"Бөрілі менің байрағым" өлеңіне кешенді сатылай талдау.
Авторы: Сүйінбай Аронұлы.
Тақырыбы:көк түркінің бөрілі байрағын,айбарлы ұранын қайта жаңғыртып,отарлық бұғаудағы санасы қалғи бастаған халқына қалқан етеді.
Идеясы:күн астында күркірей жортқан түріктердің,ғұндар мен үйсіндердің қасиетті ұранын уақыт пен кеңістіктің жойқын кедергісіне қарамай,қайта жаңғырту.
Құрылысы:5 шумақ,4-7 тармақ,24 жол,2 бунақты,8 буынды,шалыс ұйқас және аралас ұйқас.
Көркемдік ерекшелігі:эпитет (бөрілі байрақ,қызыл қан),теңеу (бөрідей), метафора (бөрі басы – ұраным,бөрілі менің байрағым),аллитерация (бөрілі байрақ астында,бөгеліп көрген жан емен) т.б.
Тәрбиелік мәні:Түркілік рухани болмысты оятуға үгіттейді.Батыр әрі қайсар,ұлтжан болуға,өз шыққан тегіңді ұмытпауға үйретеді.
қалауымен - қалау+ы+мен (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -мен жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша, көмектес септік жалғауы)
қайраткер - қайрат + кер (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -кер жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша)
Дінмұхаммед - Дін+мұхаммед (буын үндестігіне бағынбай тұрған біріккен сөз)
Қонаев - Қона+ев (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -ов жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша)
сонымен - соны+мен (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -мен жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша, көмектес септік жалғауы)
Объяснение:
Дыбыс үндестігіне бағындайтын қосымшалар:
Көмектес септік жалғауы - мен, -пен. Мысалы: батамен, жолдаспен, қалақпен т.б.
-нікі, -дікі, -тікі, -тай, -тал, -дар, -еке, -тар. Мысалы: қаланікі, әжетай, діндар, басеке, өрімтал т.б.
-бей, -би, -кер, -гер, -қор, -паз, -қой, -кеш, -хана, -кес. Мысалы: балгер, жемқор, әсемпаз, сәнқой, арбакеш, емхана т.б.
Ов, ова, ев, ева, ин, ина. Мысалы: Жұмабаев, Әуезов , Барина т.б.
"Бөрілі менің байрағым" өлеңіне кешенді сатылай талдау.
Авторы: Сүйінбай Аронұлы.
Тақырыбы:көк түркінің бөрілі байрағын,айбарлы ұранын қайта жаңғыртып,отарлық бұғаудағы санасы қалғи бастаған халқына қалқан етеді.
Идеясы:күн астында күркірей жортқан түріктердің,ғұндар мен үйсіндердің қасиетті ұранын уақыт пен кеңістіктің жойқын кедергісіне қарамай,қайта жаңғырту.
Құрылысы:5 шумақ,4-7 тармақ,24 жол,2 бунақты,8 буынды,шалыс ұйқас және аралас ұйқас.
Көркемдік ерекшелігі:эпитет (бөрілі байрақ,қызыл қан),теңеу (бөрідей), метафора (бөрі басы – ұраным,бөрілі менің байрағым),аллитерация (бөрілі байрақ астында,бөгеліп көрген жан емен) т.б.
Тәрбиелік мәні:Түркілік рухани болмысты оятуға үгіттейді.Батыр әрі қайсар,ұлтжан болуға,өз шыққан тегіңді ұмытпауға үйретеді.
Қосымша:
Бөрілі байрақ астында —
Бөгеліп көрген жан емен!
Бөрідей жортып кеткенде,
Бөлініп қалған жан емен!
Бөрілі найза ұстаса,
Түйремей кеткен жан емен!
Бөрілі байрақ құласа,
Күйремей кеткен жан емен!
Жау тисе жапан далада,
Бөрілі найза аламыз,
Қарасайлап шабамыз,
Қызыл қанға батамыз.
Бөрілі байрақ астында,
Ту түсіріп, жау алған,
Қазыбек, Қастек атамыз.
Бөрілі байрақ көтерсе,
Жоқты жонып табамыз.
Бөрілі байрақ астында:
Ту түсіріп, жау алған
Шапырашты батыр бабамыз.
Бөрі басы — ұраным,
Бөрілі менің байрағым.
Бөрілі байрақ көтерсе,
Қозып кетер қайдағым!
қалауымен - қалау+ы+мен (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -мен жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша, көмектес септік жалғауы)
қайраткер - қайрат + кер (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -кер жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша)
Дінмұхаммед - Дін+мұхаммед (буын үндестігіне бағынбай тұрған біріккен сөз)
Қонаев - Қона+ев (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -ов жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша)
сонымен - соны+мен (түбірі жуан дауысты болса да, жалғанған жұрнақтағы дауысты жіңішке, себебі -мен жұрнағы — дыбыс үндестігіне бағынбайтын қосымша, көмектес септік жалғауы)
Объяснение:
Дыбыс үндестігіне бағындайтын қосымшалар:
Көмектес септік жалғауы - мен, -пен. Мысалы: батамен, жолдаспен, қалақпен т.б.
-нікі, -дікі, -тікі, -тай, -тал, -дар, -еке, -тар. Мысалы: қаланікі, әжетай, діндар, басеке, өрімтал т.б.
-бей, -би, -кер, -гер, -қор, -паз, -қой, -кеш, -хана, -кес. Мысалы: балгер, жемқор, әсемпаз, сәнқой, арбакеш, емхана т.б.
Ов, ова, ев, ева, ин, ина. Мысалы: Жұмабаев, Әуезов , Барина т.б.