Мәтінді оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Ана тілің -арың
22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі. Әр халық өз тілінде сөйлеуге, оқуға құқығы бар. Әр азамат өзінің ана тілін біліп, сүюге, құрметтеуге міндетті. Сонымен қатар, әр адам өзге де тілді үйреніп, оларға да құрметпен қарап, өз кәдесіне жаратып жатса, «Жеті түрлі ілім біл, жеті жұрттың тілін біл» деп ата-бабаларымыз айтпақшы, нұр үстіне нұр болады. Сол себепті де біз бүгінгі шараны ана тілімізге арнаймыз.
Біздің еліміз – көпұлтты мемлекет. Елімізде жүздеген ұлт өкілдері достық пен бейбітшілікте өмір сүруде. Бабалар аманаты - дәстүріміз бен туған тіліміздің аясы кеңейіп, әлемдік өркениетпен ұштастығын тауып жатыр. Соның бір кепілі - ел болып атап өтіп жатқан - тілдер мерекесі. Тіл қай ұлтта, қай елде болса да қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» деп ақын Мұқағали Мақатаев жырлаған.
Жер шарында 900-ге жуық ұлт өмір сүреді. Қазір біздің планетамызда 5651 тіл бар, ол тілдерде миллиардтан астам адам сөйлейді. Өзінің тілін ана тілім деп атайтын бірден бір халық - қазақ. Өйткені, халқымыз Анасын қастерлеп, қадірлеген. Ең қасиетті, киелі нәрсені Анаға теңеген. Сөз мүшесінің саны жағынан алғанда қазақ тілі жер жүзіндегі 5651 тілдің арасында 70-орында.
1-тапсырма. Мәтіннің мазмұнын анықтаңыз. (2)
А. Тіл туралы әндер туралы
Ә .Өнер туралы
Б. Көп тілді білу туралы
A. Еңбекқорлық туралы
Г. Адамгершілік туралы
Д. Өз тіліңді қастерлеу туралы
2 –тапсырма. Мәтіннің негізгі идеяларын табыңыз. (2)
A. 22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі.
Ә. Біздің еліміз – көпұлтты мемлекет.
Б. Біздің планетамызда 5651 тіл бар.
B. Туған тілді құрметтеп, қастерлеу керек.
Г. Тілдер мерекесін ойдағыдай өткізу
Д. Қанша тіл меңгерсең де өз тіліңді ұмытпа
3-тапсырма. Мәтіннің түрін ажыратыңыз. (1)
A. Әңгіме
Ә. Сұхбат
Б. Ертегі
B. Мақала
Г. Өлең
C. Диалог
4- тапсырма. Мәтін мазмұны бойынша Бұрыс ақпаратты анықтаңыз.
(+ белгісімен белгілеңіз).
1 Бізге ата-бабаларымыздан қалған өсиет-салт-дәстүріміз бен тілімізді сақтап, дамыту
2 Тіл әр адамға ана ақылымен беріледі
3 Басқа тілдерді де үйреніп, өз қажетіңе қолдану керек
5-тапсырма « Мен ана тілімді құрметтеймін» тақырыбына эссе жазыңыз. Эссе мазмүнында сын есімнің салыстырмалы, күшейтпелі шырайларын қолданыңыз
Менің ұстазым орыс тілі ең үздік .Өткен жылы оның тіпті таңдаған пәні мұғалімі.Мұғалім мамандығы -өте қиын және жауапты.Өйткені, оның қолында мемлекетіміздің болашағы. Қалай бекзаттық-беріп, басқа да білім,қызметкері мен үшін үлгі оқушы.Ұстаздың еңбегі қиын,әсіресе орыс тілі мұғалімдерінің.Дәптер тексеру,қолжазба,сабаққа дайындығы - барлық алып кетеді көп уақыт және күш.Сонымен қатар жұмыс небрежными оқушыларымен ,оқығысы келеді және прогуливают.Ал осындай көп.Мұғалімге орыс тілі керек тексеріп, біздің үй тапсырмалары,жолдары бар комектесиниздерши жаңа материал,ол тәртіпті қолдауға сыныпта.
Менің ойымша ,бұл орыс тілі мұғалімі лайықты махаббат пен құрмет. Маған өте ұнайды, біздің мұғалім ол маған орыс тілі пәнінен сабақ береді.Біздің оқушылар шын мәнінде мақтан тұтып, біздің орыс тілі мұғалімі.Біздің мұғалім-өте жақсы.Қыздар сенеді оған өз құпиялары мен армандар,жүгіреді, оған кеңес.Ол кіреді класс дейді:"отыруға кезде",оның дауысы анық естіледі және саңғырлап. Ол бірде-бір емес сілтеме. Жылғы жоғары сынып оқушылары кейде болады естуге мұғалімдер туралы,олар деп айқайлады арналған оқушылардың хабарласып, ата-аналарға,шақырсаңыз, оларды мектепке . Бірақ бұл барлық емес, про біздің орыс тілі мұғалімдері.Дүниеде біздің ақындар деп атаған орыс тілі соловьиным және калиновым. Дүниеде пайымдауынша,әрбір сөзі -маржан.Тіл біріктіреді ,адамдарды біріктіреді-халық,өйткені ол тарих, салт-дәстүр,оның жады.Орыс тілі арқылы танылады адам,көрсетіледі, оның моральдық тұлға,қоғамдық және экстетические идеалдар,руханилық.Менің орыс тілі мұғалімі Ирина Вадимовна.Ол оқытады ғана емес, орыс тілі мен шетел әдебиетін .Ирина Владимировна қызықты өткізеді, сабақ,қол жетімді түсіндіреді ұстау ережелерін немесе туындылардың шетелдік жазушылар. Ол мейірімді ,әділ, внимательная .Менің орыс ячзыка ұнайды,ол әзіл сезімі ,бірақ кейде ол кейде қатал .Менің ұстазым әділ оцениваетучеников .Үшін ,біз оны жоғары бағалаймыз және құрметтейміз .
-Тағы да біз металл және металл еместерді көріп тұрмыз, бұл жиынтықты бізге археолог әйел сыйлаған болатын.
-Жомарт әйел, оған рахмет
-Енді біз тау-кен техникумының қайнар көзі болып табылатын директорлардың суреттерін тамашалаймыз.
-Ең ұзақ уақыт аралығында директор болған кім?
-Куценко, енді біздің мұғалімдеріміздің суреттерін қараймыз
-Міне Әлия Бейсенбаева, әне Сәуле Ибраевна, әлі тым жас , ал біздің куратор Андрей Серикович қайда?
-Оның жұмыс істеп жүргеніне тек 2 жыл болды, сондықтан біз оның суретін қоймадық. Сізге ұнады ма?
-Иә, өте