Мәтінді мұқият тыңда. Тапсырмаларды орында. ( )
Ғарыш кa саяхат
Ғарыш гүлзарының көркі ғажап. Небір әсем гүлдер өсіп тұр. Жердегіден
әлдеқайда шапшаң еніп, бой түзейді. Ал гүл шашқаны мүлдем керемет.
Кенет Түйме -Түбіттің даусы елең еткізді.
Әут ayn! Гүл-Жауһар, бері жүрші! -деді күшік. Етегінен тістелеп, қабырғаға
қарай тартты.
— Немене, кішкентай, не боп калды? Мен бос емеспін.
— Жур, кара, терезеге қара,- деді шiнкiлдек үнмен үріп-үріп қойған Түйме-Түбіт.
— Кені стік таза емес, кері барь...
-Ой, мазасыз Түйме-Түбіт...
Кыз күшігіне ілесіп иллюминаторға келді. Алыстан әлдебір космос кемесі
көрінді. Айырым белгісі жок. Бейтаныс. Оның ұшуындағы кезге ұрар бір оғаш тык
қауіп-қатерге ұшырағандарынан хабардар еткендей, жаркылдаги жарык жағып
келе жатканьонда еді.
-Кішкентай, Батыр-Болатқа жүгір.
— Мен мұндамын, не нәрсе, Гүл-ауһар?
—Ана жымынд аған отты көремісін? Біреулер осылай қарай ұшып келеді,
-Иә, бағыты — ғарышк, ала. Ал бұлайша жаркылдатуы, әрине, апат белгісі. Қазір
сөйлесейік.
Мәтінге жоспар құр:
T I
Жоспар:
Шығармашылығы
Доспамбет жырау жырларынан оның мұрат-мақсаты, түсінік-талғамы, дүниеге көзқарасы анық аңғарылады. Отан қорғау, елге, жерге деген сүйіспеншілікті бейнелейтін жырларында қырым, ноғай, қазақ жұртының іргесі бүтін, ешкімге бас имейтін ел болып отырған заманды аңсау сарыны байқалады. Жырау ол заманды қайтып келмес бақытты өмір ретінде толғайды (“Айнала бұлақ басы таң”, “Тоғай, тоғай, тоғай су”, “Азау, азау дегенің”, “Арғымаққа оқ тиді”, “Қоғалы көлдер, қом сулар”, “Айналайын, Ақ Жайық”, т.б.). Жырау өткен өмірді жырлағанда туған ел, өскен жерге деген ыстық махаббатын келер ұрпақ болашағымен байланыстыра сипаттайды. Олардың да ертең еліне қорған, тірек болуын қалайды. Доспамбет жырау өз басын өлімге тігіп, сан рет қанды шайқастарға қатысқан ата қонысын үлкен сүйіспеншілікпен толғайды. Жырау ел қорғау, жорық тақырыбына арналған жырларында елі мен жері үшін өлген ердің арманы жоқ деп, отаншылдық рухты бәрінен биік қояды. Ол серілік пен сақилықты, дарқандықты, қонақжайлылықты ата-бабадан келе жатқан асыл дәстүр ретінде дәріптейді. Доспамбет жырау шығармалары қазақ поэзиясы тарихында өзгеше көркемдігімен, екпінді ырғағымен ерекшеленеді. Жырау айтайын деген ойының қуатын еселеп арттыру үшін қайталауларды жиі қолданады. Сөйтіп, оларды ұтымдылықпен пайдаланып, ойдың әсерлілігі мен өткірлігін күшейте түседі. Доспамбет жыраудың ерлік пен елдікке үндейтін толғаулары Бұқар жырау, Махамбет сынды өзінен кейінгі ақындарға елеулі әсер еткені байқалады. Бұл дәстүр толыса, кемелдене келе жаңа сипатқа ие болды. Доспамбет жыраудың шығармалары толық жеткен жоқ. Көпшілігі жорық үстінде қолма-қол айтылған. Ел жадында сақталғандары ғана бізге жеткен. Осы азғана жырларының өзінен-ақ оның жырды түйдек-түйдегімен ағытатын дауылпаз жырау болғаны аңғарылады. Доспамбет жыраудың жырлары ертеректе Османов “Ноғай уа құмық шығырлары” (СПб., 1893) атты жинағына енген. Кейін В.В. Радловтың “Халық әдебиетінің үлгілері” (1896) деген жинақта басылды. “Ертедегі әдебиет нұсқалары” (1967), “Алдаспан” (1971), “XV — XVІІІ ғасырлардағы қазақ поэзиясы” (1982), “Бес ғасыр жырлайды” (1985), т.б. сан алуан хрестоматия, жинақтарда үздіксіз жарияланып келді.
Объяснение:
надеюсь прможет
Ауылдың табиғи тағамдары – сүт, құрт, ірімшігі мен қаймағы, таза ауасы да пайдалы, жанға шипа дер едім. Жаз басталысымен, біздің ауылда да бақша науқаны басталады. Үлкендер жер жыртып, көкөністер егіп, оны баптап күту жұмыстарымен айналысады. Арасында мен де комектесемин. Олар өсе бастаған кезде күтіп, баптап, суарамыз. Ауылда өткен демалысымның тағы бір қызығы – көл жағасында асыр салып ойнап, өзенге шомылып, достарыммен құм, су, батпақ терапияларын өткізетініміз. Кейін табиғатты тамашалап, серуенге шығамыз. Міне, жыл сайын жазғы демалысым осындай қызыққа толы кезеңдерімен есте қалады. Кейін қимастықпен қол бұлғап, қайтадан қалаға асығасың. Бірақ, ауылда өткізген әр күннің өзі жанға дәру. Нағыз демалыс – ауылда.
Объяснение: