Мәтінді мұқият оқып, тақырып қойыңыз. Мәтіннен Астана қаласының абыройын асқақтатуға үлес қосқан елеулі оқиғаларды іріктеңіз. Қысқа уақыттың ішінде алаш жұртының ару Астанасы төрткүл дүние тамсанатын, әлемнің атақты астаналарымен салтанат жарыстырып, бой таластыра алатын бас қаласы ретінде қалыптасты. Тәуелсіз Қазақстанның Елордасы жұмыр жерді толғандырған тақырыптар талқыланатын, салиқалы саясат, тұғырлы экономика, дінаралық келісім кеңестері өтетін жаһандық орталық дәрежесіне жетті. Соның айқын дәлеліне келсек, 2010 жылғы Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық ұйымына төрағалық етіп, Астана Саммитін өткізгелі бері Елорданың мерейлі мәжілістер өткізе алатын деңгейі қуаттала түскендей болды. Айбарымызды асқақтатқан Азиаданы қоспағанда халықаралық саяси һәм экономикалық маңызды мәселелер талқыға салынған жиындар, жоғары деңгейдегі халықаралық шешімдер қабылданған мәжілістер соның айғағы. Бір сөзбен айтқанда, Астана қазақ даласының ғана емес, күллі Орталық Азияның, Еуразияның да беделін алға сүйреп келеді. Ал ЭКСПО-2017 Халықаралық көрмесі секілді жаһандық деңгейдегі шаралардың да Астанада өткізілуі Елорданың даңқын арттыра түскені сөзсіз. Расында, ЭКСПО халықаралық көрмесі байтақ қаламыздың көркін ғана емес, даңқын асыра түсті. Мұндай ауқымды шараның өзі еліміздің ертеңін күрт өзгерткелі тұр десек артық айтқандық емес.

Қазіргі әлемдік саясат және жаһандық

мәселелер

Әлемдік тәртіптер мен қатынастар үнемі

өзгерісте. Әрбір мемлекет осы жүйеден өз

орнын алуға тырмысады. Адамзаттың жалпы

дамуы барлық мемлекеттер еріксіз

есептесетін ортақ заңдылықтарды және даму

тенденцияларын тудырады. Әлемдік

тәртіптерге жаһандық экологиялық

өзгерістер, соғыстар қаупі, ядролық

қауіпсіздік, азық-түлік тапшылығы, әлемдік

ортақ ақпараттану, түрлі індет аурулары,

индустриалдық-техникалық ортақтану,

техногендік катастрофалар, халықаралық

терроризм, наркотрафик, халықаралық

заңсыз қару сату, халықаралық

қылмыскерлік, адамдарды құлдыққа сату,

діни экстримизм т.б. әлемдік қауіптер мен

қайшылықтар үздіксіз өз ықпалдарын тигізіп отырды.

Объяснение:

Жылқы малының атаулары

Жылқы тұқымына қарай:

• арғымақ

• қазанат

• абы

• тобышақ

• текежәуміт

• қазақы ат

• қарабайыр

• пырақ

• дүлдүл т.б. болып бөлінеді.

Шабыс ат:

• жүйрік

• тұлпар

• сәйгүлік

• саңылақ

• бәйге ат деп бөлінеді.

Салтанатқа мінетін ат:

•       жорға

• төкпе жорға

• айдама жорға

• шайқалған жорға деп бөлінеді.

Мініс аттары:

• Аяқ ылау

• жетек ат

• қосақ ат

• түп ат

• көсем ат деп жіктеледі.

Өсуіне қарай:

• Құлын - бір жасқа дейінгі жабағысы көтерілмегені.

• Жабағы - бір жасқа толмаған, құлын жүні түспегені.

• Тай - жылқының екі жастағысы.

• Құнан - жылқының үш жастағысы.

• Дөнен - жылқының төрт жастағысы.

• Бесті - жылқының бес жастағысы.

Саяқтар (бойдақ жылқылар):

• Ат - піштірілген еркек жылқы.

• Сақа ат - он бір -он екіге келген ат.

• Арда емген - құнанына дейін енесін емген, ақ жілік болғаны.

• Төл тай - өз енесі мен ежені бірдей еметін бір жасар жылқы.

• Қысыр емген - құлынын тастаған биенің екі жасқа дейін емген бұрынғы төлі.

• Шобыр - мініске, күш-көлікке өте мықты шабан ат.

• Сетер ат - құлынынан қартайып өлгенше жүген-құрық, ер тоқым көрмеген ат.

• Пішпе - піштірілген жылқы.

Биенің атаулары:

• Бие - құлындайтын жылқының бес жасқа келгені.

• Байтал - жылқының екі жастан бес жасқа дейінгі ұрғашысы.

Сүтіне қарай биелер:

• Мама бие - өте сүтті бие.

• Мәнерсіз бие - сүті аз бие.

• Ақтандыр бие - сүті жоқ, сүт шықпайтын бие.

• Исіншек бие - сауар алдында құлынына жанасып, исінген сүтін ағызып жіберетін бие.

Қысырақ атаулары:

• Тұман қулық - үш немесе төрт жасқа дейін айғырдан шықса да құлындамай жүрген бие.

• Көбен бие - қонданып тойына бастаған бие.

• Ақжілік бие - құлындығында енесі сауылмай еркін емген бие.

• Қаракемік бие - енесі сауылып, жүдеу, бос болып өскен бие.

• Нәқұс (құтамсыз) бие - шаққан тегі нашар бие.

•       Құмай тұяқ бие - түяғы көп тасырламайтын бие,

Айғырлардың атаулары:

• Жасамалы - үш-төрт жастан асқаны.

• Сәурік - үш-төрт жастағы үйірге салынбағаны.

• Құр айғыр - өмуру құрық-жүген тимеген айғыр.

• Сыңар ен - түмысында бір ен болып туған.

• Шартық - екі енінің бірі піштірілгенімен қалған айғыр.

• Азбан - алты жасында піштірілгенімен айғырлық әдетін қоймай, биенің мазасын алатын айғыр.