заң қабылданды.
Қорыта айтқанда, латын әліпбиіне көшу әлемдік ғылыми, тілдік кеңістікке кіру үшін қажет, сонымен қатар бұл серпіліс ұлтымыздың санасын бұғаудан босатады, қазақ халқы ертеден қолданған әліпбиімізге қайта оралып, ұлттық санамыздың қайта жаңғыруына жол ашатыны анық.
Соның бірі – қазір құрылысы қызу жүріп жатқан Самал ауданы мен Амфитеатрды байланыстыратын жаяу жүргіншілер көпірі.
Ағысы жылдам, қарқыны күшті, қоршаған ортаға қуат берген тіршілік нәрі секілді Елорда да қарқынды дамып, айналасына дем беріп келеді. Жалпы Астана Еуропа мен Азияны жалғайтын көрікті көпірге айналып үлгерді.
Алғаш болып Есіл өзенінде «Тұлпар» көпірі салынды. Ізін ала қос жағалауды байланыстыратын бірнеше көпір бой көтерді. Оның ішінде автокөлік және жаяу жүргіншілер көпірі де бар. Ал мына көпір жаяу адам мен велосипедшіге арналған.
Құрылысшылардың айтуынша, жұмыс аяқталуға шақ қалды. Сондықтан төніп тұрған қауіп жоқ. Құрылыс қызу жүріп жатыр. Аяқталуға аз қалды. Көркемдігі көз тартар көпірдің ерекшелігі де бар. Мәселен, мұнда 3 мыңнан асатын темір жапырақтар орнатылған. Көлемдері бір-біріне мүлдем ұқсамайды.
Бір жағында 3 метрден аса велосипедпен жүретін, бір жағында 7 метр, ортасында 15 метр жаяу жүретін көпір болып есептеледі. Бұл – Атырау облысының Астанаға беріп отырған сыйлығы. Өте күрделі көпірлердің бірі болып есептеледі. Мұндай көпір Қазақстанда жоқ. Ал салмағы 2 500 тоннаны құрайтын мына көпірді су астына қалай орнатқандығын біреу білсе, бірі білмес.
Мұның технологиясы өте күрделі болып есептеледі. Судың ағысын тоқтатпас үшін әуелі дамбы салынып, ортасына турба қойылады. Сол дамбының үстіне қорғандары көтеріліп, осындай көпірдің мүсіні шығады. Сұлу сұлбасы түзілген көпірге көпшілік тамсана қарап жүр. Құрылысы аяқталса, аяңдауды асыға күтеді. Тіпті алыстан арнайы атшаптырып келгендер де бар.
Латын әліпбиіне көшудің тиімділігі мен маңыздылығы туралы.
Еліміз бен халқымыз үшін 2017 жылдың 26 қазаны айтулы күн болып, есте қалды. Бұл күні Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев «Қазақ тілі әліпбиін кириллицадан латын графикасына көшіру туралы» Жарлыққа қол қойған болатын.
Бүгінгі жаһандану дәуірінде қазақ тілінің латын әліпбиіне көшуі қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашатыны анық.
Елбасымыз кезекті жолдауларының бірінде "Біз 2025 жылдан бастап әліпбиімізді латын қарпіне, латын әліпбиіне көшіруге кірісуіміз керек" деген болатын. Латын әліпбиіне көшу тіл тазалығын қалыптастырады.
Латын әліпбиінің қажеттілігіне біздің көзіміз айқын жетіп отыр.
Бұған көршілес елдердің әліпбиі мысал бола алады: Түркия латын әліпбиіне 1928 жылы көшсе, Өзбекстан, Әзірбайжан КСРО ыдырағаннан кейін ауысты.
Дегенмен, бұл мәселеде асығыстық танытпай, қоғаммен де талқылап, әліпбиді құрастыруда үлкен сауаттылық таныту қажет. Себебі ғылым мен техниканың талап етуі арасында тілімізге нұқсан келмеуі керек.
Қазақ жазуының тарихына тоқталар болсақ, 900 жыл бойы қазақ жерінде араб әліпбиі қолданылып келді. Латын әліпбиінің негізінде жасалған жазу үлгісі 1929 жылдан 1940 жылға дейін қолданылып, ол кейін кириллицаға ауыстырылды. 1940 жылғы 13 қарашада «Қазақ жазуын латындандырылған әліпбиден орыс графикасы негізіндегі жаңа әліпбиге көшіру туралы» заң қабылданды.
Қорыта айтқанда, латын әліпбиіне көшу әлемдік ғылыми, тілдік кеңістікке кіру үшін қажет, сонымен қатар бұл серпіліс ұлтымыздың санасын бұғаудан босатады, қазақ халқы ертеден қолданған әліпбиімізге қайта оралып, ұлттық санамыздың қайта жаңғыруына жол ашатыны анық.
Объяснение:
-
Соның бірі – қазір құрылысы қызу жүріп жатқан Самал ауданы мен Амфитеатрды байланыстыратын жаяу жүргіншілер көпірі.
Ағысы жылдам, қарқыны күшті, қоршаған ортаға қуат берген тіршілік нәрі секілді Елорда да қарқынды дамып, айналасына дем беріп келеді. Жалпы Астана Еуропа мен Азияны жалғайтын көрікті көпірге айналып үлгерді.
Алғаш болып Есіл өзенінде «Тұлпар» көпірі салынды. Ізін ала қос жағалауды байланыстыратын бірнеше көпір бой көтерді. Оның ішінде автокөлік және жаяу жүргіншілер көпірі де бар. Ал мына көпір жаяу адам мен велосипедшіге арналған.
Құрылысшылардың айтуынша, жұмыс аяқталуға шақ қалды. Сондықтан төніп тұрған қауіп жоқ. Құрылыс қызу жүріп жатыр. Аяқталуға аз қалды. Көркемдігі көз тартар көпірдің ерекшелігі де бар. Мәселен, мұнда 3 мыңнан асатын темір жапырақтар орнатылған. Көлемдері бір-біріне мүлдем ұқсамайды.
Бір жағында 3 метрден аса велосипедпен жүретін, бір жағында 7 метр, ортасында 15 метр жаяу жүретін көпір болып есептеледі. Бұл – Атырау облысының Астанаға беріп отырған сыйлығы. Өте күрделі көпірлердің бірі болып есептеледі. Мұндай көпір Қазақстанда жоқ. Ал салмағы 2 500 тоннаны құрайтын мына көпірді су астына қалай орнатқандығын біреу білсе, бірі білмес.
Мұның технологиясы өте күрделі болып есептеледі. Судың ағысын тоқтатпас үшін әуелі дамбы салынып, ортасына турба қойылады. Сол дамбының үстіне қорғандары көтеріліп, осындай көпірдің мүсіні шығады. Сұлу сұлбасы түзілген көпірге көпшілік тамсана қарап жүр. Құрылысы аяқталса, аяңдауды асыға күтеді. Тіпті алыстан арнайы атшаптырып келгендер де бар.