Мәтінді мұқият оқи отырып, екі мәтінді салыстырып, олардың тілі мен стилінің формасын, ұқсастығын және айырмашылығын салыстырып жазыңыз. 1-мәтін
Ұлттық арнаның көрермендері – біздің достарымыз
Қазақстанның телеарналарында қазақша еркін сөйлейтін өзге ұлт өкілдері көбейіп келеді. Мая Веронская, Ирина Ким, Оксана Лоскутова, Оксана Питерс сынды журналистер қазақ тілін шебер меңгеріп, көгілдір экранның сәніне айналып, елді қуантуда. Біз солардың ізімен жүріп келе жатқан, бүгінде қазақ тілді көрермендердің көзайымына айналған «Қазақстан» ұлттық телеарнасындағы «Таңшолпан» ақпараттықсазды бағдарламасының жүргізушісі Ирина Тенмен аз-кем сұхбаттасқан едік. – Ирина, «Таңшолпан» шығармашылық ұжымына бейімделу қиынға соқпады ма?
– «Таңшолпан» ұжымына келгенде, шынымды айтсам, көңілділер мен тапқырлар клубына кіріп кеткендей әсер алдым. Ұжым қызметкерлері шетінен тапқыр, қазақы қалжыңмен орағытып әкеткенде бір күніңнің қалай өтіп кеткенін сезбей де қаласың. Ал мәселе жұмыс жағына ауысқанда, әрқайсысы өз істеріне жетік, қандай тақырыпқа салсаң да қамшы салдырмайтын қыз-жігіттер. Бірін аға, бірін әпке тұтып, таңғы бағдарламаның қиындығынан қызығы басым, қуанышы көп екендігіне тәнті болдым.
– Қазақ тілін жетік меңгеруіңе кімдер ықпал етті?
– Менің туған жерім – Қызылорда облысының Арал өңірі. Қазақ халқының салтдәстүрінің қаймағы бұзылмаған, үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсететін құтты аймақта өскенімді мақтан тұтамын. Өзімді қоршаған жора-жолдас, ұстаздарымның арқасында қазақ тілін жетік меңгердім. Әйтсе де, білгенім бір тоғыз, білмегенім тоқсан тоғыз» деген сөздің жаны бар екен. Білгенімнен білмегенім көп. Әріптестерім дайындаған небір ЖОБА 58 танымдық сюжеттер арқылы сөздік қорымды байытуға, білім көкжиегімді кеңейтуге мол мүмкіндік алдым. – «Таңшолпанның» тұрақты, ең белсенді көрермендерімен тікелей араласқан кездерің болды ма? – «Таңшолпан» көрермендермен байланысты нығайту үшін көптеген байқаулар ұйымдастырады. Бұдан бөлек күн сайын таңғы эфир арқылы танымдық сауалдар жолдаймыз. Хабарымызға атсалысып, белсенді түрде хабарласатындарға сый-сияпатымыз да әрқашан дайын. Көпшіліктің «Таңшолпанға» тұрақты хабарласатындығын ескеріп, «Таңшолпанның» 20 жылдық мерейтойында үздіктерді марапаттаған болатынбыз. Сол кезде Атыраудан тағдыр тауқыметіне мойымаған Дүйсенәлі аға, ал Мойынқұмнан Бекмұрат мырза, Алматыдан Серғазы замандасымыз келді. Ұлттық арнаны тамашалаушылар – біздің досымыз деп білемін. Алда да талай қызықты кездесулер күтіп тұр деген сенімдемін. Біз көрермендер үшін қызмет етеміз, олардың көңілінен шығуға тырысамыз.
• Етістіктерді не істеді? сұрағына жауап беретіндей етіп өзгерт:
Ғалам осыдан 10-20 миллиард жыл бұрын ғарыштық жарылыс нәтижесінде пайда болды. Бұл ғарыштық жарылысты «Үлкен жарылыс» деп атап кетті.Жер мен Күн жүйесінің басқа ғаламшарлары осы шаң мен газдан пайда болды.
• Не істеген? Не істеді? деген сұрақтарға жауап беретін етістіктерді
өзара салыстыр.
Не істеді- бұл етістік сұрағы өткен шақта қолданылады,мысалы отырды,секірді,жүрді
ды/ді- жедел өткен шақ
Не істеген- бұл етістік сұрағы да өткен шақта орындаоып тұр,мысалы отырған,секірген,жүгірген
Вопросы:
1 Ғарышкерлер ғарышта ас мәзірін пайда ала ма?
2 Ас тағамдарын қай жерде сақтайды?
3 Қандай тағамдарды сықпада сақтауға болады?
4 Сықпаның тағамды сақтауының қандай мүмкіндігі бар?
5 Неліктен ғарышкерлер кептірілген тағамды пайдаланбайды?
ответы:
1 Ия,олар ғарышта асты пайда алады.
2 Ғарышкерлер асты арнайы сықпада сақтайды.
3 Түрлі тағам,борщ,кисель,тауық еті,саңырауқұлақ сорпасы мен ботқа және тағы да басқа ас тағамын сақтай алады.
4 Сықпадағы тағам дәмі өзгермейді және оны алып жүру өте ыңғайлы.
5 Себебі,ол тағам үнемі үгітіліп кететін болған.
• Етістіктерді не істеді? сұрағына жауап беретіндей етіп өзгерт:
Ғалам осыдан 10-20 миллиард жыл бұрын ғарыштық жарылыс нәтижесінде пайда болды. Бұл ғарыштық жарылысты «Үлкен жарылыс» деп атап кетті.Жер мен Күн жүйесінің басқа ғаламшарлары осы шаң мен газдан пайда болды.
• Не істеген? Не істеді? деген сұрақтарға жауап беретін етістіктерді
өзара салыстыр.
Не істеді- бұл етістік сұрағы өткен шақта қолданылады,мысалы отырды,секірді,жүрді
ды/ді- жедел өткен шақ
Не істеген- бұл етістік сұрағы да өткен шақта орындаоып тұр,мысалы отырған,секірген,жүгірген
"ген" есімшесі қолданылады.