әдепті , әдетте, арлы да иманды, қайырымды да, мейірімді келеді, айналасымен , ел-жұртпен сыйластыққа, ынтымақ - бірлік пен татулықта өмір сүреді. болатын барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез, әдеттерден, ұнамсыз қылықтардан аулақ болуға тырысуы керек. жолдастарымен, туыстарымен қарым - қатынас жасағанда, оның таныс еместігіне, алыс жақындығына, үлкен кішілігіне , қызмет дәрежесіне қарамай, кішіпейіл, әдепті болуы керкек. бұл сенің ілік борышың. ілік қасиетінің қайнары – сәлем беру, үлкенге сый –құрмет, кішіге ізеттілік көрсету екенін білеміз. ң әр күнгі іс - қимылы таңертеңгі сәлем мен жақсы лебіз. ілік – өткінші міндет емес, өмірлік міндет. әдептіліктің белгісі-сәлемдесу.қазақта “әдепті елдің алыстан сәлем береді”, деген аталы сөз бар. өйткені сәлемдесу, амандасу ң әрбір жан иелерінің бір-біріне ізет, сый құрметін көрсетеді. әдеп, қ амандасудан басталады. ң рухани тарихында қолы жеткен зор игілігі – сәлемдесу. сәлемдесу о заманнан құдайшылық, имандылық кісілік нышаны ретінде түсініліп, қабылданған.
Төрт түлік мал төлінен бастап:
Түйеде:
1 жасқа дейінгі төл - бота;
1 - 1,5 жастағысы - буыршын (ұрғашысы - бұзбаша) деп аталады;
піштірілген еркек түйе - атан, қосөркешті еркек түйе - бура, сыңар өркештісі - үлек;
қос өркешті (айыр) және сыңарөркешті (нар) түйелердің алғашқы ұрпағын - қоспақ (біртума), екінші ұрпағын - балқоспақ, үшінші ұрпағын - мырзақоспақ;
тұңғыш ботайлайтынын - қаймалы, одан әрі боталай беретінін - інген, нардың ұрғашысын - аруана дейді.
Жылқы төлдерін былай бөледі:
құлын (биенің жас төлі),
жабағы (6 айдан асқан құлын),
тай (1 жастан асқаны) деп атайды.
Ал бұдан әрі ұрғашы жылқыны яғни байталды:
құнажын байтал (2 жастан асқаны),
дөнежін шығар (3 жастағы байтал),
дөнежін байтал (3 жастан асқаны),
бесті бие (4 жастан асқаны),
қасабалы бие (7 – 8 жастағы бие),
кәртамыс бие (11 – 14 жастағы бие),
жасаған бие (20 жастан асқан бие), т.б. атайды.
Піштірілмеген еркек жылқының яғни айғырдың атаулары:
құнан айғыр (2 жастан асқаны),
дөнен айғыр (3 жастағысы),
сәурік айғыр (3 – 4 жастағы үйірге салынбағаны),
бесті айғыр (5 жастағысы),
сақа айғыр (11 – 12 жастағысы), т.б.
Қой түлігінде:
Қой түлігі негізінен қозы, саулық, еркек қой болып үш топқа бөлінеді. Оның жаңа туған төлі қозы деп аталады.
Туу мерзіміне қарай қозы: арамза, кейе, қауқа, күнтимес, көпей, бөдене деп аталады. Жетіле бастағандарын марқа, бағлан дейді.
Саулық: тұсақ, саулық, бойдақ қой.
Еркек қой: ісек, қошқар, азбан болып бөлінеді.
Жасына қарай қой: тоқты, құнан қой, дөнен қой, ағауыз деп те аталады.
Ірі қарада:
1 жасқа толмаған төл - бұзау, баспақ, торпақ, одан үлкені - тайынша, тана;
1,5 - 2 жастағы ұрғашысы - қашар;
3 жасқа қарағаны - құнажын (құнажын сиыр, құнан өгіз);
4-ке қарағаны - дөнежін (дөнежін сиыр, дөнен өгіз);
5 жастан бастап сиыр, өгіз деп аталады.
Жынысы жетілген еркек малды - бұқа, піштірілгенін - өгіз дейді.
ответ:
әдепті , әдетте, арлы да иманды, қайырымды да, мейірімді келеді, айналасымен , ел-жұртпен сыйластыққа, ынтымақ - бірлік пен татулықта өмір сүреді. болатын барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез, әдеттерден, ұнамсыз қылықтардан аулақ болуға тырысуы керек. жолдастарымен, туыстарымен қарым - қатынас жасағанда, оның таныс еместігіне, алыс жақындығына, үлкен кішілігіне , қызмет дәрежесіне қарамай, кішіпейіл, әдепті болуы керкек. бұл сенің ілік борышың. ілік қасиетінің қайнары – сәлем беру, үлкенге сый –құрмет, кішіге ізеттілік көрсету екенін білеміз. ң әр күнгі іс - қимылы таңертеңгі сәлем мен жақсы лебіз. ілік – өткінші міндет емес, өмірлік міндет. әдептіліктің белгісі-сәлемдесу.қазақта “әдепті елдің алыстан сәлем береді”, деген аталы сөз бар. өйткені сәлемдесу, амандасу ң әрбір жан иелерінің бір-біріне ізет, сый құрметін көрсетеді. әдеп, қ амандасудан басталады. ң рухани тарихында қолы жеткен зор игілігі – сәлемдесу. сәлемдесу о заманнан құдайшылық, имандылық кісілік нышаны ретінде түсініліп, қабылданған.
объяснение: