Мәтіналды жу
шілі, пони, пиудың маңы, құрал, көңіл бөлу.
1. тауды не үшін дәріптеген?
2. тіршілігінің таумен байланысы қандай?
3. «ға қару мен құрал беретін де — тау» дегенді қалай түсінесің?
anna
пы айтылуы мүмкін
ы мүмкін?
оқылым
1-тапсырма. мәтінді оқы. тақырып қой.
геологтердің тауды зерттеуін дәрігердің қарауымен салыстыруға
болады. дәрігерлер ң денсаулық күйін білу үшін сыртқы бейнесіне
көз жібереді, одан кейін тамырын ұстайды. өкпенің демалысын, жүректің
соғуын тыңдайды. кеудесін қағып көреді, ток жібереді, қанын алып қарайды.
керек болған жағдайда хирургтер операция жасайды.
геолог те алдымен таудың сыртқы құрылысына қарайды. тастардың
бітісіне, жатысына назар аударады. әр жерін шұқып, тырнап көреді. ди-
намитпен қопарып, «тау кеудесін» тыңдайды. дәрігерлердің қан алғаны
сияқты тау қойнынан белгілер алып, зерттейді. сонан кейін керек болған
щерде жалаңдаған аспаптармен тауға «операция жасайды». таудың қарнын
тесіп, ішін ақтарып, талдайды. ақыры таудың тіршілігін толық анықтайды,
тәжірибе жүргізеді. оның қазынасын тауып, халықтың керегіне жұмсайды.
таудың сырын зерттеу – өнер. оны білу үшін білікті, шығармашыл,
ақылды, оның тасын да сүйе алатындай мейірімді болуы
а. машанов
не туралы болуы
жазылым
5-тапсырма. сөздіктің көмегімен мәтіндегі қою қаріппен жазылған
сөздердің мағынасын анықта. мәтіннен есімдіктерді тауып жаз.
жазылым айтылым
un шоспарлын ретін
Тұрлаусыз мүшелер - сөйлемнің тұрлаулы мүшелерінің айналасына топтасып, семантикалық жағынан кеңейтіп, толықтыратын мүшелер.
Тұрлаусыз мүшелерді тіл білімінде үш топқа бөліп қарау қалыптасқан:
анықтауыш;
толықтауыш;
пысықтауыш.
Осылайша жіктеуде олардың тұрлаулы мүшелерге мағыналық қатынасы негізге алынады. Дегенмен, олардың қай сөз табынан болған мүшемен қатысы да ескеріледі. Мысалы, Ол шебер сөйледі. Ермек шебер ойыншы. Мұндағы шебер сөзі бірінші сөйлемде пысықтауыш, екінші сөйлемде анықтауыш қызметінде жұмсалып тұр. Толықтауыш пен пысықтауыш көбіне баяндауышпен, ал анықтауыш көбіне бастауышпен және субстантивтенген басқа мүшелермен байланысты болады десек те, тұрлаусыз мүшелер туралы мәселелер сөздердің тіркесуімен байланыста қаралғанда ғана шешімін табады.
Оразақын Асқар 1935 жылы 16 мамырда Шығыс Түркістан өлкесінің Іле аймағына қарасты Мүкей Қаратас деген жерде дүниеге келген. Суан руынан шыққан.[1] Бастауыш білімді Сарыбұлақ мектебінде алып, Құлжа қаласындағы «Білім жұрты» деп аталатын гимназияда оқыған. 1951 жылы Үрімші қаласында ашылған Ұлттар институтының тіл және әдебиет факультетіне түсіп, оның екінші курсын аяқтағаннан кейін «Шыңжаң газеті» редакциясына қызметке тұрды. Бұл жылдары сол газетке және «Шұғыла» журналына өлеңдері жиі жариялана бастайды.