Кешкі астан кейін тӛр үйге кіріп, стол шамды жақтым да, сырттан ештеңе кӛрінбестей етіп терезе перделерін түсірдім. Бұрышта кісі бойы үлкен айна тұр. Столымды соның дәл алдына тақап қойдым да, дүниені шулатып, сойқандап жүрген қылмыскер Қожамен бетпе-бет келіп отырдым. - Қадыров Қожаның жеке бас құпия кеңесі ашық деп жариялаймын. Күн тәртібінде бір-ақ мәселе — тәртіпті, үлгілі оқушы болу үшін мен бұдан
былай не істеуім керек?
Күн тәртібін протоколға мәнерлеп жаздым да, қылмыскердің жүзіне қарадым:
- Ал сөйле, батырым.
Ол арсыз бұның бәрін қалжың деп ойлайтын болу керек, күледі маған қарап. Көзін бағжитып, ернін шығарып, аузын қисайтып, келекелейді өзімді.
Оның бұл қылығына менің ызам келіп, ашуым қайнап кетті. Қабағымды қарс
түйіп, Ахметовке еліктеп, столды тарс еткізіп қойып қалдым:
- Түрегел!
Батырыңа жан керек екен, ұшып түрегелді.
- Отыр!
Қайта отырды.
- Неге шақырдың, Қожатай? — деп әжем кіріп келе жатыр.
- Шақырғам жоқ, ары барыңыз.
- Дауыстағандай болдың ғой?
- Сізге емес... жайша. Мұнда құпия кеңес өтіп жатыр. Бөгет жасамаңыз.
- Кеңесі несі?
- Кеңес дегеннің не екенін түсінбейсіз бе? Жиылыс, жиылыс өтіп жатыр.
Әжем бір сәтке аңырып, үрке қарап қалды.
- Әкем-ау, мынау не айтады? Жиылысы несі? Столды айнаның алдына неге қойдың?
- Ту, жарықтық - ай, — деп кейідім мен, — өзіңізге тиісті емес нәрседе не
шаруаңыз бар. Мен құпия кеңес өткізіп жатырмын. Өзім, Өзім туралы мәселе қарап жатырмын. Сізге қатынасуға болмайды.
Әжем менің қасыма келді. Қарасы қызғылттанып, жасаураған қоңыр көздері өңменімнен өтіп барады.
- Қожатай, шыбыным... сен... бисмилла деші. Бисмилла деші,
шыбыным... Түнде де ұйықтап жатып, жиылыс ашық, талқылаймын деп, бірдеңелерді айтып шығып едің, шошымалданып жүрсің ғой деймін. Бисмилла деші...
Ыза болғаным соншалық:
- Бисмилла! Бисмилла! Бисмилла! — деп нығарлап үш рет айттым. —
Болды ма? Жоқ, тағы айтайын ба?
- Шыбыным... жалғыздан жалғыз отырып та адам жиналыс өткізе ме
екен? Түн болса, сарылып көп оқисың. Осы сенің ұйқың қанбай жүр ғой деймін?
Мен орнымнан ұшып түрегелдім:
- Айналайын әжетай, барыңызшы. Бөгет жасамаңызшы.
Тартыншақтағанына болмай, әжемді шығарып жібердім де, есікті іліп
алдым.
Кестені толтыр.
Үзіндідегі басты мәселе
Қожаға қалай әсер етті?
Автор бұл үзінді арқылы нені түсіндіргісі кеді?
Қожаның орнында болсаң оқиғадан қандай қорытынды шығарар едің?
Сенің өміріңде ұқсас оқиға болды ма? Болса баяндап жаз.
Сыни хабарлама «Бердібек Соқпақбаев орнында болсам...»
Егер автор орнында болса шығарманы қалай аяқтап, қай тұсын өзгертетіні туралы сыни хабарлама жаз
Сүйінбайды достық дәнекері деп атаудың да түп-төркіні оның осы ақындығы мен айтыскерлігінде жатыр. "Сүйінбай сан түрлі саңлақ ақындармен айтысқан, соның бәрін жеңген, әсіресе, Сүйінбай мен Қатағанның айтысы адам таңғаларлық ерекше айтыс қой! Мені алғаш рет қырғыз еліне таныстырған да – осы айтыс" деген екен Жамбыл Жабаев жазушы Сапарғали Бегалинге айтқан естелігінде. Бұл аламан айтыстың қолжазбасы 98 беттен немесе 4472 тармақтан тұрады. Жамбыл Жабаевтың ауызынан жазып алынған.
Дәл осы Сүйінбай мен Қатағанның айтысынан кейін қазақ-қырғыз халқы арасында достық пен дәнекерлік пайда болып, Алатаудың қос қапталын мекендеген қос бауырлас халық қайта табысқандай болды. Оқиға былай болған. 1840-50 жылдары Жетісу маңында құрылған томаға тұйық хандық қозғалыс Шу жағасындағы қырғыз елін шауып, зәбір көрсеткен көрінеді. Осы оқиғадан кейін бауырлас халық арасында өкпе-реніш пен наз қалмасын деп, Ыстықкөлдің жағасында асыр салған жиын мен той өтеді. Ат пен ақын жарыстырып, туысқандық салтын қалпына келтірмек болады.
Ұлы Жібек жолы - әлемдік өркениет тарихындағы неғұрлым елеулі жетістіктердің бірі. Керуен жолдарының тарамдалған жүйесі Жерорта теңізінен Қытайға дейін Еуропа мен Азияны кесіп өтіп, ерте дүние мен орта ғасыр дәуірінде сауда байланыстары мен Батыс пен Шығыс мәдениеттері арасындағы тілдесуінің маңызды құралы қызметін атқарды. Жолдың неғұрлым ұзақ үзігі Қазақстан мен Орта Азия арқылы өтті.
Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихы. Тарихи жолдың жібек саудасына байланысты "Жібек жолы" атанғаны түсінікті. "Ұлы" сөзінің қосылуы жолдың кең-байтақ Шығыс өлкелері мен Батыс өлкелерін байланыстырып жатуынан. Сондықтан "Ұлы Жібек жолы" болып тарихқа енді.
Қытай жазба деректерінде б.з.б. II-I ғасырларда Үйсін мемлекетінің Қытай өкіметімен қарым-қатынастары жайлы мәліметтер табылған.
Ұлы Жібек жолы - әлемдік өркениет тарихындағы неғұрлым елеулі жетістіктердің бірі. Керуен жолдарының тарамдалған жүйесі Жерорта теңізінен Қытайға дейін Еуропа мен Азияны кесіп өтіп, ерте дүние мен орта ғасыр дәуірінде сауда байланыстары мен Батыс пен Шығыс мәдениеттері арасындағы тілдесуінің маңызды құралы қызметін атқарды. Жолдың неғұрлым ұзақ үзігі Қазақстан мен Орта Азия арқылы өтті.