Кар туралы мәліметтермен танысыңдар. Жалғауларды тауып, талдаңдар. Үндестік заңы бойынша түсіндіріңдер.
Үлгі: Ғалымдар (кж.) жер бетінде (т.ж. 3-ж.ж.) бір біріне (мж3-
б.с.) ұқсас қар-дың (іс.ж.) болмайтынын (m3+m.ce) дәлелдеген (ж.ж).
Қардың 95%-ы ауадан тұратындықтан, оның құлау жылдамдығы өте баяу
Антарктида тауларында қызыл, күлгін, сары түсті қарлар кездеседі.
Қардың сықырын -2°С температурада аяқпен басу арқылы естиміз.
Жер шарының жартысына жуық елдері қарды өмірінде кермеген.
Үндестік заңы дегеніміз – сөз ішіндегі дыбыстардың бір-бірімен үндесіп,біркелкі болып қолданылуы.Үндестік заңының 2 түрі бар:буын үндестігі және дыбыс үндестігі.
1) Буын үндестігі – сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан не жіңішке болып үндесуі.Түркі тілдері,оның ішінде қазақ тілі буын үндестігіне негізделеді,яғни қазақтың төл сөздері не бірыңғай жуан не бірыңғай жіңішке болып келеді.
Мынадай сөздерде:
1.қос сөздерде (аман-есен,асты-үсті т.б.)
2.біріккен сөздерде (шекара, ба з,кәсіпорын т.б) буын үндестігі сақталмайды.
Буын үндестігі сөз бен қосымша арасыңда да сақталады,яғни сөзге жалғанатын қосымша сөздің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жуан не жіңішке жалғанады.Мысалы:тас-қа (тас-ке емес),үй-лер (үй-лар емес),құс-ты (құс-ті емес) т.б.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалармен қатар (-мен,-бен,-пен,-нікі,-дікі,-тікі,-паз,-қор,-қой т.б.),кірме сөздерде де буын үндестігіне бағынбайтын жағдайлар болады (кітап,алгебра,цехтан,рульді т.б.).
2) Дыбыс үндестігі дегеніміз – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ықпал етіп үндесуі.Оның 3 түрі бар: ілгерінді ықпал, кейінді ықпал, тоғыспалы ықпал.
1.Ілгерінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың алдыңғысының соңғысына әсер етуі.Мысалы:қаш-са (қашша),көзқарас (көзғарас),ақ балық (ақ палық) т.б.
2.Кейінді ықпал – қатар келген екі дыбыстың соңғысының өзінен бұрынғы дыбысқа әсер етуі.Мысалы:бас+шы (башшы), Есенгелді (Есеңгелді),он бес (ом бес) т.б.
3.Тоғыспалы ықпал – қатар келген екі дыбыстың бір-біріне ілгерінді-кейінді ықпал етіп, екеуінің де өзгеріске ұшырауы.Мысалы:Досжан (Дошшан),Жиенқұл (Жиеңғұл),тас жол (ташшол) т.б.
Кітап - адамның ең құнды байлығы, себебі одан біз көп жаңа және қызықты себя бақыраштаймыз. Ескі замандарда кітап атандық тұрды, себебі ол от қолдың жазылды. Бір кітапты сатып, болады бол- сатып ал- табын. Ал қазір кітаптар барлық жетімді. Не мүмкін тәуір бізге ләззаттың многие сағаттарын сыйға тартатын еліктіргіш, жөн жазып қой- кітаптың? Бірақ, к өкінішке, біз емес ылғи бережно осы ғажапқа деген қараймыз. Біреулер есептейді, не кітап кету болады, онда сурет сал- рожицы, біле, не бару болады және сатып ал- сырт. Біз, не соң кітаппен многих адамның зор еңбегі туралы ана ұмытамыз тұр-.