Мәтінді оқып, мәтіннен термин сөздер, диалект сөздер, кәсіби сөздер болса теріп жазыңдар. [5]
1-мәтін
Қаныш Сәтбаев – 1950 жылдары аты бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болған геолог ғалым. Ол Қазақ Ғылым Академиясының құрылтайшысы, ал 1945 жылы оның тұңғыш президенті болады. ХХ ғасырдың ортасына қарай минерология ғылымдарының докторы Қаныш Имантайұлы Қазақстанның орталық бөлігіндегі табиғи қазба байлықтар шоғырланған ірі кен орындарын ашады. Көп уақыт өтпей оның аты бүкіл Кеңес үкіметіне белгілі болады.
Әйгілі ғалым соғыс кезінде немістер Украинадағы жез кендерін басып алған кезде, Қазақстанның орталығынан жез өндіретін кен орындарын ашады. Орыс ғалымдары оның жетістігіне таңдана қарайтын. Қаныш Сәтбаевтың топонимикалық білімі жоғары еді.
Қаныш Сәтбаев жастайынан этнографияға қызыққан. Бала кезінен әртүрлі жер-су атауы туралы аңыз әңгімелерді тыңдап өседі. Ер жеткен соң геология ғылымы саласына қатысты зерттеу жұмыстарымен айналысады. Дегенмен өзінің топонимикаға деген қызығушылығын да жоғалтқан емес. Кейіннен мұның оған орасан зор пайдасы тиеді. Яғни жер атауларына байланысты ірі кен орындарын қысқа мерзімде анықтап, қоғамды жаңа ресурс көзімен қамтамасыз етеді.
- Сәлеметсіз бе!
- Сәлеметсің бе! Кіре ғой! Қай жерің ауырып тұр?
- Менің тамағым ауырып тұр. Сіз маған дәрі бересіз бе?
- Ммм... Кеше не істеп едің?
- Мен кеше өзімнің достарыммен бірге ойнадым. Айдос ақша алып шығып еді. Біз сол ақшаға дүкеннен - балмұздақ, газдалған әрі салқын сусын алдық. Біз бәріміз олардың барлығын тез жеп қойып едік. Мінекей енді бүгін тамағым ауырып жүр.
- Иә, бұларың дұрыс болмады! Енді келесте балмұздақты, газдалған сусынды іщуші бол ма, жарай ма? Жарайды, мінекей саған дәрі берейін. Бұны тамақ ішер алдында сосын тамақтан кейін іш.
- Рахмет сізге! Сау болыңыз!
- Сау бол!
Объяснение:
Себебі бұл жерде тыңдалым әрі оқылым болып тұр!
- Сәлеметсіз бе!
- Сәлеметсің бе! Кіре ғой! Қай жерің ауырып тұр?
- Менің тамағым ауырып тұр. Сіз маған дәрі бересіз бе?
- Ммм... Кеше не істеп едің?
- Мен кеше өзімнің достарыммен бірге ойнадым. Айдос ақша алып шығып еді. Біз сол ақшаға дүкеннен - балмұздақ, газдалған әрі салқын сусын алдық. Біз бәріміз олардың барлығын тез жеп қойып едік. Мінекей енді бүгін тамағым ауырып жүр.
- Иә, бұларың дұрыс болмады! Енді келесте балмұздақты, газдалған сусынды іщуші бол ма, жарай ма? Жарайды, мінекей саған дәрі берейін. Бұны тамақ ішер алдында сосын тамақтан кейін іш.
- Рахмет сізге! Сау болыңыз!
- Сау бол!
Объяснение:
Себебі бұл жерде тыңдалым әрі оқылым болып тұр!