Шахмат ойынын мектеп багдарламасына енгизу туралы ангимелер билик тарапынан сонгы кезде айтылып жургени де жасырын емес. Бул балалардын математикалык ойлау кабилетин дамытатыны созсиз. Жас жеткиншектер осы ойынга деген кызыгушылыгын арттыру максатында жакында Шынгырлау аудандык балалармен мектептен атынан 3- барып катыскан болатын. Онын екеуи 1 орын иеленипти. калагндарын билмедим.Финалдык тартыстын кызыкты болганы соншалык, оган катыскан Мирас пен Санжар бирин бири ала алмай койды. сондыктанда олардын екеуине 1 орынды берди. Сайыс сонында марапатттау басталды. Катыскан балалардын барлыгынын конили толды. Орын алмагандарга Алгыс хат берди. Барлыгмыз уйге куанып кайттык.
Қара тоқылдақ - Қазақстанда мекендейтін 8 тоқылдақтың ішіндегі ең ірісі (салмағы 300-400 грамм), осылардың ішінде жалғыз осы ғана түгелдей қара түсті, тек басында ашық қызыл түсті телпегі бар. Қазақстанда тек Алтай ормандарында және Республикамыздың солтүстігінің кей жерлерінде тіршілік етеді. Ескі биік діңді қылқан жапырақты ормандарды таңдайды, оның қатты мұңды кли-и-и-и-а ағайын немесе ерекеше барабанның даңғыр дүңгірін жиі естуге болады. Тұмсығы ұзын және үшкір болып келеді. Дене бітімі әдемі әрі сүйкімді болып келеді. Жеке болып жүреді, тек ұялау кезінде ғана жұптасады. Ешқандай жерде көп болмайды, яғни қоныстанбайды. Қарағай діңін ұңғылап тесіп, ұя жасайды. Ұясының шығу тесігі созылған тікбұрыш сияқты. Қазақстандағы тіршілігі әлі де зерттелмеген. Бірақ та Қара тоқылдақ құсын зерттеу алдағы жылдардағы зерттеуге мақсатқа қойылған.[
Қара тоқылдақ - Қазақстанда мекендейтін 8 тоқылдақтың ішіндегі ең ірісі (салмағы 300-400 грамм), осылардың ішінде жалғыз осы ғана түгелдей қара түсті, тек басында ашық қызыл түсті телпегі бар. Қазақстанда тек Алтай ормандарында және Республикамыздың солтүстігінің кей жерлерінде тіршілік етеді. Ескі биік діңді қылқан жапырақты ормандарды таңдайды, оның қатты мұңды кли-и-и-и-а ағайын немесе ерекеше барабанның даңғыр дүңгірін жиі естуге болады. Тұмсығы ұзын және үшкір болып келеді. Дене бітімі әдемі әрі сүйкімді болып келеді. Жеке болып жүреді, тек ұялау кезінде ғана жұптасады. Ешқандай жерде көп болмайды, яғни қоныстанбайды. Қарағай діңін ұңғылап тесіп, ұя жасайды. Ұясының шығу тесігі созылған тікбұрыш сияқты. Қазақстандағы тіршілігі әлі де зерттелмеген. Бірақ та Қара тоқылдақ құсын зерттеу алдағы жылдардағы зерттеуге мақсатқа қойылған.[