Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырманы орындаңыз. Ол жылы мен алты жастамын. Өмір бойы жалшылықта
жүрген әкем Мұқан ауыр сырқаттан еңбекке жарамай,
ұзатқан қызы Зәуренің аулына көшіп келді.
Сол жылы кездескен адамдарымның ішінде, менің сәбилік
есімде тоқалдыққа берілген апам да, ортадан жоғары дәулеті
бар, апамнан екі есе үлкен жездем де, басқалары да
сақталмаған, тек қана сақталған жалғыз адам – саятшы Ораз.
Орта бойлы, кең жауырынды, төстік кеуделі, мұрнының екі
жақ сайынан басқа бетін түгел жапқан, ұзындығы кіндігіне
түсетін қалың ақ сақалды, кішірек келген дөңестеу мұрынды,
ойнақылау келген дөңгелек қара көзді, желкілдеген ұзын ақ
қасты, кең маңдайлы, әжімсіз қызыл-күрең кескінді, ықшам
сыртқы киімдерін шалбарланып алатын, кең шалбарының
балағын ішіне сала қонышын тізеден ысыра етік киетін,
беліне қазақша кісе буынатын, кісесінің төңірегінде:
мылтықтың оғын, дәрісін, тазалайтын саймандарын салатын
салпыншақтары көп, кішігірім тебiнгiдей оқшантайлы, сол
жақ бүйірінде қынды ұзын кездiгi салбырап жүретін,
арқасынан асынған шиті мылтығы түспейтін адам...
Менің есімде бұл кісі сонша айқын сақталмас па еді, қайтер
еді, егер сол қыста біздің үйдің күн көруіне оның көп жәрдемі
тимесе...
1. Мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беріңіз.
Үзінді не туралы?
HUAWEI
Алаңсыз балалық шақ
Жоқшылықтың тауқыметі
Саятшы Ораздың бейнесі
Бата, бата беру — адал ниет, жақсы тілек білдірудің ұлттық дәстүрі. Дастарқан басында, түрлі жиын-тойларда, т.б. адам өмірінде кездесер ірілі-ұсақты қуаныштар кезінде той, қуаныш иесіне арнап қол жайып, бата береді. Сондай-ақ, қиын сапар, алыс жолға аттанған азаматына ақ жол тілейтін халқымыздың ежелден келе жатқан, кең таралған дәстүрлерінің бірі. Бата беретіндер, көбіне, көпті көрген ақсақалдар мен кемеңгер де дуалы ауызды билер болып келеді. Бата қысылғанда — қуат, қиналғанда—медет беріп, әрбір іс-әрекетіңе даңғыл жол ашып, бәле-жаладан қорғайды деп есептелген. Бата көзі тірілерге ғана емес, аруақтарға да жасалған. Батасыз, тілексіз өмір болмайды. “Батамен ер көгереді, жаңбырмен жер көгереді” деп халқымыз текке айтпаған. Батаның да қисыны, айтылатын, айтылмайтын жері болады, қуаныш пен тойдың ретіне қарай, соған лайық Бата тілегі болады. Бата қазақ фольклорының дербес, шағын жанры ретінде қарастырылады. Ұйқасты, ырғақты болып келетін, тұрақты образдарға негізделетін бата халқымыздың жақсылық пен жамандык, адалдық пен арамдық, обал-сауап турасындағы моральдық-этикалық түсініктерінің айғағы іспетті.
Менің ауылда ең жақсы орын-лесное көлі. Мұнда демалуға, қуыруға, сатып алуға болады. Мұнда балықшы, бір рахат. Құмды жағада көлдің көркемдігін ләззат аласыз. Сиқырлы айна сияқты көл өте көп жұмбақтарды жасырады. Біздің көл туралы аңыздар бар. Бірақ әсіресе күзде әдемі.
Жазда көлдің жанында тамаша пейзаждарды салуға болады. Көлге, қоршаған ортаға қарап, желдің жеңіл дүмпуі, жағымды күн сәулесі сезіледі.
Әсіресе, менің ауылым жазғы кешке, күн келгенде әдемі. Күн баяу түсіп, жарқын бояулар аспанға таралады. Күн келіп, баяу жұлдыз жанады. Өзеннің жанында тұман пайда болады, ол айнала қатып қалады.
Жиі қалада тұратын адамдар бұл әсемдікті байқамайды. Уақыт өтеді. Табиғатта тоқтап, демалуды үйрену керек. Ешқайда асығудың қажеті жоқ, тек өмір сүру керек.