Мәтінді мұқият оқып, негізгі ақпаратты диаграммаға түсіріңіз. Түркістан – біздің еліміздің ең көне қалаларының бірі. Бұл 1500 жылдық тарихы
бар қала – бір кездері Қазақ хандығының астанасы болған.
XI ғасырда Қожа Ахмет Ясауи кесенесі салынғаннан кейін, Түркістан қаласы
барлық түркі халықтарының діни орталығына айналды. Оны «Екінші Мекке» деп
атаған.
XVII ғасырдың басынан бастап, ол қазақ мемлекетінің астанасы болды. Аңыз
бойынша Әмір Темір, бұл кесенені тұрғыза бастаған кезде, құрылым бірнеше рет
түсініксіз себептермен құлап қалған. Осыдан кейін Темірланның түсіне, алдымен
Ясауидің ұстазы Арыстан бабтың кесенесін салу керек екендігі туралы бұйрық келді.
Сондықтан, адамдар өз қажылығын Арыстан баб кесенесінен бастайды. Ясауидің
өмірінің соңғы күндері өткен жер асты мешіті, әлі күнге дейін сақталған. Қазіргі
уақытта, ол мұражайға айналды. Сондықтан, кез-келген адам оны аралап, өз бағасын
бере алады.
Қасиетті қаланың жанында, Домалақ ана мазары орналасқан. Белгілі аңыз
бойынша, қазақтың 3 жүзі, оның балалары Албан, Суан жәнеДулаттан шыққан.
Жергілікті тұрғындар, Түркістандағы құдықтың қасиетті екендігіне сенеді. Олардың
айтуынша, бұл құдықтан күнәсіз адам ғана су ала алады. Ежелгі заманда, адамның
қандай екендігін осылай тексерген. Абылай хан, Есім хан, Қазыбек би, Әбілқайыр хан
және т.б. мемлекет қайраткерлерінің қабірлері осы қалада орналасқан. Қаратау
жотасының етегінде, Бәйдібек атаның кесенесі тұр. Бұл адам – қазақ халқын
басқыншылармен күресу үшін біріктірген ұлттық қаһарман.

            БИІК ШЫҢ, ШЫРША — ТАУЛАРДЫҢ КӨРКІ, БАЙЛЫҒЫ,ҰМЫТАР МҰНДА КЕЛГЕНДЕР МҰҢ МЕН ҚАЙҒЫНЫ.ДЕЛЕБЕҢ ҚОЗЫП ТҰРАСЫҢ ЕЛТІП БҰЛ ЖЕРДЕЖАРҚЫРАП ЖАТҚАН ШАҚЫРЫП МҰЗДЫҢ АЙДЫНЫ.(АҚҰШТАП БАҚТЫГЕРЕЕВА, «МЕДЕУ»)                                                                   Жалпы,мұз айдынға  «Медеу» деген атау қалай қойылды деген сауал туындайтыны анық.  Тарихшылардың сөзіне сенсек, мұз айдын орналасқан шатқалға қазаққа танымал Шапырашты Пусырман батырдың ұлы Медеудің есімі берілсе керек.  Медеу Пұсырманұлы өз заманында Верный уезіндегі кіші Алматы болысын басқарыпты. «Медеу» мұз айдыны теңіз деңгейінен  1691 метр биіктікте орналасқан. Талай тарихи сәттердің куәсі болған алып мұз айдында коньки, хоккей, мәнерлеп сырғанау бәсекелері өткізілген. Ал Азия ойындарында біз «Медеу» төрінен допты хоккей бәсекесін тамашалаймыз.  «Медеу» 1975 жылдан бастап коньки спортынан әлем чемпионаты, әлем кубогы, КСРО біріншілігі сынды ірі жарыстарды  қабылдай бастады. «Рекордтар ұстаханасы» саналатын  «Медеу» мұз айдынында 120 әлем рекорды тіркеліпті. Коньки спортының үздіктері Евгения Куликова, Эрик Хайден, Валерий Муратов және норвегиялық Стен Стенсеннің әлемдік рекордтары «Медеудің» еншісінде. Мұз айдында 200ден астам КСРО рекорды дүниеге келді. Сондай-ақ Норвегия,  Жапония, Германия. Польша елдерінің ұлттық рекордтары  тіркелді. Тіпті әлемге танымал «Давос», «Инцель» мұз айдындарында осыншама көлемде рекорд тіркелмепті. Халықаралық коньки федерациясының сексенінші жылдардағы бас хатшысы Георг Хеслердің бастамасымен  «Медеу»  әлемдегі үздік мұз айдындардың қатарына қосылды. Ал танымал француз архитекторы  Шаппи Лоранның өзі «Медеудің» құрылысына жоғары баға берді. Бүгінде «Медеудің» жаңа тынысы ашылып, күрделі жөндеу жұмысы жасалды.                    «Алғашында Кеңес елі «Медеуді» Қырғызстан елінде салуды жоспарлаған. Бірақ Дінмұхамед Қонаевтың араласуымен мұз айдын Алматыда салуға шешім шығарылды. Министрлер Кеңесі алғашында құрылыс жұмысына 1 миллион рубль қарастырған. Бірақ Қонаевтың араласуымен 14 миллион рубль бөлінді. Мұз айдынды салуға  3000 астам құрылысшы қатысты. «Медеудің» географиялық орналасуы, саф ауасы, самал желі ерекше. Қазақтың Байқоңырынан ғарышқа адамзаттың тұңғыш ұшуы сияқты «Медеуде» алғашқы әлемдік рекордтардың бірі тіркелді. Сондықтан, сан жылдар өтсе де «Медеу» адамзат тарихында мәңгі қалады»                                             

1.Қазақтың мукалық аспаптары-ғасырлар бойы ұрпақтан ұрпаққа ауысын келе жатқан мәдени мұра. Ертеде аспаптарды ағаштан ойын, түрлі өсімдіктерден, малдың терісі мен сүйегінен, мүйізі мен қылынан жасаған. Музыка аспаптарын халлыққа хабар бергенде, аңды үркіткенде, ән-күлер орындағанда пайданып отырды. Қазақтың халық аспаптар оркестріне домбыра мен қобыздың алғашқы үлгілерін ұсынған профессор А.Жұбанов болды.2,  Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары дыбыс ерекшеліктеріне қарай төрт топқа бөлінеді 1. Үрмелі аспап- духовой инструмент 2. Ұрмалы аспап-ударный инструмент 3. Ыспалы аспап- смычковый инструмент 4.Ішекті аспап-струнный инструмент. .   Жетіген қазақ халқының өте ертеден келе жатқан жеті ішекті шертпелі музыкалық аспабы. Аспап ағаштан құралып жасалады. Оған он үш ішек байланып, арнайы тиектер қойылады. Аңыз бойынша “ЖЕТІГЕН” аспабы бір қарияның жеті баласынан айырылғандағы қасіретінен туған деседі. 3.   Қол өнері — кілемде,
Сөз өнері — өлеңде.
 
Ерінбеген етікші болады,
Ұялмаған өлеңші болады.
  
Қазаншының еркі өзінде,
Қайдан құлақ шығарса. 
 
Әншейінде ауыз жаппас,
Той дегенде өлең таппас.

Түйеге мінген қазақ,
Төрт ауыз өлең біледі.

Елшіге өлім жоқ,
Өлеңшіге өкім жоқ.

Сүйреңдеген қызыл тіл
Сүйгеніңнен айырар;
Иә жаубетін қайырар.                                                                                                                                                                                                                             3.   Кірме сөздер дегеніміз тілімізге басқа тілден енген сөздер. Бір тілден екінші тілге сөздердің ауысып тұруы барлық тілдерге тән құбылыс. Сөздік құрамына басқа тілден сөз енбеген тіл жоқ десе де болады.Өз тарихында қазақ халқы көптеген елдермен қарым – қатынас жасап, аралас – құралас болғаны мәлім. Соның нәтижесінде араб, парсы, монғол, орыс тілдерінен қазақ тіліне көптеген сөздер кірген. 

4.Өздік етіс
Қимылдың іс-әрекеттің орындаушысына, іс иесіне тікелей қатыстылығын білдіріп, әдетте сабақты етістіктерден -ын, -ін, -н жұрнағы жалғану арқылы жасалатын етістің түрі өздік етіс деп аталады. Мысалы: Таң атқанша тарандық (Махамбет)

Оқушылар ерте тұрып жуынды. Бала өзі киінді деген сөйлемдердегі тарану, жуыну, киіну қимылдары әрі белгі іс иесі (орындаушы) біз (тарандық), оқушылар (жуынды), бала (киінді) арқылы орындалып, әрі қимыл сол іс иесіне бағытталғанын білдіріп тұр.