Мәтінді оқы. Оқшау сөздерді сәйкестендір. Жантаза
Сәті түсіп, жолаушы ақ үйді көріп қалады. Әдемі ақ үйдің жанына барғанда ішінен сұлу қыз шықты.
– Жолаушы, баратын жеріңіз алыс. Бір түн қонақ боп тынығып алыңыз, - деді бойжеткен, Жанқожа қызбен
амандасты. Жасыратыны жоқ, дастархан толып тұр. Батыр алдында тұрған тағамды аузына апарса, белгісіз.
күштің әсерімен аузына тек құрма түсе берді. Біраздан соң Жанқожа,
– Бойжеткен, алыс жолдан шаршап келемін, тынығып алсам, - деді.
Қыз дастарханды жинап, төсек салды. Шам өшкен соң, Жанқожа қыз екеуінің ортасына қылышын қойып ұйқыға
кетті. Таң атты. Қыздың қасына келген Жанқожа, оған қонақжай- лылығы үшін алғысын білдіріп, кететінін айтты.
– Батыр, бір-екі ауыз айтар сөзім бар еді...
— Айтыңыз, – деді Жанқожа ат үстінде тұрып. – Расында, мен... перінің қызымын... Сізге көптен бері ғашықпын.
Қасыңызға жақындай алмадым, сізді үнемі періштелер қорғап жүреді. Амалын таппаған соң ауылға барып,
адамдарды қорқыттым.
Менің дастарханымнан тамақ ішкенде мендік болар едіңіз. Бірақ, «Біссіміллә» деп тамақты іше бастағанда,
менің тағамдарым аузыңызға түспей қойды. Жатқанда ортаға қылышты қойып жаттыңыз. Мен қылышты
күзеткен періштелермен айқастым. Жаныңыздың тазалығын сақтап қалдыңыз.
– Енді бүкіл өміріңіз қылыш ұстап еліңіздің жауларымен айқасумен өтеді. Қыз Жанқожаға қимастықпен қиыла
бір қарады да, «Қош бол, жаны таза жігіт!» деп көзден ғайып болды. Жанқожа алдыңғы екі аяғын көкке көтере
кісінеген атының тізгінін босатыңқырап, «шүу» деді. Торы ат жүйiтки жөнелді...
Қаратпа сөз
Расында
Қыстырма сөз
Шүy
Одағай
Батыр

дайте ответ

Абайдың "Жетінші сөзінде" ұшырасатын "жанның тамағы" деген күрделі философиялық ұғым бар. Оны Абай біздің санамыздан тыс өмір сүретін объективті дүниенің санада сәулеленуі нәтижесіңде пайда болатын ғылым, білімнің жинақталған қоры ретінде қарайды.

Осы себептен де Абай: "... құмарланып, жиған қазынамызды көбейтсек керек, бұл жанның тамағы еді",— деп қайыра түсінік беріп отыр...

Абайдай ұстаз ақынның бұл "Жетінші сөзде" көздеген мақсаты адамның бойыңда туа пайда болатын жан құмары арқылы өз ұрпағының санасына тек қана жанның пайдалы тамақтарын сіңдіру еді. Міне, Абайдың ағартушылық көзқарасының тамыр алған бір саласының қайнар көзі осы жақта жатыр.

Абай бұл бағыттағы ойларын өзге сөзбен "Ғылым таппай мақтанба" т.б. өлеңдерінде айтқан. Мұнда ол "жанның тамағы туралы" ұғымды өз заманынын тұрғысынан келіп, "адам болу" үшін қажет көп керектермен ауыстырады. Ақын толық адамболу туралы өзінің жүйелі де қалыптасқан көзқарасының тезисін ұсынады. Онысы:

Адам болам десеңіз...

Бес нәрседен қашық бол...,—

Бес нәрсеге асық бол, - деген жолдарда жатыр.

Ақынның бүкіл шығармаларындағы негізгі бір тұтас тақырыпта өзекті идея болған. Абайдың пікірінше, ішкі рухани казынамыздың молығуы тікелей өзіміздің қолымыздағы іс. Осы реуішті пікір Абайдың "Он тоғызыншы сөзінде" де қайталанады.Абайдың дүние танымы бойынша сананың, ақылдың пайда болуы күнделікті өмір тәжірибесінің нәтижесінен ғана туындайтын табиғи құбылыс. Соңдықтан да Абай "Он тоғызыншы сөзінде":

"Адам ата-анадан туғаңда есті болмайды: есітіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды-дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады... Сол естілерден есітіп білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегеннен сақтанса, соңда іске жарайды, сонда адам десе болады", — деп жоғарыдағы өлең үзіндісендегі ойын осы сөзіңде одан ары кеңіте отырып дамытатынын көруге болады.

Жақында Райнан университетінің ғалымдары зерттеу жүргізді, ол жақын болашақта роботтардың кемінде он мамандықтағы адамдардың орнын алмайтынын дәлелдеді. Бұл бірінші кезекте қызмет көрсету секторында болады. Және бұл таңқаларлық емес! Өйткені, робот - бұл машина және машина клиентке дөрекілік емес, ол нақты және уақытылы, анық және дұрыс жасайды. Өйткені, қазір біз банкомат пен терминалмен айналысып, кассалық парктің барлық түрлерінде ұзақ уақыт бойы тұрмағымыз келеді. Ресторандар бар және олардың саны көбейіп барады, онда ресторандар да жұмыс істейді, тіпті журналистиканың осындай шығармашылық индустриясы да өз қызметкерлерінің роботтарын толтыра алады, олар жаңалық бюллетеньдерін қалыптастыра бастайды.Бұл роботтар фармацевтерді алмастырады. Олардың тиімділігі мен дәлдігі адамдарға қарағанда әлдеқайда жоғары. Сондықтан, фармацевтер көп ұзамай жыртқыштармен қуылып, роботтарды басқаратын машиналар жиі кездесетін болады. Мұндай адамсыз көлік құралдары жүргізушіні қажет етпейді және бұл мамандық уақыт өте келе жоғалады. Роботизация адам өмірінің сапасын жақсартады, адамдар бір ғана алаңдаушылық тудырады - өздерінің ұнататын нәрселерін табу.