Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз.( Внимательно прочитайте текст и выполните задания.) Климат
Ауа райының белгілі бір жерге тән, көп жылдық орташа жай-күйі климат деп аталады. «Климат» сөзi грек тiлiнен аударғанда «ылди, еңiс» мағынасын бiлдiредi. Яғни климат жер бетiне түсетiн жылу мөлшерi мен күн сәулесiнiң түсу бұрышын анықтайды. Күн көкжиектен неғұрлым жоғары болса, күн сәулесiнiң түсу бұрышы да соғұрлым үлкен және сондықтан жер бетi жақсы қызады. Ыстық, қоңыржай және суық климат түрлерi бар. Экватор ауданында климат ыстық, ол жерде Күн жыл бойы көкжиек үстiнде жоғары орналасқан, сондықтан жер
бетi күн сәулесiнiң көп мөлшерiн қабылдайды. Ыстық климатта жыл маусымы жоқ және жыл бойы жаз болып тұрады.
Бұл жерде климат ыстық немесе ылғалды, сондықтан жылусүйгiш өсiмдiктер тез өседi, олардың гүлдеуi мен жемiстеуi жыл маусымымен байланысты емес.
Сiз бен біз қоңыржай климатта өмiр сүремiз, ол жерде күн сәулесiнiң түсу бұрышы экваторға қарағанда аз. Сондықтан жер бетi аз жылу қабылдайды. Қоңыржай климатта жыл маусымдары анық көрiнедi. Өсiмдiктер қыс кезiнде өсуiн тоқтатып, жапырақтары түседi. Жәндiктерде де тыныштық кезең туады, кейбiр жануарлар ұйқыға кетедi. Көптеген құстар жылы жаққа ұшады, ал қалған жануарлар қысқа қорек жинайды. Ауа райы өзгереді, ал климатқа тұрақтылық тән.
Мәтіннен синоним сөздерді табыңыз.( Найдите в тексте синонимические слова.)

( )

2. Төмендегі сұрақтарға мәтіндегі деректерді қолдана отырып, жауап беріңіз. (ответьте на следующие вопросы, используя данные в тексте.)
1) Мәтінде қандай мәселе көтеріледі? Себебін жазыңыз.( Какая проблема поднимается в тексте? Напишите причину)

1)ВЖетіқарақшы

2)В Шұмбұлақ Медеу

Объяснение:

2тапс

1 Ақиқат

2Ақиқат

3Жалған

Жазылым

Сұлулығымен тамсандырған, ақындардың жырына арқау болып, талайларға ән салдырған киелі Жетісуды сөзбен суреттеп жеткізу мүмкін емес. Табиғаттың барлық сұлулығын өз бойына жинап алған Жетісудың өзен-көлдері, тау-тастары мен жазық даласы сан мыңдаған тарихтан сыр шертеді.

Жетісу... Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан, солтүстігінде Балқаш көлінен, оңтүстігінде Тянь-Шаньның қарлы шыңдарына дейін созылып жатқан осынау бір көркем жерұйық мекенді ежелден бері жеті судың өлкесі атап кеткен. Олай деп аталуының себебі, жердің шұрайын беретін Іле, Тентек, Лепсі, Басқан, Ақсу, Қаратал, Көксу, сияқты өзендердің осы мекеннен ағып өтетіндігі.

Осындай ұлан-ғайыр алқаптың табиғаты да әртүрлі. Бұл жерде мемлекеттік қорғауға алынған жерлер де бар. Тау етегінің ауасы ылғалды, салқын болса, енді бір жерлерде көк майсаға бай, кішкентай өзендер мен тау бұлақтары көп, егін егіп, мал жаюға өте қолайлы жерлер де кездеседі.

Жетісу жайлы сөз қозғасақ, оның ерекше табиғаты жайлы айтпай өту мүмкін емес. Жетісу – көне мәдениеттің ордасы, өлкенің тарихы ғасырлар қойнауына сүңгіп жатыр, мұның айқын дәлелі – ежелгі ескерткіштер мен археологиялық жәдігерлер. Жетісуды мекендеген ежелгі Сақ, Үйсін, Қаңлы тайпаларынан бізге қалған баға жетпес мұра – Тамғалы тас. Тамғалы петроглифтері асқан құнды адамзат мұрасы ретінде ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұралар тізіміне енгізілген. Тастарда VIII-IX ғасырларда қыпшақтардың жазбаларымен қатар Будда құдайларының бейнелеріқашалып салынған. Табиғаты жайлы Жетісу өңірінің ең көрікті мекендерінің бірі – Іле өзенінің жағалауы. Аспан астындағы көне мұражай болып саналатын Тамғалы Тас шатқалында балық аулап, қайықпен жүзіп, таза ауамен тыныстай аласыз.

Соғыс - біздің ел үшін үлкен соққы, бұл үлкен шығындар, шығындар, бұл орыс халқының ерекше ерлігі. Бізге, жас ұрпаққа, алдыңғы жолдың әр қадамы қанмен төленген күндердің бүкіл трагедиясын сезіну қиын. Тылда қалған біздің құрдастарымыздың, әйелдердің, қарттар мен балалардың еңбектерін елестету қиын. Мен бірнеше рет ойландым: Кеңес Одағы неге Ұлы Отан соғысында жеңіске жетті?

Жеңіс барлық халықтардың бірлігі мықты болғандықтан алынды. Барлық республикалар ортақ жау - фашизмге қарсы күреске көтерілді. Барлық ұлттардың сарбаздары мен офицерлері қатар, иық тірестіріп, бір окопта шайқасты, бір блиндажда өмір сүрді, соғыс жолдарымен аяғынан аяғына дейін жүрді, соғыс жылдарындағы қиыншылықтарды бір-бірімен бөлісті. Тек майданда ғана емес. Тылда барлық ұлт өкілдері бірге жұмыс істеді, жеңіске жету үшін бір станокта, бір далада, бір зауытта еңбек етті, аз тамақ жеді, ұйықтамады, бір-біріне көмектесті.

Барлық республикалардың халықтары, олардың ұлтына қарамастан, ортақ мақсат - ЖЕҢІС және фашизмді жою болды.

Барлық республикалар халықтарының достығы мен ұйымшылдығы дұшпандарды жеңудің маңызды көзіне айналды. Әр адам, ұлтына қарамастан, қолын ұстап, Отанды қорғауға қатысуға ұмтылды. 1942 жылдың басында белсенді армияда орыс, украин және беларусьтермен бірге 1 200 000 грузин, армян, әзірбайжан, өзбек, қырғыз, қазақ және башқұрт болды. Ұлттық республикалардан 80-нен астам ұлттық дивизиялар мен бригадалар алынды. Барлық ұлттың жауынгерлері майданның қай саласында болмасын батылдық пен ерлікпен шайқасты, батылдық пен қаһармандық көрсетті. Барлығы үшін Брест пен Одесса, Ленинград пен Мәскеу, Сталинград пен Севастополь, біздің Отанымыздың әр елді мекені бірдей қымбат болды. Олар әр ауыл үшін, туған жерінің әр бөлігі үшін қасық қаны қалғанша шайқасты.

Фашистер басып алған біздің отанымыздың аумағында көпұлтты партизан отрядтары құрылды. Мысалы, 70-тен астам ұлттың партизандары Беларуссия жерінде, Украинада 62 ұлт, Солтүстік Кавказда 30 ұлт ерлікпен шайқасты. Литва территориясындағы партизан отрядтарының командирлері 69 литвалықтардан басқа 12 орыс, 4 украин, 4 еврей, 1 беларусь, 2 поляк, 1 грузин болды.

Көп ұлтты кеңес халқының солдаттары мен офицерлері соғыс жылдарында көптеген ерліктер жасады. Ерлік көрсеткендердің арасында орыс, украин, беларусь, қазақ, армян, өзбек, эстон, абхаз, әзірбайжан, еврей, башқұрт, бурят, қырғыз, мари, татарлар бар.

Ерлігі мен ерлігі үшін Кеңес Одағының Батыры атағы соғыс майданында 11 600 адамға берілді: орыстар - 8160 адам; Украиндар - 2069, беларустар - 309, татарлар - 161, еврейлер - 104, қазақтар - 96, грузиндер - 90, армяндар - 90, өзбектер - 69, мордвиндер - 61, чуваштар - 44, әзірбайжандар - 43, башқұрттар - 39, осетиндер - 32, Мари - 18, түркімендер - 18, литвалықтар - 15, тәжіктер - 14, латыштар - 13, қырғыздар - 12, удмурттар - 10, карелиялықтар - 9, эстондықтар - 8, қалмақтар - 8, кабардиндер - 7, адыгейлер - 6, Абхаздар - 5, якуттар - 3, молдовандар - 2.

Біздің елдің барлық ұлттары мен халықтары біртұтас көпұлтты мемлекеттің үлкен күшін көрсетіп, жауды жеңуге өз үлестерін қосты. Дұшпандардың жоспарлары сабын көпіршігі сияқты халықтарды жаулап алу, оларды бөлу үшін жарылды. Фашистер біздің мемлекетіміздің әлсіз буыны деп санаған оның қуатты күші болды!

Әр халықтың өз кейіпкерлері бар, олардың барлығы біздің ортақ Отанымыз үшін ерлік жасады және біз көп ұлтты Ресей халқының ерлік істерін есте сақтап, осы жадты ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуіміз керек. Көп ұлтты Ресей халқының ең жақсы рухани дәстүрлерінің бірі - ерлік істерді еске алу және Отан үшін қаза тапқандарды еске алу.