Қазтуған жырау ноғайдың Едисанордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы Еділ бойында өмір сүрген, кейін Қобан жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді. Осы кезде іске қабардин кінәзі К.М. Черкасский араласып, соңғы шешімді ұлық патшаның өзі хабарлайтынын айтып, қалмақ делегациясын жылы шыраймен шығарып салады. Қазтуған 1696 жылы ұзақ жылдар бойы Қалмақ хандығына тәуелді болған Едисан ұлысын бастап, Еділ бойынан Қырым хандығына тиесілі Қобанға көшіп кетеді. Қазтуғанның есімі соңғы рет 1698 жылғы деректе аталады. Онда Едисан ордасының мырзалары Тоған мен Гидемирдің Қобанның сол жағалауында орын алған жұтқа байланысты Мәскеуге Бейшім аға бастаған елшілікті жібергені жазылған.
Көп заманнан бері жылдың сүйемін көктемді. Және бұл таңқаларлық емес. Көктем сыйлайды маған сезім қуаныш, елбасына өзгерістер, ерекше көңіл-күй. Алғашқы сәулелері, құт-деп өтті ұзақ және қиын қыс көп болады трескучих аяз, бұрқасын және күртік қардың, келді жаңа ғажайып қуанышты. Тазалықққа талпыныс сезіледі. Ол оятады тағы спящую табиғатын жаңа өмір. Жылытып тұрғанда күн, қар ериді, сыңғырла, тамшы, жүгіреді жылдам бұлақтар. Барлық айналасында ликует және поет, терроризмге көктемнің келуіне. Әсіресе жақсы көремін, мен әнді хор көктемгі капели. Бұл поразительная және сравнимая, бір музыка құрылған, табиғат, шаршаған желтоқсандағы ұзақ қыс. Түнде суық және аязды, қыс кетеді және тапсырылады қорыға. Есесіне күндіз көктем көбірек енеді. Барлық аз болады, қар, құстар ән және саңғырлап щебечут құттықтай отырып қалды. Ағаштар қазірдің өзінде просыпаются қысқы ұйқы. Олардың тармақтарында набухли бүйрек, дайын көрінуі алғашқы парақтар. Тіпті көктемгі жел сияқты емес, қысқы. Ол, ең болмаса, тағы да салқын, бірақ мейірімді және пахнет көктемде. Бүкіл табиғат көктемде басталады мезгіл жаңарту. Тек очутиться көктемгі орманда көру үшін, айналасында жанданады табиғаты. Жеңіл және қуаныш, бұл жерде сезіледі. Алғашқы жұмсақ күн сәулесі жарықтандырады освободившуюся қардан және мұздан жерге. Күн қояндары қуанышпен скачут арасындағы просыпающимися қысқы ұйқы ағаштар. Ал проталинах қазірдің өзінде пайда болып, алғашқы көктемгі гүлдер. Бұл бәйшешек. Тағы кей жерлерде жер жабылған тығыз күңгірт қармен, ал бұл кішкентай және нәзік көк цветочки қазірдің өзінде пробиваются - жарық және жылу, радуя көз жарқын түстер. Олар табанды жақындатып күнге тіпті тесіп өткен жылғы қар. Бәйшешек пайда алаңшаларында, осылай тату-тәтті, меніңше, меніңше, жер бетінде жатыр бөлігін көгілдір көктемгі аспан. Келмейді срывать мұндай гүлдер, олар тек кездерін қарау. Шын мәнінде, көктем – ең көптен күткен. Және ол міндетті түрде келеді артынан ылғалды болды күзде және суық, аязды, шексіз қыста. Көзі
Қазтуған жырау ноғайдың Едисанордасының билеушісі Сүйініш мырзаның ұлы. Сүйініш мырзаның Қазтуғаннан басқа Азамат және Әдіжі атты тағы екі ұлы болған. Оның арғы ата-бабалары Ноғай Ордасының билеушілері еді. Әкесі Сүйініш Абдоллаұлы Еділ бойында өмір сүрген, кейін Қобан жаққа өтіп кеткен. XVII ғасырдың екінші жартысында жазылған орыс деректерінде Сүйініш мырзаның аты жиі айтылады. Ресей мемлекеттік архивінің көне актілер жөніндегі бөлімінің «Ноғай істері» қорында Сүйініш мырзаның және ноғай ұлысының 1660 жылдарға дейінгі деректері сақталған. Қазтуғанның шежіресі былайша таратылады: Едіге би - Нұраддин - Уаққас - Мұса - Ысмайыл би - Дінбай би - Тінікей - Абдолла - Сүйініш - Қазтуған. Қазтуғанның есімі алғаш рет тарих беттерінде 1673 жылы аталады. Орыс деректерінде оның есімі Тоған деп көрсетілген. Осы жылы қалмақ билеушісі Аюке хан өзінің бірнеше тайшысымен бірге Астрахан басшыларының алдына барып, орыс-қалмақ келісіміне қол қойып, аманат сарайындағы ноғайдың жас мырзасын босатуды сұраған. Қалмақ тайшылары мұндай қадамға едисан ноғайларының мырзасы Сүйініштің сұрауы бойынша барған болатын. Олар Сүйініштің патша алдындағы абыройлы істерін еске салды. Алайда, бұл сұрақтың жауабын Астрахан билігі емес, Мәскеудегі патшаның өзі беру керек еді. Осы кезде іске қабардин кінәзі К.М. Черкасский араласып, соңғы шешімді ұлық патшаның өзі хабарлайтынын айтып, қалмақ делегациясын жылы шыраймен шығарып салады. Қазтуған 1696 жылы ұзақ жылдар бойы Қалмақ хандығына тәуелді болған Едисан ұлысын бастап, Еділ бойынан Қырым хандығына тиесілі Қобанға көшіп кетеді. Қазтуғанның есімі соңғы рет 1698 жылғы деректе аталады. Онда Едисан ордасының мырзалары Тоған мен Гидемирдің Қобанның сол жағалауында орын алған жұтқа байланысты Мәскеуге Бейшім аға бастаған елшілікті жібергені жазылған.
Көзі