Ariunkh

12.05.2021 14:03 •  Қазақ тiлi

Мәтінді оқып, кестені толтырыңыз. Жайық – Еуропа мен Азияны бөліп тұрған Орал тауы секілді қос құрлықтың ортасында
орналасқан өзен. Атырау қаласы арқылы өтіп, Каспий теңізіне құятын өзеннің жалпы ұзындығы
– 2428 шақырым болса, оның 1084 километрі Қазақстан аймағында орналасқан. Тарихқа көз
салсақ, Ерке өзен – Жайықтың мөлдір суымен, толқындай тулаған балығымен қатар адамға
күш-қуат пен шабыт сыйлар ерекшелігі туралы деректер аз емес.
Ақ Жайыққа қарап өскен ерлердің бірегейі Махамбет пен Исатай батырлар десек артық
айтқанымыз емес. Азаттықты аңсап өткен ержүрек әрі сыршыл ақын Махамбет Өтемісұлы:
Айналайын Ақ Жайық,
Ат салмай өтер күн қайда?
Еңсесі биік боз орда
Еңкеймей кірер күн қайда?-деп Ақ Жайықпен сырласады.
1818 жылы өмірге келген күй атасы Құрманғазының да көп күйі осы Жайықтың
жағасында шыққан. Патша Үкіметінің қуғын-сүргініне ұшыраған шағында Жайыққа түсіп, сол
жерде қамыс арқылы тыныстап, солдаттардан қашқан деген дерек бар.
Жайықта туған Халел Досмұхамедов – жаратылыстану цикліндегі пәндер бойынша
алғашқы қазақ мектептеріне арналған оқулықтардың авторы. Оның қаламынан
І және ІІ сатыдағы қазақ мектептеріне арналған оқулықтары сол кезде жаңадан ашылып жатқан
қазақ мектептері үшін маңызды болып, бүгінде өз мәнін жойған жоқ.
Еуропаны жаулаған Батый Хан да қыпшақ халқымен бірге осы өзеннен өткен. «Құл болып
кетіп, көсем боп оралған» даңқты Сұлтан Бейбарыс өз туған мекені – Ақ Жайықты өмірінің
соңына дейін жүрегінде ұстағаны содан екендігі бәрімізге аян.

Негізгі ақпарат. Қосымша ақпарат. Детальді ақпарат​