ответ:әліпбиі, түркі руникалық әліпбиі – Орталық Азия жерін бағзы заманнан мекендеген түркі тілдес тайпалардың тұңғыш әріптік жазуы. Көне түркі Орхон-Енисей әліпбиінде 35 әріп бар, әрбір әріптің түрлі график. нұсқалары қолданылады. Бұдан тыс 4 арнайы жазу таңбасы кейбір дауыссыздардың тіркесін беру үшін пайдаланылады (лт, нт, нч, рт). Жазудың бағыты – оңнан солға қарай. Бұл әліпби қалыптасқан график. жүйе болып табылады және негізінен көне түркі тілінің фонет. жүйесімен үйлеседі. 8 дауысты фонема (а мен ә, ы мен і, о мен у, ө мен ү) төрт қана полифонды әріппен, 16 дауыссыз фонема (фонема нұсқалар) 31 әріппен белгіленеді, 11 дауыссыз фонема (б, ғ-г, д, й, қ-к, л, н, р, с, т, ш) жуан-жіңішке нұсқалары таңбалармен ажыратылады. Кейде олар жіңішке әрі жуан әріптің орнына қолданылады. Бұдан тыс 5 дауыссыз фонема (з, м, н, п, ч) дара таңбамен ғана белгіленеді. К. т. ж-ның шығу тегі әлі шешіле қойған жоқ. 1893 ж. осы жазудың кілтін тапқан Дания ғалымы В.Томсен (1842 – 1927) көне түркі әліпбиі арамей (парсы-арамей және арамей-соғды) жазуының әсерімен шықты деген жорамал ұсынды. Түркітанушылардың дені бұл пікірді қолдады.
Расул Гамзатов
Ана тілі
Әрдайым түсінде бәрі күлкілі.
Мен бүгін менің өлім болды.
Дағыстан алқабында жарты күндік жар
Мен кеудедемен қозғалдым.
Өзен атылып, қашып кетеді.
Ұмытылған және қажетті ешкімге,
Мен туған жеріме тарттым
Өзің болудың алдында.
Мен өледі, бірақ бұл туралы ешкім
Мен білмейді және маған келмеді,
Тек қыранның мұнарасында бір жерде сүйкімді
Және бір жерде жалқау.
Ал менің Қабірімді жылау үшін
Бұл туралы мен қаза тапқан түсте жыл,
Ана да, дос да жоқ, сүйкімді де,
Содан түб онда — және плакальщицы жоқ.
Сондықтан мен ұйқысыздықта өледі
Және кенеттен, алдамшы деп естідім
Екі адам жүрді және айтты
Менің туған, авар тілінде.
Дағыстан алқабында жарты күндік жар
Мен өлдім, ал адамдар сөйледі
Кейбір Гасанның қулығы туралы,
Әлидің шығуы туралы.
Және туған тілдің дыбысы естіледі,
Мен өмір сүрдім, сол сәт келді,
Мен мені емдейтінін түсінгенде
Дәрігер емес, білгір емес, ана тілі.
Біреуді аурулардан емдейді
Басқа тіл, бірақ маған ән емес,
Егер ертең менің тілім жоғалса,
Мен бүгін өлуге дайынмын.
Мен оған әрқашан жан ауырамын,
Менің тілім кедей деп айтсын,
Ассамблея мінберінен естілмейді,
Бірақ, менің туған жерім, ол Мен үшін үлкен.
Және Махмуд түсіну үшін, менің Мұрагер
Аударманы оқыды ме?
Мен соңғы жазушы өттім,
Кім жазады және ән салады?
Мен өмірді сүйемін, бүкіл планетаны сүйемін,
Онда әркім, тіпті кіші бұрыш,
Ең көп Кеңес елі,
Ол туралы Мен аварскидей ән шырқадым.
Маған қымбат өлке гүлденген және еркін,
Балтикадан Сахалинге дейін-барлығы.
Мен оған кез келген жерде өттім,
Бірақ мені осында жерге салсын!
Ауыл маңындағы зират тақтасының жанында
Аварлар кейде есіне алды
Аварским деген сөзбен жерлесіміз Расула —
Цад-дан Гамзаттың мұрагері.
Объяснение:
ответ:әліпбиі, түркі руникалық әліпбиі – Орталық Азия жерін бағзы заманнан мекендеген түркі тілдес тайпалардың тұңғыш әріптік жазуы. Көне түркі Орхон-Енисей әліпбиінде 35 әріп бар, әрбір әріптің түрлі график. нұсқалары қолданылады. Бұдан тыс 4 арнайы жазу таңбасы кейбір дауыссыздардың тіркесін беру үшін пайдаланылады (лт, нт, нч, рт). Жазудың бағыты – оңнан солға қарай. Бұл әліпби қалыптасқан график. жүйе болып табылады және негізінен көне түркі тілінің фонет. жүйесімен үйлеседі. 8 дауысты фонема (а мен ә, ы мен і, о мен у, ө мен ү) төрт қана полифонды әріппен, 16 дауыссыз фонема (фонема нұсқалар) 31 әріппен белгіленеді, 11 дауыссыз фонема (б, ғ-г, д, й, қ-к, л, н, р, с, т, ш) жуан-жіңішке нұсқалары таңбалармен ажыратылады. Кейде олар жіңішке әрі жуан әріптің орнына қолданылады. Бұдан тыс 5 дауыссыз фонема (з, м, н, п, ч) дара таңбамен ғана белгіленеді. К. т. ж-ның шығу тегі әлі шешіле қойған жоқ. 1893 ж. осы жазудың кілтін тапқан Дания ғалымы В.Томсен (1842 – 1927) көне түркі әліпбиі арамей (парсы-арамей және арамей-соғды) жазуының әсерімен шықты деген жорамал ұсынды. Түркітанушылардың дені бұл пікірді қолдады.
Можно лучщий ответ