Мәтінді түсініп оқы. Қою қаріппен берілген сөздердің ма-
масын сөздіктен қара. Негізгі және қосымша ақпаратты анықта.
ан жері неткен көркем, неткен бай! Елі алып, жері ұлан-ғайыр.
станның картасын қараңдаршы: оның алып, ұлан-ғайыр екені-
жеткізесің. Қазақстан аумағы 2724,9 мың шаршы километрге тең.
Қазақста
стан шекарасының ұзындығы – 15000 километр. Тіпті Қазақ жерінің
сынан батысына қарай Күн үш сағат өтеді екен. Осындай алып жер-
ізат пен қазба байлықтарды қос! Қазақстан шикізат, қазба байлығы
ан дүниежүзіндегі 186 елдің ішіндегі ең бай он елдің қатарына кіреді.
ба байлықтар қорынан мынадай орын алады: Қорғасын, вольфрам қоры
а ша 1-орын, күміс пен мырыш қоры бойынша 2-орын, марганец қоры
анша 3-орын, мыс қоры бойынша 4-орын, уран қоры бойынша 5-орын,
н коры бойынша 6-орын, темір кені бойынша 7-орын, жанғыш көмір.
аз коры бойынша 9-орын, мұнай қоры бойынша 13-орын. Бұл - ғаламат
байлық.
Орталық Қазақстанда көмір, жез, қорғасын, мырыш, құмтас өндіріледі.
Иунда көмір қоры 200 миллиард тоннадан асады екен. Солтүстікте алтын,
емір: Шығыста қорғасын, мырыш; оңтүстікте қорғасын; оңтүстік, ШЫҒЫС,
олтүстікте мәрмәр кенорындары бар.
Батыста, Каспий жағасындағы құрлықта 2,2 миллиард тонна, су астын-
на 4,5 миллиард тонна мұнай жатыр. Аралдың айналасында 350 миллион
онна мұнай бар. Мұнай құбыры 10715 шақырымға созылған. Міне, Қазақ
аласы - осындай мне поставлю 5 звездочек
1. Экология-тірі табиғат пен қоршаған ортаның байланысын зерттейтін ғылым.
2.Экология проблемасының пайда болуына жанды табиғаттың əсіресе адамдардың қатысы бар. Адамдардың зиянды іс-əрекетінен проблемалар пайда болып,экологияға зияны тиеді.
3.Қазіргі таңда ғылыми-техникалық прогрестердің,халық санының артуы себептерімен дүниежүзілік мұхиттардың барлығына зиян тиіп жатыр.
4.Мұхит тазалығын сақтау үшін мұхит аумағына қоқыс,қалдықтарды тастамау жəне арнайы көмектер арқылы жыл сайын үлкен тазалық жұмыстарын жүргізу керек деп ойлаймын.
Оралхан Бөкейдің «Тортай мінер ақ боз аты» оқырманға үлкен ой салады. Үміт, арман, қиял а ң қанаты екенін, қанағат пен бауырмалдылықтың керектігін айтады. Әке-шешесінен айырылған баланың адами қасиеттерге бай болып өсуі, қарапайымдылық пен зеректілікті, арманшыл болуы әсерлі баяндалады. Тағдырына мойымаған, өз күнін өзі көрген Тортайдың өмірін автор бірінші жақпен баяндайды.Тортай – тағдырдың ауыртпалығын жастай сезініп, өз қатарластарына қарағанда ерте есейген бала. Ата-анасынан қатар айырылып, өмірдің тәрбиесін алып жүрген Тортай қатарының үлкені және алды. «Ымырт үйіріле алтыбақан құрған азаматтардың маңайында арпалысып, тиіп-қашып, ұлардай шулап ойнап жүргеніміз. Біздің ішімізде менен екі-үш жас үлкендігі бар Тортай атты бала болушы еді. Әке-шешеден тым ерте айырылып, алыстан қосылар аталастарының есігінде жүретін. Қой аузынан шөп алмас жуас, құлағының сәл мүкісі бар, бала болып көп ойнамайтын жасқаншақ еді. Бәрімізден гөрі ерекшелігі, таңертеңнен кешке дейін бас алмай кітап оқи беретін. Қолына не тисе, соны талғамсыз оқитын Тортай арамыздағы білгішіміз, аузымызды ашып тыңдар абызымыз сықылды...» Оның ауылдың өзге балаларындай емес, «қой аузынан шөп алмас жуас», көп ойнамайтын, жасқаншақ мінезді, бірақ, нағыз еңбекқор екенін автор осы бір үзіндіде айтып кетеді.