Мәтінді оқып, төменде берілген сұрақтарға жауап беріңіз. [10]
Әлемнің жеті кереметі. Ежелгі заманда даңқы жер жарған ғажап құрылыстар мен мүсіндер осылай аталып келді. А ң ақылы мен қолынан туған осынау тамаша ескерткіштердің, өкінішке қарай, біздің заманымызға тек біреуі ғана жеткен. Ол – пирамидалар, яғни ежелгі Египет патшалары – перғауындардың (фараондардың) тастан қаланған сағаналары (табытханалары). Египеттің астанасы Каирден оңтүстікке қарай қатарласа шөгіп жатқан ақшаңқан және сарғылт таулар көрінеді. Бұл төбесі сүйірленіп келген жасанды таулар, яғни пирамидалар. Ең үлкені Хеопс перғауынның пирамидасы, оның биіктігі 147 м, бұдан 5000 жылдай бұрын салынған. Хефрен пирамидасы бұдан 2 метрдей аласа. Бұл перғауынға таудай мазар жеткіліксіз болып көрінгенде, ол пирамиданы үлкен жартастан қашап жасалған тас мүсінге күзеттіріп қойыңдар деп жарлық еткен. Оның басы адам бейнесінде, денесі арыстан тұлғалы. Ол Сфинкс деп аталады. Адамдай данышпан, арыстандай айбатты Сфинкс бейнесі жоққа сенгіш ырымшыл жандардың зәресін алған, сондықтан жұрт оны «Үрей атасы» деп кеткен. Әлемнің ендігі бір кереметі – Семирамиданың аспалы бағы, ол ежелгі Шығыстың ең үлкен әрі дәулетті қаласы – Вавилонда болған. Ел аузындағы аңызға қарағанда бұл бақты патшайым Семирамида салдырса керек. Ал шындығында ол біздің заманымыздан бұрынғы VI ғасырда II Навуходоносор патшаның жарлығы бойынша салынған. Ол өз сарайын алты қабат үйдің биіктігіндей етіп қолдан көтерілген жасанды алаң үстіне салдырады. Сарай алаңына көтерілетін алты тепкішек айнала кірпіштен өрілген аркалар тізбегімен (аркада) көркемделіп, топырақ төселген әр тепкішекке жайқалған бақ орнатылған. Толып жатқан қауға байлаған орасан зор шығырды күні-түні айналдырып, аспалы баққа Евфрат өзенінен су шығарған.
1. Мәтіннің құрылымын қанша бөлікке бөлуге болады?
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
2. Мәтінде Египеттің көшбасшылары қалай аталады?
А. Египеттіктер
В. патшайым
С. перғауындар
D. ырымшыл жандар [1]
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін атаңыз.
Аталмаса дауысталған мәтінде 4 бөлікке бөлінетін кез-келген мәтіннің есептелуі дұрыс болады. Мәтінің бірінші бөлігі бастама тақырыбының сипаттамасын, екінші бөлігі бастама тақырыбының дайындалуын, үшінші бөлігі дайындалатын мәтіннің негізгі мәтінін, төртінші бөлігі осы мәтіндегі ақпаратты жауаберу сұрағыны табуға арналған, есептелетін мәтіндің бөліктерін анықтау сұрағыны тартып береді. Осындай бастамалар арқылы мұғалім макросайты ның ретінде қызықты тақырыбын ашуға болатын жауаберу сұрағын ендіруді көрсетеді.
2. Мәтінде Египеттің көшбасшылары қалай аталады?
А. Египеттіктер
В. патшайым
С. перғауындар
D. ырымшыл жандар [1]
Мәтінде Египеттің көшбасшылары "перғауындар" деп аталады. Перғауындар Египеттік патша-мілдеттердің басты еңбектерін орындайды, Олар мемлекеттігін күшейту үшін пирамидалар жасайды.
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін атаңыз.
Мәтіннің жанрлық ерекшелігі "тарихи" деп аталуы мүмкін. Мәтін Египеттік перғауындарды, пирамидаларды және дас жасақтарын өкілетіп жатады. Ол тексеретін тарихи білімдерді жасамауға арналған дайын мәтіні мен оның басымы, кез-келген шығармалар мен монологтар арқылы тарихи көзқарастарды және оның қолданылу көрнектерін көрсетеді. Вербальды тарих көрнектерінің қалыптығы тегін мерзімпен класстағы оқушыларға ақпаулы санайдау қабілетін дамытып, олардың көтерілуін және көпше жауапты істетуін сұреп жатады.