Мәтін мазмұны бойынша жоспар құр. Қазіргі айтыстардың тақырыптары алуан түрлі. Сондықтан ақын
айтысқа түсу үшін көп іздененеді. Материал жинайды. Сол уақыттың
жақсы-жаман жаңалықтарын меңгереді, ой түйеді. Айтыскер ақын өз
елінің, туған жерінің тарихын, географиялық және этнографиялық ерекшеліктерін, атақты адамдарын, салт-дәстүрін білуі тиіс. Өзімен айтысатын ақынның кемшіліктерін, ұнамсыз мінезін білгені тиімді болады.Оны қарсыласына қарсы қолданған. Майталман айтыскерге қойылатын талап бұрынғыдан күшеймесе, азайған жоқ. Себебі ақындардың сөзі қашан да халықтың сөзі болған. Ринат Зайытов, Дәулеткерей Кәпұлы, Айбек Қалиев сынды ақындар әлеуметтік мәселелерді көтеріп, көрермендердің ықылас-ілтипатына бөленіп жүр.
Қазіргі кезде қазақтың айтыс өнері өте жақсы дамыған. Елімізде жақсы айтыс мектебі бар. Оның дәлелі ретінде айтыс мектебінің
өкілдері — Аманжол Әлтаев, Айнұр Тұрсынбаева, Рүстем Қайыртайұлы, Сара Тоқтамысқызы, Балғынбек Имашев, Бекарыс Шойбеков және т.б. өнерлі, ділмар айтыскер ақындарды атауға болады.
Қазіргі кезде ақындар айтысы, қыз бен жігіт айтысы жиі болады.
Ақындар қоғамдағы жағымсыз нәрселерді өткір сынап, сатирамен жеткізеді. Айтыста арнайы қазылар төрелік етеді.

Вот примерный перевод
Әрбір құста, әрбір балықта, әрбір халықта біз өзі анадан сүтпен сорып алған өз текті тіл барайын және, қарым-қатынаспен ләззаттанып төңіректегі өзі барлық өзінің өмір қатқақтарып жатырмыз қуанышты жаңалық хабарлап текті немесе досқа дос мейірімді және мейірбан сөздер жай ғана айтып. Барлық бұл біздің тіліміз.
Менің текті тіл – бұл қазақ тіл. Оның тарих ең ежелгі уақыттардан бастап жатыр. Әлі біздің арғы аталарымыз : сақтар, усуни, ғұндар древнетюркском тілде сөйлесті, ал белгілі қазақ тілді сияқты түрік топтарға құрамға кіріп жатыр. Қызықты, бірақ тіл бойынша халықтың тарихті бақылауға болады. Және қандай халықтармен біздің арғы аталарымыз сабақтас тығыз еді. Мысалы, араб тектерге көп сөздерге қазақ тілде – бұл сабақтас сол, не бұрын қазақтар аульного молда жанында оқытты, араб жазбашалық үйреніп. , қорытынды жасауға болады, не біздің тіліміз – тарихке бұл кілт.
Қазақ тілде әртүрлі ұлттардың адамдардың миллиондары айтып жатыр, және біздің елімізге ғана емес, және оның шектердің артында. Бұл тамаша тілде айтты, ойлады, жасап шығарды және Абай Кунабаев, сияқты, сондай ұлы, ақылды адамдар қазақ тіл ардақтады Аболарды Насыр мүмкін-мүмкін, Шокан Уалиханов, Курмангазы, Султанмахмут Торайгыров және көптеген, көптеген басқа. Олардың еңбегі мыңылар үйреніп жатыр, олардың шығармаларымен миллиондар қызығып оқып жатыр, барлық әлем олардың біледі, ал біз олармен жай ғана мақтанып жатырмыз.
Және сондай дарынды өскен тіл, табиғат ақылсыз әдемілік барлық бұл арқасында және зерек адамдарды.
Мен мақтанып жатырмын, не менің текті тіл – бұл қазақ тіл. Анығында онымен артында сондай үлкен өткені, онда сондай сөздердің, мақалдардың, дана ойлардың әр түрлілігі. Қазақ тіл – қазақ халықтың бұл біздің асыл тасымыз. Біз оның сақтауға тиісті, оның тазалықтың артында қадағалау керек, жетілдір және молайту. Анығында біздің тіліміз – халықтың адамгершіліктіктер тұншықтыралар, мәдениеттер бұл айна.

Ана тілінің қадір-қасиетін біле білген халқымыз оны ұлттың рухына, қазына байлығына балайды. Себебі не?Себебі, тіл – халықтың жаны, сәні, тұтастай кескін-келбеті, ұлттық болмысы. Адамды мұратқа жеткізетін – ана тілі мен ата дәстүрі. Біздің осындай халықтық қасиетті мұрамыз, ана тіліміз – қазақ тілі.Әр халықтың өзінің ана тілі бар. Тіл – жеке адам ойлап тапқан туынды емес, ол барша ұлтқа ортақ, соның төл перзенті. Сол халықтың мәдени әлеуметтік өмірінде өзіндік мәні бар киелі ұғым.Тіл – атадан балаға мирас болып қалып отыратын баға жетпес мұра. Тіл – еліміздің іргетасы, «Ұлттың қуаты тілінде».Тілдің адам өмірі үшін мәні айрықша. Тіл – өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем». «Тіл – асыл ойдың бұлағы». «Тіл –құдірет». «Тіл - тәуелсіздік тұғыры». «Тіл – ұлттың жан дүниесі».Тіл құдіреті - ерекше. Оның бітпесті бітіретін, жетпесті жеткізетін, үзілгенді жалғайтын мүмкіндігі бар. Бір ауыз сөз опық жегізіп, өмір бойы өзегіңді өртесе, бір ауыз орынды айтылған сөз жадында жатталып, бақытқа жеткізеді.Тіл – ұлттың жан дүниесі. Расында қазақ халқының басында талай қиын нәубет, зұлматтың, қайғылы күндердің болғаны тарихтан белгілі. Сондай ауыр сәттерде, сын сағаттарда атамекен қонысын тастап босқан халықтың өзімен бірге алып жүрген байлығы – ана сүтімен санасын дарыған ана тілі ғана.Халқымыздың тілге беріп жүрген бағасы бұл ғана емес, ана тілге деген мейірім, махаббат сезімін білдіретін сөздер көп-ақ. Оған жүздеген мысалдар келтіруге болады. Осы сияқты ой тұжырымдардың баршасы ел аузына түспей, ғасырлар өтсе де ұрпақ жадында сақталған қанатты сөздер.«Тәрбие басы - тіл» деген осы күнге дейін мән-мағынасын жоғалтпаған қанатты сөз XI ғасырдың ұлы ойшылдарының бірі Ахмет Иүгінекидің есіміне қатысты.Үзілмей келе жатқан осындай даналық дәстүрінің жалғасын біз бүгінгі ұрпақтан да көреміз. Ана тіліміздің айтып жеткізуге болмайтын асыл қасиеттерін тап басып танып, қанатты сөздерге айналдырған зиялыларымыз да баршылық.Ана тілі дегеніміз – сол тілді жасаған, жасап келе жатқан халықтың өткені, бүгінгісі, болашағы.Қазақ тілі өзінің даласындай бай. Қазақ сөзі қашанда даланың қоңыр желіндей аңқылдап, еркін есіп тұрады. Қазақ тілі қасиетті қазақ домбырасының үнімен үндесіп жатады. Ана тілі – бұл әкенің тілі, туған халықтың тілі.Ана тілін біз кішкентай кезімізден әке-шешемізден, әжеміз бен атамыздан біле бастаймыз.Ана сүтіндей бойымызға біртіндеп сіңеді. Халықтың тәуелсіздігінің ең басты белгісі – оның ана тілі, ұлттық мәдениеті. Өзінің ана тілі, ұлттық мәдениеті жоқ ел өз алдына мемлекет болып өмір сүре алмайды. Дүниедегі барлық халық тәуелсіздікке ұлттық қадыр-қасиетін, мәдениетін, ана тілін сақтап қалу үшін ұмтылады.Сондықтан кез келген мемлекет өзінің аумағында салт-дәстүрін, ана тілін айрықша қорғайды.Еліміз Қазақстан Республикасы егемен ел атанды. Ана тілімізге мемлекеттік мәртебе берілді. Тіл туралы заң қабылданды. Президентіміздің 2003 жылғы 15 қарашадағы жарлығымен қыркүйектің үшінші жексенбісі Қазақстан Республикасы халықтары тілдерінің күні ретінде атап өтілетін болды.Тіл адамдар арасындағы қатынас құралы, өйткені адамдар қоғамдық өмірде бір-бірімен тіл арқылы сөйлеседі, пікір алмасады, ойын жеткізеді.Тіл арқылы біз оқып, білім аламыз, қалаған мамандықты игереміз.Тіл арқылы даналар сөзін оқып білеміз, одан ғибрат аламыз. “Өнер алды – қызыл тіл” деген осыдан шыққан болар. Тіл халықпен бірге жасайды, дамиды, өркендейді.