Киіз үй – тарихымыздағы ең алғашқы сәулеттік құрылыс. Көшіп қонуға ыңғайлы, жер сілкінісіне төтеп беретін ең қолайлы жәдігер. Киіз үйдің жалпы салмағы жиһаздарымен қосқанда 300-400 келіге жуық. Бұл салмақты бір түйе еркін көтере алады. Кереге, шаңырақ, уық, сырқырлауық – киіз үйдің негізгі бөлшектері. Соның ішінде — Керегекиіз үйдің негізгі қаңқасы болып есептеледі. Ол — талдан, жіңішке қайыңнан жасалады. Кереге санына қарай киіз үй 4,6, 8, 12 қанат етіп тұрғызылады. Ал, Хан ордасының кереге саны 30-ға дейін жетеді. Ал шаңырақ болса – киіз үйдің еңсесін құрап, тұтастырып тұратын күмбез. Қазақы нанымда шаңырақты ешуақытта төңкеріп қоюға болмайды. Тіпті шаңырақ көтеріліп жатқанда ешкімнің сөйлеуіне болмайды екен. «Жетi уық шаншылғанша жетесiз ғана сөйлейдi» деген сөз осының дәлелі болмақ. Ал, уық кереге мен шыңырақты жалғап тұрады. Сықырлауық болса кереге шеңберін тұйықтап, киіз үйге кіріп – шығатын есік қызметін атқарады. Ағашы толығымен құрылып болған соң — киізі жабылады. Сөйтіп, дайын үйге еңкейіп кіреді қазақ баласы. Киіз үйді әдетте 3-4 адам 1 сағаттың ішінде құра алады. Ең қызығы, әлемде киіз үйге ұқсас аралдар мен таулар бар екен. Мәселен Шерқала Батыс Қазақстанда орналасқан ерекше тау.
Киіз үй (юрта). Күйеуге арналған үй өзге үйлерден де ерекше шатырдай аппақ екен. Ішінде жүк, сандық көп емес. Кең болсын деп,бос қойыпты. Бірақ ,үйдің,керегелері көрінбейді. Уықтың қарына шейін жағалай тұтылған,ылғи су жаңа жібек кілен.Ашық түсті бояулары да, ұсақ шебер өрнектері де үйдің ішіне қызыл,жасыл көрік беріп тұр.Есіктен төрге шейін жайылған тақыр алаша,Мақпал мен оголап сырған үлкен-үлкен сырмақтар. Соның үстінде қабат-қабат жаңа көрпе, кестелі жастықтар. Үлкен бұйымнан-оң жақта әдемі сүйек төсек тұр.Он бес қатардай жібек көмкерудің үстіне құс төсек, үлкен ақ жастықтар, шағи корпелер бар,шілтерлі шымылдық биік төсектің жоғары жағын перделеп тұр. удачи))
Күйеуге арналған үй өзге үйлерден де ерекше шатырдай аппақ екен. Ішінде жүк, сандық көп емес. Кең болсын деп,бос қойыпты. Бірақ ,үйдің,керегелері көрінбейді. Уықтың қарына шейін жағалай тұтылған,ылғи су жаңа жібек кілен.Ашық түсті бояулары да, ұсақ шебер өрнектері де үйдің ішіне қызыл,жасыл көрік беріп тұр.Есіктен төрге шейін жайылған тақыр алаша,Мақпал мен оголап сырған үлкен-үлкен сырмақтар. Соның үстінде қабат-қабат жаңа көрпе, кестелі жастықтар. Үлкен бұйымнан-оң жақта әдемі сүйек төсек тұр.Он бес қатардай жібек көмкерудің үстіне құс төсек, үлкен ақ жастықтар, шағи корпелер бар,шілтерлі шымылдық биік төсектің жоғары жағын перделеп тұр.
удачи))