Мөлдір бұлақ пен лай су
Көктем мезгілі. Адамдар бітеліп қалған бұлақтың көзін тазалады. Мөлдір су сықылықтап күліп ақты. Оның тұнық суынан әрі бері жүрген адамдар мен жануарлар бір сімірмей өтпейтін болды. Лай суға бұл ұнамады.
Ол Мөлдір суды лайламақ болып, өзінің арнасына бұрды. Мөлдір судың үстін бастыра ақты. Бірақ жер астынан қайнап шығып жатқан Мөлдір су өңін бұзбай сол қалпында аға берді. Лай су жаман ойының іске аспағанына ыза болды.
- Өзеннің бұл арнасына мен иелік етуім керек,- деп кеудесін қақты Лай су.
- Онда көлге бірге барайық , әділдікті сол айтсын,- деп Мөлдір су Лай суды келісімге шақырды. Екеуі көлге келді.
Көл олардың сөзін тыңдады да :
- Кімнің адамдар мен тіршілікке пайдасы тиссе, сол ақсын,-деп жауап береді.
Содан бері Мөлдір судың ағысы тоқтамаған екен.
1-тапсырма. Оқылым мәтіні негізінде кестедегі сұрақтарға жауап бер
Мәтін не туралы?
Мәтінде қандай мәселе көтерілген?
Мәтіннің түрі?
Мәтіннің жанры?
Мәтіннің стилі?
(досыныздың аты),сәлем!
Қалың қалай? Сабағын қалай?
Менде барлығы жақсы. Мен сабақта беске шықтым. Бүгін мен өз хатымда саған мектебім жайлы айтқым келеді. Мен мектебім үлкен. Ол үш қабатты. Ауласында футбол ойнауға арналған жер, транажёрлар бар. Мектептін алдында гүлдер, ағаштар өсіп тұр. Олар өте әдемі! Ал мектептін ішінде асхана, спорт залы, хореография залы, акт залы, кітап оқитын жер және көптеген кабинеттер бар. Олар кең, жарық әрі таза. Сыныптардың ішінде парта, орындық, тақта, терезе, компьютер, шкаф, мұғалім үстелі және гүлдер бар. Маған өзімнін мектебім ұнайда.
Ал сенің мектебін қандай?
Сау бол,(досыңыздың аты)
Сәлеммен,(сіздің есімініз)!
Біздің қазақтың қосқан аты алдында келсе, түсірген балуаны жықса, салған құсы алса, қосқан иті өзгеден озып барып ұстаса, есі шығып бір қуанады. Білмеймін, содан артық қуанышы бар ма екен? Әй, жоқ та шығар! Осы қуаныш бәрі де қазақ қарындастың ортасында бір хайуанның өнерінің артылғанына я бір бөтен адамның жыққанына мақтанарлық не орны бар? Ол озған, алған, жыққан өзі емес, яки баласы емес. Мұның бәрі - қазақтың қазақтан басқа жауы жоқ, биттей нәрсені бір үлкен іс қылған кісідей қуанған болып, ана өзгелерді ызаландырсам екен демек. Біреуді ызаландырмақ - шариғатта харам, шаруаға залал, ақылға теріс. Әншейін біреуді ыза қылмақтың несін дәулет біліп қуанады екен? Жә, болмаса, ана ыза болушы соншалық неге жер болып қалады екен?
Жүйрік ат - кейде ол елде, кейде бұл елде болатұғын нәрсе, қыран құс та, жүйрік ит те - кейде оның қолына, кейде мұның қолына түсетұғын нәрсе. Күшті жігіт те үнемі бір елден шыға ма? Кейде ана елден, кейде мына елден шығады. Мұның бәрін адам өз өнеріменен жасаған жоқ. Бір озған, бір жыққан үнемі озып, үнемі жығып жүрмейді. Соның бәрін де біле тұра, жерге кіргендей болып я бір арамдығы, жамандығы шыққандай несіне ұялып, қорланады екен?
Енді осылардан білсеңіз болады: надан ел қуанбас нәрсеге қуанады һәм және қуанғанда не айтып, не қойғанын, не қылғанын өзі білмей, есі шығып, бір түрлі мастыққа кез болып кетеді. Һәм ұялғандары ұялмас нәрседен ұялады, ұяларлық нәрседен ұялмайды. Мұның бәрі - надандық, ақымақтықтың әсері. Бұларын айтсаң, кейбіреуі «рас, рас» деп ұйыған болады. Оған нанба, ертең ол да әлгілердің бірі болып кетеді. Көңілі, көзі жетіп тұрса да, хайуан секілді әуелгі әдетінен бойын тоқтата алмайды, бір тиянақсыздыққа түсіп кетеді, ешкім тоқтатып, ұқтырып болмайды. Не жаманшылық болса да бір әдет етсе, қазақ ол әдетінен еріксіз қорыққанда я өлгенде тоқтайды, болмаса ақылына жеңгізіп, мұным теріс екен деп біліп, ойланып өздігінен тоқтаған адамды көрмессің.