Қазақ жұмбақтар - балалар мейрамның құрамдас бөлігі. Бірақ взрослые да осы еліктіргіш қызықты сүйеді. Бірінші жұмбақтар өте көптен бітті. Арадақадімдерді олар қиялдық және символика мағына тасыды. Жұмбақтар жиі қазақ халықтың ертегілерінде пайдаланылды. олар әлдебір сынақпен саналды, нешіншінің тегі к көңілдің орындауына деген келтір-. Отгадать дұрыс жұмбақты ертегінің батырларының тап- многих мәселенің шешімінің кілтін означало. Жұмбақтың икемсіз және жаңсақ шеш- ең трагедиялық арттарға деген келтірді.
Если время — лисица, будь гончей, ухвати ее.
Елдестірмек — елшіден,
Жауластырмақ — жаушыдан.
Заман түзелсе,
Жаман да түзеледі.
Ханның басын хан алар,
Қардың басын қар алар.
Кілемге бергісіз алаша бар,
Ханға бергісіз қараша бар.
Қойды құртаң бүлдіреді,
Елді сұлтан бүлдіреді.
Хан — қарақшы,
Халық — сарапшы.
Хан көп болса — жау көп,
Би көп болса — дау көп.
Хан жарлығынан
Қатын жарлығы күшті.
Ойында өрелік жоқ,
Ханында төрелік жоқ.
Хан сарайы демесең,
Қатын өсек қаптаған.
Қошеметшіл қу өңшең
Ханды ғана мақтаған.
Халық қаласа,
Хан қайығын береді.
Ханның ісі қараға түседі,
Бидің ісі параға түседі.
Басыңа іс түссе:
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.
Хан халықтан үлкен емес.
Арғымақ аттың құйрығы –
Әрі жібек, әрі қыл,
Асыл мінез азамат,
Әрі төре, әрі құл.
Көп толқыса — хан құлайды,
Көл толқыса — жар құлайды.
Ханның қызы шөміш ұстаса,
Қолы жауыр болады.
Айырдан туған жампоз бар,
Нар емес десең нанғысыз,
Қарадан туған жігіт бар,
Ханға күнін салғысыз.
Төренің тілі тәтті,
Діні қатты.
Тура биде туған жоқ,
Туғанды биде иман жоқ.
Би екеу болса,
Дау төртеу.
Әулекі би
Ат үстінен билік айтар.
Туғанына бұрғаны —
Биді құдай ұрғаны.
Сын түзелмей, мін түзелмейді.
Аяз әліңді біл,
Құмырсқа жолыңды біл.
Иілген басты қылыш кеспес.
Есіткен құлақта жазық жоқ.
Біткен іске сыншы көп,
Піскен асқа жеуші көп.
Төбе би де өзіміз,
Төре би де өзіміз.
Қисық болса сөзіңіз,
Құрулы тұр тезіміз.
Орайы келген іс — оңай бітер.
Есі мақұл дауласса,
Сөздері асқар ала таудай болар.
Бір тентек, бір ақылды дауласса
Атысқан жаудай болар.
Екі тентек дауласса,
Сап-саудай болар.
Қисық ағаш үй болмас,
Қыңыр жігіт би болмас.
Қол — таразы,
Көңіл — қазы.
Ханды құдай ұрғаны,
Халқымен жау болғаны.
Биді құдай ұрғаны,
Билігі дау болғаны.
Барымтадан қорыққан
Мал жимас.
Би жаманы дауға алдырады,
Жігіт жаманы жауға алдырады.
Уәдені бұзған —
Ұяны бұзғанмен тең.
Халық түзетпегенді,
Қалып түзетпейді.
Өтпес жарлық — бойға қорлық.
Алмақтың да алмағы бар,
Ат көтере алмас салмағы бар.
Орынын тапқан
Орынсыз қалмас.
Тең тартқан
Таразы — алтын.
Байлық не керек,
Адалдан жимасаң.
Билік неге керек,
Әділдік құрмасаң!
Көзбен көргенді
Құлақпен есіткен жеңген.
Болмайтын істің басында болма,
Бітпейтін даудың қасында болма.
Әділ бидің өлгені —
Сөзінің болса жалғаны,
Ғұламаның өлгені —
Болмаса тәлім алғаны.
Источник: мақал-мәтелдер макал мателдер пословицы на казахском языке казахские