Мәтінді оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Ана тілің -арың
22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі. Әр халық өз тілінде сөйлеуге, оқуға құқығы бар. Әр азамат өзінің ана тілін біліп, сүюге, құрметтеуге міндетті. Сонымен қатар, әр адам өзге де тілді үйреніп, оларға да құрметпен қарап, өз кәдесіне жаратып жатса, «Жеті түрлі ілім біл, жеті жұрттың тілін біл» деп ата-бабаларымыз айтпақшы, нұр үстіне нұр болады. Сол себепті де біз бүгінгі шараны ана тілімізге арнаймыз.
Біздің еліміз – көпұлтты мемлекет. Елімізде жүздеген ұлт өкілдері достық пен бейбітшілікте өмір сүруде. Бабалар аманаты - дәстүріміз бен туған тіліміздің аясы кеңейіп, әлемдік өркениетпен ұштастығын тауып жатыр. Соның бір кепілі - ел болып атап өтіп жатқан - тілдер мерекесі. Тіл қай ұлтта, қай елде болса да қастерлі, құдіретті. Ол әрбір адамға ана сүтімен бірге еніп, қалыптасады. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» деп ақын Мұқағали Мақатаев жырлаған.
Жер шарында 900-ге жуық ұлт өмір сүреді. Қазір біздің планетамызда 5651 тіл бар, ол тілдерде миллиардтан астам адам сөйлейді. Өзінің тілін ана тілім деп атайтын бірден бір халық - қазақ. Өйткені, халқымыз Анасын қастерлеп, қадірлеген. Ең қасиетті, киелі нәрсені Анаға теңеген. Сөз мүшесінің саны жағынан алғанда қазақ тілі жер жүзіндегі 5651 тілдің арасында 70-орында.
1-тапсырма. Мәтіннің мазмұнын анықтаңыз. (2)
А. Тіл туралы әндер туралы
Ә .Өнер туралы
Б. Көп тілді білу туралы
A. Еңбекқорлық туралы
Г. Адамгершілік туралы
Д. Өз тіліңді қастерлеу туралы
2 –тапсырма. Мәтіннің негізгі идеяларын табыңыз. (2)
A. 22 қыркүйек - ҚР халықтарының тілдері мерекесі.
Ә. Біздің еліміз – көпұлтты мемлекет.
Б. Біздің планетамызда 5651 тіл бар.
B. Туған тілді құрметтеп, қастерлеу керек.
Г. Тілдер мерекесін ойдағыдай өткізу
Д. Қанша тіл меңгерсең де өз тіліңді ұмытпа
3-тапсырма. Мәтіннің түрін ажыратыңыз. (1)
A. Әңгіме
Ә. Сұхбат
Б. Ертегі
B. Мақала
Г. Өлең
C. Диалог
4- тапсырма. Мәтін мазмұны бойынша Бұрыс ақпаратты анықтаңыз.
(+ белгісімен белгілеңіз).
1 Бізге ата-бабаларымыздан қалған өсиет-салт-дәстүріміз бен тілімізді сақтап, дамыту
2 Тіл әр адамға ана ақылымен беріледі
3 Басқа тілдерді де үйреніп, өз қажетіңе қолдану керек
5-тапсырма « Мен ана тілімді құрметтеймін» тақырыбына эссе жазыңыз. Эссе мазмүнында сын есімнің салыстырмалы, күшейтпелі шырайларын қолданыңыз
- сәлем.
- Сен қандай жеңіл атлетикаға барасың ?
-Мен жүгіруге барып жүрмін,біз онда күнде 2-3 км жүгіреміз.
-Сен денсаулығыңды қалай күтесің ?
-Мен денсаулығымды жемістер мен көкөністер жеу арқылы күшейтемін, тәтті жемеймін.
-Сен қаншалықты жылдам жүгіресің ?
-Сен ауыр атлетикаға барып жүрсің бе?
-Иә, мен ауыр атлетикаға барып жүрмін.
-Сен онда не істейсің?
-Мен онда штанга көтеріп дайындаламын.
-Енді мен жеңіл және ауыр атлетикаға барғым келеді.
-Неліктен?
-Мен мықты әрі әрқашан сау болғым келеді.
-Жақсы.
-Сау бол.
-Сау бол.
Пассажиров много в нем.
Носит обувь из резины
И питается бензином.
(Автобус)
ПЕРЕВОД:
Бұл керемет - ұзақ үй!
Онда көптеген жолаушылар бар.
Резеңке аяқ киімді киеді
Және ол бензинді жейді.
(Автобус)
2) Есть и водный, и воздушный,
Тот, что движется по суше,
Грузы возит и людей.
Что это? Скажи скорей!
(Транспорт
ПЕРЕВОД:
Су бар, ауа,
Жерде жүретін,
Жүк тасымалдайды және адамдар.
Бұл не? Жылдам айтшы!
(Көлік)
3) Я в любое время года
И в любую непогоду
Очень быстро в час любой
Провезу вас под землей.
(Метро)
ПЕРЕВОД:
Мен кез келген уақытта жыл
Және кез-келген жаман ауа-райында
Кез келген сағатта өте жылдам
Мен сізді жер астымен алып кетемін.
(Метро)
4) Четыре колеса,
Резиновые шины,
Мотор и тормоза…
Как это называется?
(Машина)
ПЕРЕВОД:
Төрт дөңгелекті,
Резеңке шиналар,
Қозғалтқыш және тежегіштер ...
Бұл қалай аталады?
(Машина)