Лирик ақын. Адам жанының, табиғат жүрегІНІҢ Жыр- МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ
4-тапсырма. Мәтінді оқы. Түсінгеніңді айт.
Мұқағали
шысы. Туып, өскен жері – Алатау мен Қарасазды көп жырлаған. Халын
арасында тараған әні көп. Олар: «Есіңе мені алғайсың», «Құттықтаймын,
мама, туған күніңмен!», «Тоқта, балам!», «Саржайлау» т. б.
Бірде Нұрғиса Тілендиев Мұқағалимен бірге ақынның ауылы
Қарасазға демалуға барады. Екеуі жайлаудың төрінде отырады. Жай-
лау табиғатының сұлулығына тәнті болған композитор: «Неге мына жа-
сыл жайлау туралы ән шырқамасқа! «Нағыз Саржайлау» Мына жатқан
Шалкөденің төсі емес пе!?» дейді.
Сол жерде Мұқағали Саржайлауға арнап өлең жазады.
«Алматы ақшамы» газетінен помагите по этому тексту надо написать конспект краткий помагите
2) Шешендік сөз.
Қазақ деген мал баққан елміз,
Ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.
Елімізден құт-береке қашпасын деп,
Жеріміздің шетін жау ба деп,
Найзасына жылқының қылын таққан елміз.
Дұшпан басынбаған елміз, Басымыздан сөз асырмаған елміз.
Досымызды сақтай білген елміз,
Дәм-тұзын ақтай білген елміз.
Бірақ асқақтаған хан болса –
Хан ордасын таптай білген елміз.
Атадан ұл туса – құл боламын деп тумайды,
Анадан қыз туса – күң боламын деп тумайды,
Ұл мен қызын жатқа құл мен күң етіп отыра алмайтын елміз.
Сен темір болсаң, біз көмірміз – Еріткелі келгенбіз, Қазақ-қалмақ баласын теліткелі келгенбіз.
Танымайтын жат елге — Танысқалы келгенбіз, танысуға көнбесең –
Шабысқалы келгенбіз.
Сен қабылан болсаң,
Мен арыстан – алысқалы келгенбіз,
Тұтқыр сары желіммен Жабысқалы келгенбіз.
Бітім берсең – жөніңді айт, Бермесең – тұрысатын жеріңді айт! (Қазыбек би)
1)Алма шырынының пайдасы
Алма шырынының пайдасы оның құрамында ағзаның иммунды күшін арттыратын А, В, және С дәрумендерінің мол болуында. Алма шырынының құрамында сонымен қатар, биотин, пантотен және фолий қышқылы бар. Соңғысы шаш пен тырнақты қатайтып, жақсы әсер етеді. Онымен қоса, алма шырыны темір, магний және фосфор біріккен минералды заттарға бай. Бұл керемет шырынды жиі ішіп тұратын болсаңыз, ұзақ жылдар бойы есте сақтау мен интеллектуалды қабілетіңізге шағымданбайтын боласыз. Бұл, алма шырынының құрамында бас миы жасушаларының оксидантты күйзелуінің алдын алатын органикалық заттардың болуымен түсіндіріледі.
2)Бұған дейін шалғамның пайдасын кеңінен айтып өткен едік. Адам өмірі үшін аса бағалы дәрумендер мен минералды заттарға бай тағы бір өсімдік – сәбіз. А дәрумені, калий тұзы мен каротинге бай өсімдік ағзадағы тұзды судың айналасын реттеп, судың денеден бөлінуін қамтамасыз етеді.
Пайдалы қасиет сәбіз шырынында көбірек сақталады. Сондықтан да оны кішкентай бөбектер, болашақ және бала емізетін аналар, асқазан, бүйрек, жүрек, қант диабеті ауруына шалдыққан жандардың көбірек пайдаланғаны жөн. Ересек адам күніне 1 стақан сәбіз шырынын пайдаланса, әбден жеткілікті. Тек сәбіз шырыны тұрып қалмауы керек. Ұзақ тұрып қалса, шырынның сапасы өзгеріп, емдік қасиеті жоғалады.
Сәбіздің ағзаға берер пайдасы халыққа ертеден-ақ белгілі. Ежелгі Русь елінде сәбіздің көмегімен тыныс жолдарын, жүрек, бауырды емдеген. Қазіргі таңда ғалымдар сәбіздің құрамындағы әрбір дәруменге кеңінен тоқталып, оның емдік қасиеттерін тарқатып айтуда.
Сәбіз құрамындағы А дәрумені адамның бойын өсіреді, көру қабілеті мен теріні жақсартуға ықпал етеді. Бұл дәрумен жұмыртқа, бауыр және сүт өнімдерінде кездеседі. Сондықтан да, сәбізді осы тағамдармен бірге пайдаланса болады. Сәбізді қаймақпен араластырып пайдаланса, оның құрамындағы каротиннің едәуір бөлшегін адам ағзасы өзіне оңай сіңіре алады.
Еуропа елдерінде сәбізді балмен араластырып сақтайды екен. Мерекелік басқосуларда еуропалықтар бір-біріне балда сақталған сәбіз сыйлайды екен. Бұл «Денсаулығың мықты болсын» деген ниеттің белгісі.