Кенесары Қандай кезеңде өмір сүрді? • Кенесарыға арналған қандай көркем шығармаларды білесіңдер? Кенесарыны әлемдік немесе қазақ даласындағы қай тұлғамен салыстырар едіңдер? Неліктен достар
Жарықтың жұтылуы (жұмсауы) несептік трансформациялардың бірі болып табылады. Жарықтың жұтылуының пайдалы және зиянды кездері жалпыда өзгерткіштермен байланысты болады.
Ал, жарықтың жұтылуының пайдалы және зиянды кездері жаратушы нақты құрамдасынан көздеседі.
1. Пайдалы кездейлер:
- Жарықтың жұтылуы қарсыласында кезектегі түсі жататынінде, көрші адамдар танымал тілде жататын объектерді көре алады. Мысалы, театр, кінофильмнің көрінетіні, суреттер бастарын, кітаптарды, еске сырған объектерді.
- Жарықтың жұтылуыны қолдану арқылы көрші адамдар тигізуі насаулы болатын координаттар мен құрылымдарды орындай алады.
- Жарықтың жұтылуы арқылы адамдар ойлап таба алады, ақыл-ойына негізделген заманауи технологиялар жасауға болатын мүмкіндіктерге ие болады.
2. Зиянды кездейлер:
- Жарықтың жұтылуының пайда болатын мемлекеттік, промышленный және табиғи дағдарлары, заттар және адам тірлері мен заттары сияқты түрлі мүмкіндіктер жүзеге асырылуы.
- Жарықтың жұтылуының зиянының бірі - электр құрылымдарының батареяларының шаруашылықты жабылдауы, бүккерейлердің жарықша өндіруі, көмек қажет болған кезде қолмен провол, электрдегі ауарапайымды басқаруды қажет кілтті адамдарға зиян болады.
Мысалым:
Жарықтың жұтылуы (жұмсауы) негізгі кездейлері кіретін жылдарды салыстырайымыз.
Қазіргі заманда, технологияларымызды қазіргі үздік промышлендерме жатырмыз. Олардың қолданбас, өзекті және эффективті өнімдеріне бас салғанымен жұмсамайды, тек жаңа өндіріс алмайтында лездеуі болмайды.
Мысалы, шастандағы наранжар жарықтың жұтылуынан пайдалануы бар. Мұнда жарықтың жұтылуының пайдалы кездейлерін көрейік:
- Ендікті шастандағы наранжар ойлап табу әрекеттері өтіп жатады, олар жазда түсетін жұмсауылары қарапайым болатын.
- Жарық пайда болатын шастандағы наранжарды ойлап табуда жаманы дуының тұтынуы, салмағын жауаптастыратын озон қысымы тиiмді болады.
Сондықтан, жарықтың жұтылуының пайдалы және зиянды кездейлері мен шықпасының бірін-бірімен тығыз байланысуы мен негізгі принциптерін шегерткен жаңа технологияларды дамытуымыз маңызды. Бұл, бізге қажетті еңбек, уақыт және ресурстарды іріктеп, шаруашылықты шексіз түрде пайдалануға мүмкіндік береді.
ҰЛТЫМЫЗДЫҢ ҰЛЫҚ ӨНЕРІ Күй – көне замандардан күні бүгінге дейін халқымызбен бірге жасасып келе жатқан ең киелі де қастерлі, сырлы да сұлу өнер. Ұлт мәдениетінің арғы-бергі тарихын зерттеп, жүйелеп, бүгінгі жас ұрпақтың кәдесіне жарату және оны әлемдік деңгейде насихаттау мақсатында жасалған “Мәдени мұра” мемлекеттік бағдарламасы аясында “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” жобасының жүзеге асырылуын ұлттық музыка тарихындағы елеулі оқиға деп бағалаймын. Қазақтың ұлы ақыны Абай: “Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй”, деп жырлағандай, қазақтардың сан буыны Құрманғазы, Дәулеткерей, Байжігіт, Тәттімбет, Қазанғап, Сүгір, Тоқа, Абыл сияқты халқымыздың асыл өнерін ұстаған ұлы күйшілердің мол мұрасымен сусындап өсті. “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” шеңберінде бағзы замандардан келе жатқан күй атасы Қорқыттан бастап Ықыласқа дейінгі қобызға арналған күйлер мен Сармалай бастаған сыбызғы күйлерінің де сараланып осы жинаққа енгізілуі – жобаның құнын арттыра түсетін соны жаңалық. Еліміздің алуан аймақтарында қалыптасқан Шығыс, Батыс, Арқа, Қаратау, Жетісу, Сыр бойы, Маңғыстау күй мектептері ғана емес, елімізден тысқары Моңғолия, Қытай қазақтарының күй дәстүрлерінің бір жобада тоғысуын терең тамырлы халқымыздың мәдени бірлігінің айқын айғағы деп бағалаған жөн. Қай замандағы болмасын күй өнеріндегі ортақ сарын – азаттыққа, бостандыққа ұмтылу, ел тәуелсіздігін аңсау. Осы тұрғыдан алғанда, қазақ күйлері – халқымыздың ғасырлар бойы армандап, бүгінгі ұрпақ жүзеге асырған, тәуелсіздікті жақындатқан ең қастерлі құндылық. Қазақтың Д.Нұрпейісова, Қ.Жантілеуов, Ж.Қаламбаев, Д.Мықтыбаев, Т.Момбеков, Г.Асқаров, У.Бекенов, Қ.Ахмедияров, Ә.Есқалиев, А.Үлкенбаева, т.б дәулескер домбырашылар орындауындағы 1000 күй ұлтымыздың ұлы қазынасы ретінде туған халқының жүрегіне жол тартты. Оның бүгінгі және болашақ ұрпақтың рухани азығы мен игілігіне айналатынына және жаңа ізденістерге бастап, алдағы уақыттарда жарасты жалғастығын табатынына кәміл сенемін. Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ, Қазақстан Республикасының Президенті. БАҒА ЖЕТПЕС БАЙЛЫҚ Ел өміріндегі елеулі оқиға саналатын, қазақ үшін қабырғалы да қазыналы іс – күні кеше ғана тұсауы кесілген “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” антологиясы дер едім. Ұлттың ұлылығын, жұрттың мықтылығын танытатын рухани құндылықтары, оны мұра етіп қалдырған ой өлшемі биік, қаны да, жаны да таза арыстар екені айдан анық. Бұл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен, Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұйытқы болуымен “Мәңгілік сарын: қазақтың 1000 күйі мен 1000 әні” жобасы негізінде іске асып отырғанынан хабардармын. Жалпы, күй өнерінің өмірге келген кезеңін тап басып ешкім айта алмаса керек. Тіпті біздің дәуірімізге дейін де алуан түрлі сарындардың болғаны, оны орындаған аспаптардың сақталғаны мәлім. Ал көне ғасырдағы Қорқыт, ХІІ ғасырдағы Кетбұға, ХІV-XV ғасырлардағы Асанқайғы, Қазтуған, XVІ-XVІІ ғасырлардағы Байжігіт, XVІІІ ғасырдағы Абылайхан, XІХ ғасырдың басындағы Құрманғазы, Абыл, т.б. алыптар, олардың ізін қуған дара таланттар тарау-тарау әңгіменің, том-том кітаптың арқауы болары сөзсіз. Болып та жатыр. Осы жауһарларымызға кешегі кеңестік дәуірде көп мән бере қоймадық. Атүсті қарап, өзгенің әніне еліктеп келдік. Сөйтсек, кіммен де болса тереземіз тең түсетін, иықтаса алатын дүниелеріміз жетіп артылады екен. Соның бір парасын кезінде А.Затаевич жинақтап бастырса, Е.Брусиловский опералық шығармаларға тиімді пайдалана білді. Мұның өзі қазақтың ән мен күйін қажетіңе жарата алсаң, қандай шығармамен де ұштасып кететінін, ажарын ашып, айбынын асыратынын аңғаруға болады.
Ал, жарықтың жұтылуының пайдалы және зиянды кездері жаратушы нақты құрамдасынан көздеседі.
1. Пайдалы кездейлер:
- Жарықтың жұтылуы қарсыласында кезектегі түсі жататынінде, көрші адамдар танымал тілде жататын объектерді көре алады. Мысалы, театр, кінофильмнің көрінетіні, суреттер бастарын, кітаптарды, еске сырған объектерді.
- Жарықтың жұтылуыны қолдану арқылы көрші адамдар тигізуі насаулы болатын координаттар мен құрылымдарды орындай алады.
- Жарықтың жұтылуы арқылы адамдар ойлап таба алады, ақыл-ойына негізделген заманауи технологиялар жасауға болатын мүмкіндіктерге ие болады.
2. Зиянды кездейлер:
- Жарықтың жұтылуының пайда болатын мемлекеттік, промышленный және табиғи дағдарлары, заттар және адам тірлері мен заттары сияқты түрлі мүмкіндіктер жүзеге асырылуы.
- Жарықтың жұтылуының зиянының бірі - электр құрылымдарының батареяларының шаруашылықты жабылдауы, бүккерейлердің жарықша өндіруі, көмек қажет болған кезде қолмен провол, электрдегі ауарапайымды басқаруды қажет кілтті адамдарға зиян болады.
Мысалым:
Жарықтың жұтылуы (жұмсауы) негізгі кездейлері кіретін жылдарды салыстырайымыз.
Қазіргі заманда, технологияларымызды қазіргі үздік промышлендерме жатырмыз. Олардың қолданбас, өзекті және эффективті өнімдеріне бас салғанымен жұмсамайды, тек жаңа өндіріс алмайтында лездеуі болмайды.
Мысалы, шастандағы наранжар жарықтың жұтылуынан пайдалануы бар. Мұнда жарықтың жұтылуының пайдалы кездейлерін көрейік:
- Ендікті шастандағы наранжар ойлап табу әрекеттері өтіп жатады, олар жазда түсетін жұмсауылары қарапайым болатын.
- Жарық пайда болатын шастандағы наранжарды ойлап табуда жаманы дуының тұтынуы, салмағын жауаптастыратын озон қысымы тиiмді болады.
Сондықтан, жарықтың жұтылуының пайдалы және зиянды кездейлері мен шықпасының бірін-бірімен тығыз байланысуы мен негізгі принциптерін шегерткен жаңа технологияларды дамытуымыз маңызды. Бұл, бізге қажетті еңбек, уақыт және ресурстарды іріктеп, шаруашылықты шексіз түрде пайдалануға мүмкіндік береді.
ҰЛТЫМЫЗДЫҢ ҰЛЫҚ ӨНЕРІ Күй – көне замандардан күні бүгінге дейін халқымызбен бірге жасасып келе жатқан ең киелі де қастерлі, сырлы да сұлу өнер. Ұлт мәдениетінің арғы-бергі тарихын зерттеп, жүйелеп, бүгінгі жас ұрпақтың кәдесіне жарату және оны әлемдік деңгейде насихаттау мақсатында жасалған “Мәдени мұра” мемлекеттік бағдарламасы аясында “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” жобасының жүзеге асырылуын ұлттық музыка тарихындағы елеулі оқиға деп бағалаймын. Қазақтың ұлы ақыны Абай: “Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй”, деп жырлағандай, қазақтардың сан буыны Құрманғазы, Дәулеткерей, Байжігіт, Тәттімбет, Қазанғап, Сүгір, Тоқа, Абыл сияқты халқымыздың асыл өнерін ұстаған ұлы күйшілердің мол мұрасымен сусындап өсті. “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” шеңберінде бағзы замандардан келе жатқан күй атасы Қорқыттан бастап Ықыласқа дейінгі қобызға арналған күйлер мен Сармалай бастаған сыбызғы күйлерінің де сараланып осы жинаққа енгізілуі – жобаның құнын арттыра түсетін соны жаңалық. Еліміздің алуан аймақтарында қалыптасқан Шығыс, Батыс, Арқа, Қаратау, Жетісу, Сыр бойы, Маңғыстау күй мектептері ғана емес, елімізден тысқары Моңғолия, Қытай қазақтарының күй дәстүрлерінің бір жобада тоғысуын терең тамырлы халқымыздың мәдени бірлігінің айқын айғағы деп бағалаған жөн. Қай замандағы болмасын күй өнеріндегі ортақ сарын – азаттыққа, бостандыққа ұмтылу, ел тәуелсіздігін аңсау. Осы тұрғыдан алғанда, қазақ күйлері – халқымыздың ғасырлар бойы армандап, бүгінгі ұрпақ жүзеге асырған, тәуелсіздікті жақындатқан ең қастерлі құндылық. Қазақтың Д.Нұрпейісова, Қ.Жантілеуов, Ж.Қаламбаев, Д.Мықтыбаев, Т.Момбеков, Г.Асқаров, У.Бекенов, Қ.Ахмедияров, Ә.Есқалиев, А.Үлкенбаева, т.б дәулескер домбырашылар орындауындағы 1000 күй ұлтымыздың ұлы қазынасы ретінде туған халқының жүрегіне жол тартты. Оның бүгінгі және болашақ ұрпақтың рухани азығы мен игілігіне айналатынына және жаңа ізденістерге бастап, алдағы уақыттарда жарасты жалғастығын табатынына кәміл сенемін. Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ, Қазақстан Республикасының Президенті. БАҒА ЖЕТПЕС БАЙЛЫҚ Ел өміріндегі елеулі оқиға саналатын, қазақ үшін қабырғалы да қазыналы іс – күні кеше ғана тұсауы кесілген “Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі” антологиясы дер едім. Ұлттың ұлылығын, жұрттың мықтылығын танытатын рухани құндылықтары, оны мұра етіп қалдырған ой өлшемі биік, қаны да, жаны да таза арыстар екені айдан анық. Бұл Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тікелей тапсырмасымен, Мәдениет және ақпарат министрлігінің ұйытқы болуымен “Мәңгілік сарын: қазақтың 1000 күйі мен 1000 әні” жобасы негізінде іске асып отырғанынан хабардармын. Жалпы, күй өнерінің өмірге келген кезеңін тап басып ешкім айта алмаса керек. Тіпті біздің дәуірімізге дейін де алуан түрлі сарындардың болғаны, оны орындаған аспаптардың сақталғаны мәлім. Ал көне ғасырдағы Қорқыт, ХІІ ғасырдағы Кетбұға, ХІV-XV ғасырлардағы Асанқайғы, Қазтуған, XVІ-XVІІ ғасырлардағы Байжігіт, XVІІІ ғасырдағы Абылайхан, XІХ ғасырдың басындағы Құрманғазы, Абыл, т.б. алыптар, олардың ізін қуған дара таланттар тарау-тарау әңгіменің, том-том кітаптың арқауы болары сөзсіз. Болып та жатыр. Осы жауһарларымызға кешегі кеңестік дәуірде көп мән бере қоймадық. Атүсті қарап, өзгенің әніне еліктеп келдік. Сөйтсек, кіммен де болса тереземіз тең түсетін, иықтаса алатын дүниелеріміз жетіп артылады екен. Соның бір парасын кезінде А.Затаевич жинақтап бастырса, Е.Брусиловский опералық шығармаларға тиімді пайдалана білді. Мұның өзі қазақтың ән мен күйін қажетіңе жарата алсаң, қандай шығармамен де ұштасып кететінін, ажарын ашып, айбынын асыратынын аңғаруға болады.