Өлең жолдарының маңыздылығы қандай? Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, Жоқ-барды, ертегіні термек үшін. Көкірегі сезімді, тілі орамды, Жаздым үлгі жастарға бермек үшін. Ғылым таппай мактанба, Орын таппай баптанба, Құмарланып шаттанба, Ойнап босқа күлуге.
Ертеректе бір қарияның балаларының аты Қамысбай, Қасқырбай, Қойбай, Қубай, Субай, Қайрақбай, Пышақбай, Баубай, Балтабай екен. Балтабайы үйге келін түсіріп, сол жаңа түскен жас келінді сынамақ болған атасы өзеннің ар жағынан сасқалақтап жүгіріп келіп: «Судың ар жағында, қамыстың бер жағында қойды қасқыр жеп жатыр. Жылдам ауылға хабар бер. Балтабай пышақ қайрап әкеліп, адал бауыздап алсын. Мен қасқырды қуып кеттім», - депті. Мұнысы - «қысылтаяң шақта келінім көргенсіздік танытып, өзінің қайын аға, қайын атасының атын атап қояр ма екен?» деген ойы ғой. Сөйтсе, келіншек не істепті десеңші, шапшаң төбеге жүгіріп шығып, күйеуіне: «шапқы-ау, шапқы, шапшаң кел. Сарқыраманың ар жағында, сылдыраманың бер жағында маңыраманы ұлыма жеп жатыр. Атам: «жаныманы білеуітке жанып әкелсін» дейді. Өзі ұлыманы қуып кетті», - депті
Бойымдай бой табылса да, Ойымдай ой табылмас. *** Сыйға сый, сыраға бал. *** Иесін сыйлағанның итіне сүйек таста. *** Тіріде сыйласпаған, Өліде жылыспайды. *** Танымас, танымасын сыйламас. *** Көңілдегі сырды көз білдіреді. *** Өз үйім өлең төсегім. *** Қарындасқа бұрмағанның қары сынсын. *** Үй ішінен жау шықса, Тұра қашып құтылмассың. *** Тұлпардың өз тұяғы өзіне дәрі. *** «Сіз», «біз» - деген жылы сөз, Ағайынға жарасар. *** Қарындасың – қарлығашың. *** Ине өткен жерден жіп өтер. *** Інісі бардың тынысы бар, Ағасы бардың жағасы бар. *** Төркін десе қыз төзбейді, Көкпек десе түйе төзбейді. *** Апасының киген тонын сіңлісі де киер. *** Қазаны басқаның қайғысы басқа. *** Ата – баланың қорғаны. *** Атаға баланың алалығы жоқ. *** Енесі тепкен құлынның еті ауырмас. *** Сақау баланың тілін шешесі біледі. *** Балаң жаман болса, Көрінгеннің мазағы. *** Бала, баланың ісі шала. *** Балам – балым, Баланың баласы – жаным. *** Қарға баласын аппағым дер, Кірпі баласын жұмсағым дер. *** Атаның көңілі балада, Баланың көңілі далада. *** Балалы үйдің ұрлығы жатпас. *** Торғай жаңбыр жауса баласын қорғар, Бұршақ жауса, басын қорғар. *** Жалғыз түйе бақырауық, Жалғыз бала жылауық. *** Жылайын деген бала әкесінің сақалымен ойнайды. *** Бала – ананың бауыр еті. *** Бала қадірін балалы болғанда білерсің. *** Балалы үй базар, Баласыз үй қу мазар. *** Бала – бауыр етің. *** Балаға пышақ бермесең бір жылар, Берсең екі жылар. *** Ат болатын тай саяққа үйір, А қонаққа үйір. *** Ат болатын құлынның, Бауыры жазық келер. А ң, Маңдайы жазық келер. *** Отыз ұлым болса да орны басқа. *** Немере етін жеп, сүйегін берер. *** Бас екеу болмай, Мал екеу болмас. *** Сүйгенін шұнағым дейді. *** Сұлу, сұлу емес, Сүйген сұлу. *** Көш жүре түзеледі. *** Жылы – жылы сөйлесең, Жылан інінен шығады. *** Жақсы әйел жаман еркекті ер қылады, Жаман еркек жақсы әйелді жер қылады. *** Жақсы таз басын жасырмайды, Жақсы әйел асын жасырмайды. *** Қалған көңіл шыққан жанмен семіреді. *** Шын жыласа соқыр көзден жас шығады. *** Қайғысыз қара суға семіреді. *** Аталастың аты озғанша, Ауылдастың тайы озсын. Қарға тамырды қазақпыз. Сұраса келе қарын бөле болып шығамыз.
Өз жұрттың - күншіл, Нағашы жұрттың – сыншыл, Қайың жұрттың міншіл келеді.
Қартың болса, жазып қойған хатпен тең.
Немере етін жеп, сүйегін қалдырады.
Өз балаңды өскенше бағасың, Немереңді өлгенше бағасың.
Екі аяқтыда бажа тату, төрт аяқтыда бота тату.
Еркек сергек ұйықтаса, ырыс бітеді, Әйел сергек ұйықтаса, жұмыс бітеді.
Ағасы бардың жағасы бар, Інісі бардың тынысы бар.
Ұлың өссе, ұлы жақсы мен ауылдас бол Қызың өссе,қызы жақсымен ауылдас бол.
Ағаның үйі – ақ жайлау.
Қонақ асына емес қабақ – қасыңа риза.
Қонақ жаман болса, үй иесі қалдырады, Үй иесі жаман болса, қонақ қыдырады.
Келінің жаман болса, ұлыңнан көр. Күйеуің жаман болса, қызыңнан көр.
Бойымдай бой табылса да, Ойымдай ой табылмас. *** Сыйға сый, сыраға бал. *** Иесін сыйлағанның итіне сүйек таста. *** Тіріде сыйласпаған, Өліде жылыспайды. *** Танымас, танымасын сыйламас. *** Көңілдегі сырды көз білдіреді. *** Өз үйім өлең төсегім. *** Қарындасқа бұрмағанның қары сынсын. *** Үй ішінен жау шықса, Тұра қашып құтылмассың. *** Тұлпардың өз тұяғы өзіне дәрі. *** «Сіз», «біз» - деген жылы сөз, Ағайынға жарасар. *** Қарындасың – қарлығашың. *** Ине өткен жерден жіп өтер. *** Інісі бардың тынысы бар, Ағасы бардың жағасы бар. *** Төркін десе қыз төзбейді, Көкпек десе түйе төзбейді. *** Апасының киген тонын сіңлісі де киер. *** Қазаны басқаның қайғысы басқа. *** Ата – баланың қорғаны. *** Атаға баланың алалығы жоқ. *** Енесі тепкен құлынның еті ауырмас. *** Сақау баланың тілін шешесі біледі. *** Балаң жаман болса, Көрінгеннің мазағы. *** Бала, баланың ісі шала. *** Балам – балым, Баланың баласы – жаным. *** Қарға баласын аппағым дер, Кірпі баласын жұмсағым дер. *** Атаның көңілі балада, Баланың көңілі далада. *** Балалы үйдің ұрлығы жатпас. *** Торғай жаңбыр жауса баласын қорғар, Бұршақ жауса, басын қорғар. *** Жалғыз түйе бақырауық, Жалғыз бала жылауық. *** Жылайын деген бала әкесінің сақалымен ойнайды. *** Бала – ананың бауыр еті. *** Бала қадірін балалы болғанда білерсің. *** Балалы үй базар, Баласыз үй қу мазар. ***
Ертеректе бір қарияның балаларының аты Қамысбай, Қасқырбай, Қойбай, Қубай, Субай, Қайрақбай, Пышақбай, Баубай, Балтабай екен. Балтабайы үйге келін түсіріп, сол жаңа түскен жас келінді сынамақ болған атасы өзеннің ар жағынан сасқалақтап жүгіріп келіп: «Судың ар жағында, қамыстың бер жағында қойды қасқыр жеп жатыр. Жылдам ауылға хабар бер. Балтабай пышақ қайрап әкеліп, адал бауыздап алсын. Мен қасқырды қуып кеттім», - депті. Мұнысы - «қысылтаяң шақта келінім көргенсіздік танытып, өзінің қайын аға, қайын атасының атын атап қояр ма екен?» деген ойы ғой. Сөйтсе, келіншек не істепті десеңші, шапшаң төбеге жүгіріп шығып, күйеуіне: «шапқы-ау, шапқы, шапшаң кел. Сарқыраманың ар жағында, сылдыраманың бер жағында маңыраманы ұлыма жеп жатыр. Атам: «жаныманы білеуітке жанып әкелсін» дейді. Өзі ұлыманы қуып кетті», - депті
Бойымдай бой табылса да,
Ойымдай ой табылмас.
***
Сыйға сый, сыраға бал.
***
Иесін сыйлағанның итіне сүйек таста.
***
Тіріде сыйласпаған,
Өліде жылыспайды.
***
Танымас, танымасын сыйламас.
***
Көңілдегі сырды көз білдіреді.
***
Өз үйім өлең төсегім.
***
Қарындасқа бұрмағанның қары сынсын.
***
Үй ішінен жау шықса,
Тұра қашып құтылмассың.
***
Тұлпардың өз тұяғы өзіне дәрі.
***
«Сіз», «біз» - деген жылы сөз,
Ағайынға жарасар.
***
Қарындасың – қарлығашың.
***
Ине өткен жерден жіп өтер.
***
Інісі бардың тынысы бар,
Ағасы бардың жағасы бар.
***
Төркін десе қыз төзбейді,
Көкпек десе түйе төзбейді.
***
Апасының киген тонын сіңлісі де киер.
***
Қазаны басқаның қайғысы басқа.
***
Ата – баланың қорғаны.
***
Атаға баланың алалығы жоқ.
***
Енесі тепкен құлынның еті ауырмас.
***
Сақау баланың тілін шешесі біледі.
***
Балаң жаман болса,
Көрінгеннің мазағы.
***
Бала, баланың ісі шала.
***
Балам – балым,
Баланың баласы – жаным.
***
Қарға баласын аппағым дер,
Кірпі баласын жұмсағым дер.
***
Атаның көңілі балада,
Баланың көңілі далада.
***
Балалы үйдің ұрлығы жатпас.
***
Торғай жаңбыр жауса баласын қорғар,
Бұршақ жауса, басын қорғар.
***
Жалғыз түйе бақырауық,
Жалғыз бала жылауық.
***
Жылайын деген бала әкесінің сақалымен ойнайды.
***
Бала – ананың бауыр еті.
***
Бала қадірін балалы болғанда білерсің.
***
Балалы үй базар,
Баласыз үй қу мазар.
***
Бала – бауыр етің.
***
Балаға пышақ бермесең бір жылар,
Берсең екі жылар.
***
Ат болатын тай саяққа үйір,
А қонаққа үйір.
***
Ат болатын құлынның,
Бауыры жазық келер.
А ң,
Маңдайы жазық келер.
***
Отыз ұлым болса да орны басқа.
***
Немере етін жеп, сүйегін берер.
***
Бас екеу болмай,
Мал екеу болмас.
***
Сүйгенін шұнағым дейді.
***
Сұлу, сұлу емес,
Сүйген сұлу.
***
Көш жүре түзеледі.
***
Жылы – жылы сөйлесең,
Жылан інінен шығады.
***
Жақсы әйел жаман еркекті ер қылады,
Жаман еркек жақсы әйелді жер қылады.
***
Жақсы таз басын жасырмайды,
Жақсы әйел асын жасырмайды.
***
Қалған көңіл шыққан жанмен семіреді.
***
Шын жыласа соқыр көзден жас шығады.
***
Қайғысыз қара суға семіреді.
***
Аталастың аты озғанша,
Ауылдастың тайы озсын.
Қарға тамырды қазақпыз.
Сұраса келе қарын бөле болып шығамыз.
Өз жұрттың - күншіл,
Нағашы жұрттың – сыншыл,
Қайың жұрттың міншіл келеді.
Қартың болса, жазып қойған хатпен тең.
Немере етін жеп, сүйегін қалдырады.
Өз балаңды өскенше бағасың,
Немереңді өлгенше бағасың.
Екі аяқтыда бажа тату, төрт аяқтыда бота тату.
Еркек сергек ұйықтаса, ырыс бітеді,
Әйел сергек ұйықтаса, жұмыс бітеді.
Ағасы бардың жағасы бар,
Інісі бардың тынысы бар.
Ұлың өссе, ұлы жақсы мен ауылдас бол
Қызың өссе,қызы жақсымен ауылдас бол.
Ағаның үйі – ақ жайлау.
Қонақ асына емес қабақ – қасыңа риза.
Қонақ жаман болса, үй иесі қалдырады,
Үй иесі жаман болса, қонақ қыдырады.
Келінің жаман болса, ұлыңнан көр.
Күйеуің жаман болса, қызыңнан көр.
Бойымдай бой табылса да,
Ойымдай ой табылмас.
***
Сыйға сый, сыраға бал.
***
Иесін сыйлағанның итіне сүйек таста.
***
Тіріде сыйласпаған,
Өліде жылыспайды.
***
Танымас, танымасын сыйламас.
***
Көңілдегі сырды көз білдіреді.
***
Өз үйім өлең төсегім.
***
Қарындасқа бұрмағанның қары сынсын.
***
Үй ішінен жау шықса,
Тұра қашып құтылмассың.
***
Тұлпардың өз тұяғы өзіне дәрі.
***
«Сіз», «біз» - деген жылы сөз,
Ағайынға жарасар.
***
Қарындасың – қарлығашың.
***
Ине өткен жерден жіп өтер.
***
Інісі бардың тынысы бар,
Ағасы бардың жағасы бар.
***
Төркін десе қыз төзбейді,
Көкпек десе түйе төзбейді.
***
Апасының киген тонын сіңлісі де киер.
***
Қазаны басқаның қайғысы басқа.
***
Ата – баланың қорғаны.
***
Атаға баланың алалығы жоқ.
***
Енесі тепкен құлынның еті ауырмас.
***
Сақау баланың тілін шешесі біледі.
***
Балаң жаман болса,
Көрінгеннің мазағы.
***
Бала, баланың ісі шала.
***
Балам – балым,
Баланың баласы – жаным.
***
Қарға баласын аппағым дер,
Кірпі баласын жұмсағым дер.
***
Атаның көңілі балада,
Баланың көңілі далада.
***
Балалы үйдің ұрлығы жатпас.
***
Торғай жаңбыр жауса баласын қорғар,
Бұршақ жауса, басын қорғар.
***
Жалғыз түйе бақырауық,
Жалғыз бала жылауық.
***
Жылайын деген бала әкесінің сақалымен ойнайды.
***
Бала – ананың бауыр еті.
***
Бала қадірін балалы болғанда білерсің.
***
Балалы үй базар,
Баласыз үй қу мазар.
***