Көмек тесинши берем Арада ақыны кеймй тынар Ды 1-тапсырма Мәтіңді түсініп оқы. Мен өзім түсінбейтін сөзді әрқашан көкемнен сұрап аламын. Мұндай сұрақтарыма көкем де ерінбей жауап береді. Бір күні: -Көке, Болашақ деген кім? - деп сұрадым. -Болашақ - біздің туысқанымыз, - деді ол. -Туысқан болса, үйіне неге қонақка бармаймыз? Көкем күлді. - Барамыз. Ертең түстен кейін жолдастарынды ертіп кел, мен сендерді Болашақтың ауылына алып барайын, - деді арқамнан қағып. Ертесіне балаларды түгел жинап келдім. Оқтай түзу көшемен тауға қарай ызғытып келеміз. Көп ұзамай таудың ішіндегі қалың баққа келдік. Алма, өрік, түрлі жеміс жидек тұнып тұр екен. - Міне, балалар, Болашақтың ауылына келдік. Ал, Болашақ осы таудың басында тұрады. Анау тауды бұзып жүрген жұмысшылар Болашақтың үйіне қарай жол салып жатыр. Сол жол біткенде мен сендерді тура Болашақтың өз үйіне алып барамын. Ал қазір қолдарыңа шелек алыңдар да, жерге түскен алманы теріп, мына жерге үйіңдер. Болашақтың салты бойынша жинап жүріп алма жеуге болмайды. - деді. Қалың ағашқа кірдік те кеттік. Қып қызыл алмаларды шелекке салғың келмейді, жеуге және болмайды. Ой, көзім қызып әрең жүрмін. Амал жоқ, жинап жатырмыз. Бір кезде мен шыдамай кеттім. Жұрттың көзін ала беріп, қызыл сары алманың бүйірінен бір тістеп алдым. Мұнымды көкем байқап қалыпты. - Сен Болашаққа келмей жатып ұрлық істедің. Ол ұрлықшы баланы ұнатпайды. Енді осы жерде та тұр, - деді қабағын түйіп. Мен өз ісіме қатты өкіндім. Сәлден соң көкем балаларды шақырып алды. - Енді алманы тойғандарыңша жеңдер. Қалағандарыңша алыңдар, - дегені. Олар отыра қалып алма жей бастады. Мен тамсанып тұрмын. Біраздан соң көкем маған да рұқсат берді. Ауылға қайтып келеміз. «Шіркін, Болашақ қандай ғажап адам! Титтей еңбек істесең, дүниенің алмасын жейді екенсің. Менің алма жеп қойғанымды Болашақ ағай естісе, ұят болатын болды. Болашаққа баратын жол тезірек бітсе екен. Сол Болашақтан жаңағы істеген әбестігім үшін кешірім сұраймын», - деп ойлап келемін. Мәтин арқылы автор не айтқысы келди? Матинин негизги ойын тұжырымдап жаз?
Мың құбылып тұрса-дағы бар маңы,
Адамзатты алға бастар Ар заңы!
Мір оғындай Момышұлы Бауыржан –
Туа біткен туралықтың тарланы.
Әрбір сөзі жас ұрпаққа – тағылым,
Бойға жиған ақылы мен сабырын,
Өмір бойы шындық үшін күресіп,
Жалғандықтың тіліп түскен тамырын!
Жауынгерді айналдырып құрышқа,
Тайсалмастан кірген талай ұрысқа.
Ұрпағына үлгі болған ғұмырын
Ұқсатамын жарқылдаған қылышқа!
Жүру үшін тура жолдан бұрылмай,
Ар мен Намыс бірге туған ұғымдай.
Біздер үшін рухы биік Бауыржан
Батырлық пен Ақиқаттың туындай!
Ұшқыр ойды от-қайраққа жаныған,
Туған елді өз үйім деп таныған,
Жалындаған жастар керек еліме
Батыр баба қасиеті дарыған!
Түлкі бикеш мен едім,
аңқауды алдап келемін.
Алау жақса балалар,
мен де билеп беремін!
Қоян:
Мен қоянмын, қоянмын,
аппақ қарға бояндым.
Достар тағы келер деп,
ертеменен ояндым!
Қасқыр:
Қоянға да сенемін,
қозыға да сенемін.
Желе-жортып келемін.
Танысайық, балалар,
қасқыр батыр мен едім!
Аю:
Мен аюмын, балалар,
аю балдан нәр алар.
Ей, балалар, мені де
кешіңізге ала бар.
Ақ тиін:
Мен тиінмін, тиінмін,
ақ мақтадай киіндім.
Ән мен биге үйірмін.
Келіп алыс орманнан,
алдарыңа иілдім!
Лақ:
Лағымын ешкінің,
әдептімін, естімін.
Бүгін мұнда бір қызық
болатынын естідім!