климат пен табигат 11-тапсырма: «Бес саусақ» тәсілі арқылы сұрақтарға жауап жаз. Бас бармақ – басты мәселе. Бүгінгі сабақта ең құнды мәселе не болды? Балаң үйрек – бірлесу. Мен топта/жұпта қалай жұмыс жаса- дым? Кімге көмек бердім? Ортан терек — ойлану. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым? Шылдыр шүмек - шынайылық. Сабақ маған ұнады ма? Неліктен? Кішкентай бөбек – көңіл күй ахуалы. Мен өзімді сабақта қалай сезіндім?

Әнші құм

Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.

«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.

Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.

Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.

Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.

Міне және көптен күткен қысқы демалыстар басты. Енді болады сушалар көшеде порезвиться. Қыстыгүні немен айналыс- боламын. Болады коньки теп-, бас шаңғы, бас шана, ойна- в хоккей.

Сияқты аман, қашан оянасың, ал соң тереземен жарық түс- күн миллиондаған жауһар қар қотарылады. Қазір басты таңғы ас іш- және жүгір- саябаққа деген теп- шаңғыларда. Қандай көрік айнала, ал сияқты жөн шаңғылар сырғыйды! Аман, не қазір демалыстар және мектепте отыруға керекке соң партамен, ал болу болады баста жас ауада.

Қысқы демалыстарда әзірлеу болады кНовому жылға: ой- қылаулар, желімдет- гирлянды, жайнат- үй және елку. Ұмытпауға керекке және туралы шашуларды өзінің әке-шешелерінің.

Бас демалыс болады өтініш жаса- әке-шеше съездить барлық бір қаланың сыртына, чтобы покататься бас шаңғы. Как аман жаса- сау күнді барлық бір.

Қысқы демалыстарда көп қал-жағдай. Съездить қажетке арада қонақтар әжеге және атаға, олар олай сағынды. Кел- арада қонақтар үстелде сүйікті әже дайындаған салтанатты және нарттай самсалар