Мәтін Оқылым Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Аңшылық- саятшылық- қазақтың байырғы да қосалқы кәсібі, сондай-ақ көшпенділер үшін күнкөріс әрі көңіл көтеру дәстүрі. Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп атаған.
Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Бағалы аң терісі, еті, қауырсыны, мамығы- қай-қайсысы да адамдардың қажетіне жараған. Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгеріп отыруына әсер етті. Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін ит қосып, құс салған, садақпен, мылтықпен атып алған.
1-тапсырма Мәтіннен тірек сөздерді теріп жазыңыз , опорные слова ктексту. –
№
1
2
3
4
5
6
7
8
2-тапсырма Мәтіннен берілген сөздердің антоним, синонимдерің табыңыз (найдите в тексте антоним и синоним заданных слов) и с ними составьте по 1 предложению -
1) көп (антоним)-... 2) көп (синоним)-...
3. Оқылым мәтінінің мазмұны бойынша 1 шың ақпаратты белгілеңіз (отметьте 1 правдивую информацию из текста)-
А) Ертеде адам ор қазып, тор, тұзақ, қақпан құрған, кейін мысықты қосып, құс салған, садақпен, таяқпен атып алған.
В) Құрал-сайманның үнемі жетіліп отыруы аңшылықтың да өзгермейді. С) Аңшылықтың бейнеті көп, еңбек шығыны аз, бірақ табысы мол. Д) Бұл кәсіптін маманын аңшы әрі саятшы деп аталмаған
2-мәтін
Құсбегілік– бүркіт, ителгі, қаршыға, қырғи, тұйғын, тұрымтай, сұңқар, лашын, жағалтай сияқты жыртқыш құстарды қолға үйретіп, аңға, құсқа салатын саятшылық өнер.
Құсбегілік қазақ, қырғыз халықтарында ежелден келе жатқан үлкен өнер ретінде саналады.
Құсбегілік көңілді, әсерлі, қызығы мол демалыс саналады. Осынау киын да қызықты өнерге балалардың жас кезінен көзін қанықтырып, танымын шыңдап отырған. Аңшылық-саятшылық көшпелі өмір салтынын әрі күнкөрістік, әрі көңіл көтерерлік бір дәстүрі болумен бірге, әскери жаттығудың, шынығып-шыңдалудың да тамаша үлгісі болған. Құсбегі- деп аң алу мақсатымен жыртқыш құстарды қолға үйрететін адамды айтады. Құс салуға бірнеше кісі шығады. Қыран ұстаған құсбегі биіктеу жерге барып тұрады. Қалғандары дабыл қағады, аң мен үйрек-қазды үркітеді. Құсбегі оларды көре салып, қыранның томағасын ағытып, ұшырады.
4 Сұраққа жауап беріңіз. ответь на вопрос Аңшылықтың не көп, не мол?-1 б.
Ұяда не көрсең ұшқанда соны ілерсің.(Үйде қандай тәрбие көрсең өскенде сондай боласың деген мағынада)
Шешесін көріп, қызын ал. ( Шешесі қандай болса қызы да сондай болады деген мағынада. Мысалы: Шешесі тәрбиелі болса, қызы да тәрбиелі)
Апасының киген тонын сіңлісі де киеді. (Апасы қандай тәрбие көреді сіңіліңсі де сондай тәрбие көреді.)
Ағаны көріп іні өсер,
Апаны көріп, сіңілі өсер. (Ағасы не істесе інісі дже соны істейді, ал апасы не істесе сіңілісі де соны жасайды)
«Астана-бас қала» - деп айтылуында үлкен сыр жатқан секілді. Ата-анаммен Астана қаласына Қала күнін атап өтуге барғанымда оған мен көз жеткіздім. Жаңа астанада бой көтеріп жатқан көп қабатты үйлер жаңаша сәнмен, ерекше көрікпен салынып жатыр екен. Қаланың әсемдігіне қарап көзің тоймайды. Шет елдердегі қалалар секілді. Жаңа қаланың ортасынан бой көтерген Бәйтеректің, Ақ орданың, Үкімет үйібәрі-бәрі де ерекше сәнмен орын тепкен. Әсіресе алаңқайларға егілген,қазақша өрнекпен бейнеленген қызыл- жасылды гүлдер, жан-жағына салқын леп таратып тұрған түрлі-түсті фонтандар, халқымыздың ертегі-дастандарынан алынған ертегі кейіпкерлерінің мүсіндері менің көз алдымнан ешқашанда кетпейтін шығар. Сонда жүріп жанымда сыныптас достарым болмағанына өкіндім. Мүмкін биылғы оқу жылында сыныпымызбен ұйымдасқан түрде Астана қаласына барармыз деп ойлаймын. Бұл менің ғана емес, көптеген достарымның арманы. Ал жақсы нәрсені армандау, жақсы ниет жасау кез-келегн қазақ баласына тән қасиет.